Loïs Dols de Jong over Koolhoven presenteert: NL-Alert

De tweede middellange genrefilm in de VPRO-reeks Koolhoven presenteert is een rampenfilm in Amsterdam waarin iedereen nog veertig minuten heeft om te schuilen voor een kernraket. Regisseur Loïs Dols de Jong: “Wat kies je als je nog maar een paar minuten de tijd hebt voor de belangrijkste beslissing van je leven?”

Loïs Dols de Jong studeerde in 2019 af aan de filmacademie (“emotioneel gezien ben ik net afgestudeerd”) met de western El muerto. Volgens Dols de Jong moet westernliefhebber Martin Koolhoven haar zo op het spoor zijn gekomen. Koolhoven benaderde haar met de vraag een genrefilm te maken voor Koolhoven presenteert. De enige voorwaarde die hij stelde was dat de film spannend moest zijn. Dols de Jong: “Martin en zijn mede-begeleider, producent Els Vandervorst zeiden: kom maar met een paar ideeën. Toen ik terugkwam met iets van tien ideeën, vroegen ze welke plan ik zelf het sterkst vond. Dat was voor mij NL-Alert. Dat waren ze me met me eens.”

In NL-Alert lijkt de spanning aanvankelijk te draaien om een jonge moeder die zichzelf per ongeluk buitensluit terwijl haar baby alleen in een wiegstoeltje op tafel zit. Terwijl de moeder zich in paniek haast om reservesleutels op te halen, verschijnt er een landelijk NL-Alert op iedereens telefoon.

De horror van iedere bezorgde moeder maakt plaats voor aanstekelijke hysterie. Er is nog maar veertig minuten om dekking te zoeken voordat een kernraket inslaat. In de schuilkelders van Amsterdamse metrostations worden in allerijl rampscenario’s in werking gezet door GVB-medewerkers, maar dat gaat niet zonder slag of stoot. “Waar het mij om gaat is wat je kiest je als je nog maar een paar minuten de tijd hebt om van het een op het andere moment de belangrijkste beslissing van je leven te maken”, zegt Dols de Jong. “Raak je dan, zoals een koppel in mijn film, heel veel tijd kwijt door te discussiëren, omdat je allebei een andere strategie hebt? Zulke dingen gebeuren volgens mij echt tijdens zo’n ramp.”

Hoe kwam je op het idee voor NL-Alert? “Volgens mij begon het al tien jaar geleden met een VICE-artikel dat ik las, over de metrolijn in Amsterdam-Oost. Daar zitten schijnbaar bunkers onder. Daar ben ik toen over gaan dagdromen en me gaan bedenken of ik bij een nucleaire ramp die kant op zou fietsen vanuit Amsterdam-West, waar ik zelf woon.”

Schreef het zich vervolgens vanzelf? “Was het maar waar. Het was echt negen maanden ploeteren, en toen opeens, vlak voor de deadline, misschien juist toen omdat het mes op mijn keel zat, viel alles heel snel op zijn plek. Twee weken voordat we de definitieve versie moesten inleveren bij de omroep voelde het nog steeds niet spannend genoeg. Van een script consultant kreeg ik toen de suggestie om het helemaal om te gooien. Dat opende echt mijn ogen. Omdat er op dat moment nog werd voorgesteld zo’n fundamentele verandering door te voeren, dacht ik: dan ga ik het ook helemáál opengooien. Aanvankelijk ging het over de ruzie tussen twee tienerzussen waarvan er een wordt binnengesloten en de ander de gehele film gevolgd werd om te zien hoe ze haar zal bevrijden. Maar waar het me eigenlijk om ging, zijn de keuzes die mensen maken in die laatste veertig minuten. Wat doen ze dan? Wat is de impact? Opeens zag ik in dat ik dat veel beter kon vertellen met meerdere personages en plotlijntjes.
“Iedereen waarschuwde me dat het veel te kort dag was voor aanpassingen. Maar juist Martin en Els zeiden: als jij voelt dat jij dit moet doen, dan moet je dit doen. Ze hebben alle makers in deze reeks alle vrijheid en vertrouwen gegeven om tot goede eigen verhalen te komen.”

Van de zes films in de reeks lijkt NL-Alert het meest expliciet een ode aan de klassieke Amerikaanse scifi en horror anthology-reeks The Twilight Zone. “Oh echt? Ik had geen andere producties als inspiratie. Er was niet iets dat ik zag en waarbij ik dacht: ik wil zoiets doen in het Nederlands. Het kwam echt voort uit dat VICE-artikel. Voor de visuele stijl had ik wel series en films als voorbeeld, maar die gaan thematisch over heel andere dingen. Denk bijvoorbeeld aan Succession of de film The Big Short, de hele losse cameravoering daarin heeft een spontaniteit en een echtheid, dat wilde ik ook in NL-Alert.”

Je hebt een duidelijke voorliefde voor genre, niet al te gebruikelijk in de Nederlandse cinema. Mis je dat hier? “Ja, dat mis ik zeker, al heb ik eerlijk gezegd het gevoel dat het verandert. Er zijn echt wel wat vette projecten gekomen die ik ook zelf had willen maken. Kijk naar een serie als Het gouden uur, die blijft natuurlijk wel verankerd in realisme maar die vind ik echt heel goed. Heel spannend, zeker die eerste aflevering.
“In Nederland wordt genre toch vaak geassocieerd met hele werelden opbouwen, veel special effects, groots uitpakken in aankleding. De angst is vaak, en dat is een geluid dat ik ook bij het maken van NL-Alert heb gehoord, dat zulke films in Nederland gewoon niet echt te produceren zijn en dat het er met een klein budget snel knullig uit zal zien. Mijn script zou te ambitieus zijn voor het budget. Zo denken we in Nederland helaas toch te vaak als het over genre gaat. Volkomen onterecht. Bij alleen al een script-aanvraag zijn er twijfels waardoor dat soort projecten al minder kans maken op subsidie, dat is niet echt stimulerend. Ik hoop dan ook dat de zes films in deze reeks de weg vrijmaken voor nog meer genre in Nederland.”

NL-Alert is op zaterdag 10 februari om 22.00 uur te zien op NPO3 en vervolgens beschikbaar op NPO Start.