Lichting 2023: Jikkie Schelling over Funny Feeling

In aanloop naar de Studentencompetitie op het aanstaande Nederlands Film Festival interviewt Filmkrant wekelijks vers afgestudeerd filmtalent. Jikkie Schelling (HKU) maakte een film over een jonge vrouw met een paniekstoornis. Dat werd geen grauwe film met een vrouw die huilt voor een spiegel. “Prima, die clichébeelden, maar kunnen we ook iets anders bedenken?”

Jaren geleden stond Jikkie Schelling bij een bushalte te twijfelen of ze de bus zou nemen of twee uur naar huis zou lopen. Ze had een paniekaanval en zag op tegen de rit van pakweg een kwartier. Naast haar wachtte een vrouw met een netje citroenen in haar hand. Op een gegeven moment brak het netje. De citroenen vielen op de grond en rolden de weg op. Schelling hielp de vrouw, die nu ook in paniek was, en toen ze uiteindelijk alle citroenen hadden verzameld, merkte de vrouw dat Schellings paniek niet was verdwenen. Dus praatten ze – over Schellings gevoelens en haar paniekstoornis.

Het leven is soms gekker is dan fictie, wil Schelling met deze anekdote zeggen. Geweldig, vindt ze dit soort momenten waarin alles net anders loopt dan je denkt. Juist zulke situaties zie je amper terug in films omdat ze te gek, te onrealistisch worden gevonden. Haar afstudeerfilm Funny Feeling, een magischrealistische roadtrip van een jonge vrouw met een paniekstoornis, zit vol met dit soort absurde situaties.

“Mijn films beginnen bijna altijd met tegenzin”, biecht Schelling op als ik haar vraag over het werk dat ze tijdens haar studie aan de HKU maakte. “Dan is er een onderwerp waar ik iets mee wil, maar heb ik geen zin om er een film over te maken. Omdat ik films over die onderwerpen ken en ze bijna nooit goed vind.”

Hetzelfde was het geval met Funny Feeling. “Ik heb lang last gehad van paniekaanvallen, maar ik wilde absoluut geen afstudeerfilm over mentale problematiek maken. Ik wist dat als ik mensen zou vertellen dat ik een film over mentale gezondheid wilde maken, ze meteen een plaatje in hun hoofd zouden hebben van die film: een duister, grimmig verhaal over de belevingswereld van de hoofdpersoon. Dus stelde ik mezelf de vraag: wat als dingen anders lopen dan je denkt?”

Schelling vertelt over de clichés in films over mentale gezondheid waar ze weg van wilde blijven: “In Blue Jasmine staat Cate Blanchett te douchen en biggelt er een traan over haar wang – heel typisch. Tijdens de voorbereiding van mijn film keek ik een video-essay [van Filmkrant-medewerker Joost Broeren-Huitenga, RvdK] over wat mannen en wat vrouwen doen met spiegels als ze verdrietig zijn. Alle mannen slaan de spiegel kapot, als visualisatie van de wil om jezelf kapot te maken. En bijna alle vrouwen blijven mooi verdrietig voor de spiegel staan. En dan komt er die traan. Filmmakers hebben blijkbaar steeds weer gedacht: we gaan een verdrietig personage voor de spiegel zetten, want dan wordt die met zichzelf geconfronteerd. Ik begrijp die gedachte, hoor, maar het is al zo vaak gedaan. Kunnen we ook iets anders bedenken om zo’n verhaal te vertellen?”

Schelling haalt er plezier uit te spelen met de verwachtingen van de kijkers (“Films waarvan je van het begin weet waar de hoofdpersoon terecht zal komen, daar ben ik allergisch voor”). Maar de wens om iets anders te doen komt niet voort uit de wil om tegendraads te zijn. “Ik herken mezelf niet in de meeste verbeeldingen van mentale problemen”, zegt Schelling. “Misschien zijn films als Blue Jasmine ook niet gemaakt voor mensen zoals ik – dat weet ik niet. Ik wil niet afdoen aan hoe zwaar mentale problematiek is, maar ik wil bijdragen aan een lichtheid in de verbeelding ervan. Want mentale problematiek is zwaar, maar is niet alleen maar zwaar. Ik ben door mijn paniekaanvallen in absurde situaties terechtgekomen. Funny Feeling zoekt de humor op.”

Lino, het hoofdpersonage in Funny Feeling, kijkt niet in de spiegel, maar naar mensen die ze ontmoet als ze voor het eerst in maanden weer buitenshuis komt. Dat is in feite ook een soort zelfconfrontatie. De kijker leert over de paniekstoornis van Lino door de gesprekjes die ze voert met vreemden op straat.

“Ik denk dat als je een personage heel lang alleen laat zijn, je eerder geneigd bent terug te vallen op clichés”, zegt Schelling. “Dus mijn film leunt op de interacties met anderen. Want hoezeer je een paniekstoornis ook uitlegt, uiteindelijk is het ongelofelijk ingewikkeld te begrijpen als je het niet zelf hebt doorstaan. Dan is het voor de kijker makkelijker te identificeren met iemand die het ook niet snapt.” Ze voegt toe: “En je hoeft het ook niet te begrijpen. Je hoeft geen diploma in de psychologie te hebben om te kunnen praten met iemand met mentale problemen. Je hoeft niet eens te praten, maar kan gewoon toenadering zoeken. Ik durfde er tijdens het maakproces amper aan te denken, maar ik hoop dat mijn film mensen helpt om op een andere manier te denken over mentale problemen.”

Funny Feeling is te zien tijdens de Studentencompetitie op het Nederlands Film Festival, dat plaatsvindt van vrijdag 22 t/m vrijdag 29 september 2023.