One Nigh Stand XI: Emma Westenberg over Planet Beauty

Wekelijks verschijnt een nieuwe, Nederlandse vijftig-minuten film op televisie. De Filmkrant spreekt de makers. Zesde en laatste in de rij is Emma Westenberg. Haar Planet Beauty is een toepasselijk gestileerd sprookje over maakbare schoonheid. Net zo steriel en hysterisch als het beeld van de cosmetische wereld waarin het zich afspeelt. “Ziekenhuizen zitten vol haantjesgedrag.”

Het is haar eerste werkdag. Op haar brommertje komt ze uit de bossen. Bonnie (Sigrid ten Napel) is een ambitieuze jonge arts die vastbesloten is het te gaan maken, haar fijngesneden en smetteloos witte dokterskleding heeft ze alvast aan. Daar midden in de natuurrijke omgeving ligt het begin van haar toekomst, een retro-modern gebouw dat niet zou misstaan in een film van Tati: de cosmetische kliniek Planet Beauty.

Westenbergs gelijknamige film is nog maar een minuut op gang en haar vormgeving, die eerder al opviel in onder meer de voor een Gouden Kalf genomineerde Kort! Je vriendin koopt een vis op de markt en de clip bij Anouks ‘Dominique’, valt weer op. Natuurlijk leent de setting zich daar ook uitstekend voor.

Des te opvallender dat het Westenberg aanvankelijk niet per se om de cosmetische chirurgie was te doen. “Mijn idee was eigenlijk een film te maken over een ambitieuze maker die schoonheid creëert, een kunstenaar. Dat komt voort uit mijn eigen eigenwijsheid. Ik wil altijd dingen maken die ik zelf mooi of interessant vind. Maar daarin merk ik vaak dat ik te koppig of eigenwijs ben. Met als gevolg dat het resultaat te abstract kan worden en mensen het niet begrijpen. Kortom, dat de communicatie niet werkt.”

“Omdat een kunstenaar als hoofdpersoon te dichtbij staat waardoor het moeilijker is om een personage te ontwikkelen, ging ik erover nadenken wie nog meer schoonheid maakt. Zo kwam ik uit bij de cosmetische chirurgie. En zo ontstond mijn hoofdpersoon Bonnie: een cosmetisch arts die niet wil luisteren naar haar publiek. Ze wil doen wat zij zelf denkt dat het beste is. Als iemand zegt ‘ik wil een andere neus’, gaat ze daaraan voorbij en wijst ze ze op heel iets anders.”

“In Planet Beauty gaat het over ambitie die over de kop slaat, maar ik ben altijd geïnteresseerd in de menselijke aard en de patronen waar we in vervallen. De grillen die daarbij komen kijken. Het zijn altijd dingen die ik om me heen zie of ervaar die ik in mijn films probeer uit te zoeken. Mijn ouders zijn allebei psycholoog dus daar kan het aan liggen. Zelf ben ik ook best wel beschouwend. Castings houden vind ik bijvoorbeeld heel leuk, zelfs als ik al iemand in gedachten heb. Gewoon om de rol ook beter te begrijpen. Zo kan je verrast worden en meer leren over het personage. Het voegt gelaagdheid toe.”

“Over het algemeen geef ik mensen de ruimte om zich te manifesteren en dan kijk ik wat ik daarmee kan, of wat ik daar niet mee kan. Dat is ook hoe ik uiteindelijk regisseer, ik kies mensen uit die ik bij de rol vind passen en dan laat ik ze eigenlijk gewoon zichzelf zijn. Hetzelfde geldt nu voor Sigrid [ten Napel — AZ] in Planet Beauty. Want ze speelt dan wel vaak het lieve, gewillige meisje, maar weet ze precies wat ze wil, is ze heel fel! (lacht) Sigrid is een heel goede actrice, die gaat altijd door tot het uiterste. Dat paste heel goed. Ze werd daardoor dubbel het personage. In hoe ze haar eigen vak bekijkt, maar ook in hoe overtuigend ze de rol speelt.”

In de kliniek wordt hoofdpersoon Bonnie tegengewerkt door een hecht klittende groep mannelijke collega’s. Mannen die als chirurg bovendien beoordelen hoe hun veelal vrouwelijke clientèle er het best uit kan zien. Zelfs Bonnie wordt op haar welbevallige uiterlijk aangesproken. Toch was dit voor Westenberg zelf meer observatie dan statement. “Ik ervaar de wereld zoals ik ben, ik weet niet hoeveel daarin afhankelijk is van mijn afkomst, van mijn sekse, van mijn geaardheid. Ja natuurlijk, ik ben een meisje en waar ik soms tegen aanloop, dat gebruik ik in mijn films. Maar in dit geval zat die man-vrouwverhouding er vooral in vanwege het haantjesgedrag in ziekenhuizen dat uit onze research bleek. Dat schijnt in de relatief jonge cosmetische chirurgie zelfs minder aanwezig te zijn dan in meer gevestigde medische vakgebieden. Daar is het ellebogenwerk nog veel sterker. Althans, dat heb ik me laten vertellen.”

“Los daarvan, over het algemeen zie je dat vrouwen eerder worden afgerekend op hun uiterlijk, of er juist extra door worden geprezen. Dat kon ik in mijn film natuurlijk niet wegcijferen. Maar echt bewust hou ik me er verder in mijn werk niet zo mee bezig: mensen hebben altijd allemaal ideeën over dat verschil, maar dat zit naast man-vrouw natuurlijk in veel meer dingen. Er zijn gradaties. Ik denk dat sommige van mijn mannelijke collega’s misschien nog wel vrouwelijker zijn dan ik. Wat voor mezelf bijvoorbeeld wel een bewuste keuze was, is dat ik nu bezig ben aan een film met een mannelijk hoofdpersonage. Na al dat haantjesgedrag van Bonnie’s mannelijke collega’s vond ik het nu wel tijd voor een genuanceerdere man in mijn films. Een mannelijk personage waarin zulke gradaties terug te zien zijn.”

Planet Beauty wordt op zondag 13 november 2016 om 22.20 uur uitgezonden op NPO3.