Sepideh Farsi over Put Your Soul on Your Hand and Walk

Gedurende een jaar onderhield Sepideh Farsi contact met fotojournalist Fatma Hassona, die de oorlog in Gaza documenteerde. Farsi’s film is een eerbetoon aan haar toewijding en levenslust. “Ik probeer zo oprecht mogelijk haar stem te laten klinken.”

De jonge Palestijnse fotograaf en dichter Fatma ‘Fatem’ Hassona had op 13 mei 2025 als genodigde in de zaal moeten zitten bij de opening van ’s werelds meest prestigieuze filmfestival, Cannes. Reden: de documentaire die de Iraanse regisseur Sepideh Farsi over en met haar maakte, en die een paar dagen later in het zijprogramma ACID in première ging.

Haar stoel bleef leeg, terwijl op het podium juryvoorzitter Juliette Binoche een eerbetoon aan haar bracht, waarbij ze citeerde uit een gedicht dat Hassona schreef: “De dood is door mij heen getrokken / de kogel heeft mij doorboord / en ik ben een engel geworden.” Reden: de Israëlische aanslag die een einde maakte aan het leven van Hassona en zes van haar familieleden, een dag nadat de selectie van Put Your Soul on Your Hand and Walk door het festival bekend was gemaakt.

De film beslaat een periode van een klein jaar, waarin Farsi vanuit verschillende plekken in de wereld frequent videobelt met Hassona in Gaza-Stad. Ze kwamen in het voorjaar van 2024 online met elkaar in contact, nadat de filmmaker tevergeefs had geprobeerd zelf Gaza binnen te komen om de gevolgen van Israëls militaire wraakcampagne na de Hamas-aanslagen van 7 oktober 2023 vast te leggen. In plaats daarvan wordt de 24-jarige fotojournalist haar ooggetuige en correspondent: haar foto’s tonen de dagelijkse strijd om te overleven in het belegerde Gaza en in videogesprekken brengt ze verslag uit van haar persoonlijke situatie.

Naarmate het beleg voortduurt zien we de verwoesting om haar heen toenemen, horen we over vrienden en familieleden die door Israëlisch geweld om het leven zijn gekomen en merken we hoe het optimisme dat Hassona ondanks alles steeds weer opbrengt, onder invloed van uithongering af en toe begint te wankelen. Een epiloog toont het laatste gesprek dat Farsi met haar had, waarin ze haar het nieuws over de selectie van de film vertelt en haar uitnodigt om naar het festival te komen.

Precisiewapen
“Als ik sterf, wil ik een luide dood”, had Hassona zelf op sociale media geschreven. “Een dood die de wereld zal horen, een impact die blijft, en een tijdloos beeld dat niet begraven kan worden in een tijd of plaats.” Dat de film over haar het tot Cannes heeft geschopt, garandeert dat Hassona’s dood zal resoneren voorbij de nieuwsbulletins.

Tegelijk zou het kunnen zijn dat de publiciteit rond deze film haar fotojournalistieke werk extra onder de aandacht van het Israëlische leger bracht. Op de dag na de festivalopening publiceerde onderzoeksorganisatie Forensic Architecture een analyse van de bominslag in de woning van de familie Hassona, die aantoont dat het om een gerichte aanslag met een precisiewapen ging. Sinds oktober 2023 zijn in Gaza al bijna 250 journalisten door Israëlische aanvallen gedood.

Activisme is Sepideh Farsi niet vreemd; als tiener bracht ze al eens acht maanden door in een Iraanse gevangenis. Sindsdien woont en werkt ze in Europa, maar in films als Tehran Without Permission (Tehran bedoune mojavez, 2009), Red Rose (2014) en The Siren (2023) is ze onverminderd kritisch op het Iraanse regime. Het is te merken dat ze ook in Cannes gedreven wordt door een urgente en bloedserieuze missie: de dood van Fatma Hassona en het lot van de bevolking van Gaza zo luid mogelijk te laten klinken.

Samen met vrienden heeft Farsi een tentoonstelling van Hassona’s foto’s georganiseerd in een van de chique hotels aan de Croisette, en nu staat ze in een reeks groepsinterviews zoveel mogelijk filmjournalisten te woord. Ze praat snel, gunt zichzelf nauwelijks adempauze, maar het gesprek zweeft ook voortdurend net boven de bedrukkende realiteit die er de reden van is. De dood van Fatma Hassona is op dat moment nog maar vier weken oud.

Dromen van vrijheid
“Wat ik me herinner van Fatem is haar trots en haar toewijding aan de missie die ze had: om de oorlog te documenteren met haar fotografie. Dat was echt iets uitzonderlijks. Op de laatste dag dat we elkaar spraken, was er precies een jaar verstreken sinds ons eerste contact. Ik vroeg haar: ‘Wil je weg uit Gaza?’, en ze antwoordde: ‘Nee, ik kom naar het festival en dan ga ik terug’. Ze zei: ‘Mijn Gaza heeft mij nodig en ik moet nú doen wat ik doe.’ Ze voelde dat echt heel sterk.”

“Put your soul on your hand and walk” is hoe Hassona in de film spreekt over de doodsverachting waarmee ze keer op keer de straat opgaat om het leven in Gaza-Stad vast te leggen. Farsi: “Ik probeer in de film zo dichtbij en zo oprecht mogelijk haar stem en haar boodschap te laten klinken, en hoe zij het leven ervaart. Ze fascineerde mij en ik denk dat die fascinatie wederzijds was, want het werd een jaar vol uitwisseling, een dagboek in verschillende vormen – audio, tekst, video.”

Op een bepaalde manier dwingt de film zijn publiek om ook deel te worden van die uitwisseling, want kijken vergt inspanning en volharding: de videoverbinding hapert, de beeldkwaliteit is slecht. En doordat Farsi bij het opnemen van hun videoconversaties ook haar eigen, steeds weer wisselende omgevingen toelaat in het beeldkader, wordt pijnlijk duidelijk hoezeer de werelden van de filmmaker en de fotograaf van elkaar verschillen. Hassona kan alleen maar dromen van het leven dat Farsi leidt en de vrijheid die zij heeft om te gaan en staan waar ze wil. Toch hebben de twee vrouwen een sterke connectie en zijn ze allebei telkens oprecht blij elkaar weer te zien.

“Het was mijn afspraak met mijzelf en met Fatem, dat zij zich zou openstellen naar mij en haar leven zou delen, en dat ik ook mijn leven zou delen”, vertelt Farsi. “En dat de kijker zich op datzelfde niveau bevindt, met twee verschillende ervaringen en gezichtspunten die met elkaar botsen – ook emotioneel.” Daarmee is Put Your Soul on Your Hand and Walk niet alleen een film over Gaza, maar ook over een filmmaker die koppig probeert door te dringen in de realiteit van een vernietigingsoorlog waarvan het leed aan het oog van de wereld wordt onttrokken. En over de gevoelens van onmacht die dat oproept: wat kun je doen?

“Ik wilde mijn momenten van pijn, van bezorgdheid om haar laten zien, want veel mensen voelen zich zo. Ze maken zich zorgen om iemand die ze kennen of over het lot van Palestijnen in het algemeen; ze weten wat er aan de hand is, maar niet wat er op dit moment precies gebeurt.”

Imprint
De verslaggeving in de media is, naast Hassona’s foto’s en Farsi’s opnamen van hun videogesprekken, een derde laag in de film. “Ik film het nieuws al jaren, ook in mijn andere films. Ze hebben een temporaliteit, een koolstofdatering zou je kunnen zeggen, en dat vind ik interessant. Ik werd gegrepen door de grote verschillen in de nieuwsverslaggeving op verschillende kanalen en hoe er op verschillende manieren over verschillende conflicten werd bericht. Dus hoeveel hebben we het over de oorlog in Oekraïne en hoeveel over Gaza, en op welke manier?

“Ik film het scherm niet plat, maar voeg er elementen aan toe terwijl ik aan het opnemen ben: ik zoom in, je ziet het zonlicht op het scherm vallen, de reflecties daarin. Dit is denk ik mijn manier om mijn imprint op het nieuws achter te laten.”

Ze heeft nieuwe projecten op stapel staan, uiteenlopend van een autobiografische animatie tot een opera over de Iraanse vrouwenbeweging. Maar: “Het is moeilijk om bij deze film weg te gaan, want de film en Fatem namen mij een heel jaar in beslag en ik was daar gelukkig mee – ik leefde echt met haar en met de film. Dus er is een enorme leegte. Ik heb nog steeds contact met Fatems moeder en haar beste vriendin. Gisteravond ontving ik foto’s van de twee kleine kinderen die je in de film ziet. Het meisje ziet er ondervoed uit, je ziet het in haar gezicht, het is verschrikkelijk.”

“Het afschuwelijke is: ik ben hier en ik ben machteloos. Ik doe wat ik kan, maar: we zijn in Cannes, we borrelen, we gaan naar huis. Dat is waar ik het meest bang voor ben: dat na het festival het momentum wegvalt en wat hebben we dan eigenlijk voor hen gedaan? Dit is al lang een zorg van mij en ik weet niet precies hoe ik ermee om moet gaan.”

Put Your Soul on Your Hand and Walk is te zien op Film by the Sea en vanaf 4 september 2025 in de bioscoop en via Picl.nl.