Janus Metz en Sine Plambech over Heartbound

De documentaire Heartbound werpt een nieuw licht op de transnationale relaties tussen ‘Thaise importbruiden’ en ‘Deense sekstoeristen’. Regisseur Sine Plambech: “De mannen worden geportretteerd als uitbuiters en losers, de vrouwen als gold diggers die geen idee hebben waar ze aan beginnen. Het wordt tijd dit beeld tegen te spreken.”

Op het Internationaal Documentaire Festival Amsterdam is het Deense regisseursduo Janus Metz en Sine Plambech net klaar met ontbijten in hun hotel. Ze gaan naast elkaar aan een tafeltje zitten op een donkergroene bank. Hun dochter nestelt zich naast hen met een iPad op schoot en op haar hoofd een knalroze koptelefoon. Af en toe giechelt ze om haar spelletje. Metz heeft een rode, vriendelijke baard en spreekt romantisch, in metaforen. Plambech heeft lang bruin haar, luistert analytisch en nauwkeurig. Af en toe breekt ze scherp in.

Metz is van huis uit regisseur, Plambech is antropoloog. Ze leerden elkaar kennen tijdens het maken van de film Fra Thailand till thy (‘van Thailand naar Thy’, 2007). Fragmenten uit die film werden hergebruikt voor hun nieuwste documentaire Heartbound, die vertelt over dezelfde personages zeven jaar later. Binnen vijfentwintig jaar is in de Noord-Deense regio Thy het inwoneraantal Thaise vrouwen gestegen van nul naar negenhonderd. Dit zijn de importbruiden waar menigeen zijn mening over klaar heeft.

De Thaise Sommai trouwde als eerste in het district Thy met een Deen en zij heeft zich ontwikkelt tot koppelaarster. Hoe hebben jullie haar leren kennen? Plambech: “Ik begon me voor een antropologische studie te verdiepen in deze vrouwen, omdat ze sterk gestereotypeerd zijn. Iedereen verwees me door naar Sommai. Zij is de sleutelfiguur, de poortwachter. Ze overtuigde de anderen dat wij goed volk waren en ze was er zelf klaar voor om haar verhaal te vertellen.”
Metz: “Voor mij als filmmaker was het interessant om te bekijken hoe globale ontmoetingen uitpakken in intieme relaties. Hier zie je de aarde in een zandkorrel: een microkosmos van de geglobaliseerde wereld. Deze mensen hebben iets van elkaar nodig. Vanaf het begin af aan is het helder dat ze niet uitgaan van de romantische liefde, maar dat ze wel op zoek zijn naar respect en aandacht. Dat is in een langdurige relatie minstens zo belangrijk.”

Welke invloed heeft de ongelijke machtsverhouding op de relatie? Metz: “De mannen wekken de interesse van een vrouw omdat ze geld hebben, en de vrouwen tonen interesse omdat ze te kampen hebben met een gebrek aan geld. Maar het is complexer dan dat. De meeste mannen die we hebben ontmoet, zijn niet uit op uitbuiting. Ze willen de vrouwen geen pijn doen. Zij halen er trots uit om voor ze te zorgen.”
Plambech: “Vergeet niet dat ook dit een enorm gestigmatiseerde groep is. Deze oudere, witte, heteroseksuele mannen zijn vergeten of er wordt op ze neergekeken. Ze worden te schande gemaakt en bij voorbaat in een hoek gezet van misogynie. Maar het is niet zo zwart-zit. Kijk nou naar Niels, de man van Sommai. Zijn eerste vrouw overleed en hij ging puur voor een verzetje op vakantie Thailand. Daar werd hij vervolgens hopeloos verliefd. Of neem Kjeld. Hij trouwt een Thaise omdat hij nooit een vriendin had. Dat wordt in onze cultuur gezien als gênant, beschamend en onmannelijk. Zowel zij als de Thaise sekswerkers zijn een product van de moderne, westerse maatschappij. Met eenzaamheid aan de ene kant en armoede aan de andere kant.”

We verwachten in het Westen een hoop van onze partners. Ze horen niet alleen onze geliefde te zijn, maar ook onze beste vriend, onze minnaar, onze familie… Hoe denken deze koppels over de liefde? Metz: “Romantische liefde bestaat overal. Dat is universeel, net als de liefde voor je kind. Het is in de hele wereld de basis voor liedjes, poëzie of welke andere kunstvorm dan ook. Maar er zijn wel verschillende typen huwelijken. In dit geval sluit je een soort arbeidscontract. Je belooft elkaar toewijding, acceptatie…”
Plambech: “…kameraadschap…”
Metz: “De westerse visie op het huwelijk verandert trouwens ook met de tijd. Eerder was status doorslaggevend, nu kiezen we op bijvoorbeeld intelligentie. Het is niet gek dat ik ben geëindigd met zo’n pienter meisje…”
Plambech: “Een slimme vrouw.”
Metz: “Dat bedoel ik!”
Plambech: “Wat ik door de film heb ontdekt, is dat het slagen van deze huwelijken op de lange termijn van dezelfde dingen afhangt als bij koppels met dezelfde culturele achtergrond. Het leven vormt relaties. Kinderen, de dood, ziekte; hoe de partners ermee omgaan bepaalt of een relatie al dan niet standhoudt.”

Jullie zijn meegegroeid met de personages. Welke invloed heeft dat gehad? Plambech: “Mijn ervaringen liepen gelijk op met die van hun. Ik verloor zeven jaar geleden mijn moeder, dus ik kon me inleven in hun verdriet toen het hen overkwam. En ik heb twee kinderen uit een eerder huwelijk, dus ik kan me verplaatsen in de sores met hun tienerkinderen. Het heeft bovendien invloed gehad op de vragen die ik stelde.”
Metz: “Wij zijn zelf een patchwork-familie. Ik was vijfendertig toen ik Sine ontmoette en ik had tot dat moment nog nooit een gezinsleven gehad. Inmiddels zijn we tien jaar en een kind verder.”

Zijn jullie van plan om over een paar jaar nog een vervolg te maken? Plambech: “Ik ben er even klaar mee, al ben ik wel benieuwd naar hoe het de kinderen uit de film zal vergaan. Mark, de Thaise jongen die met zijn moeder is meeverhuisd, is een wereldburger. Hij erkent zijn achtergrond, maar houdt er niet krampachtig aan vast.”
Metz: “Het verhaal blijft zich maar ontwikkelen. Zal Sommai in Denemarken blijven? Hoe lang blijft Niels nog leven? En Saengs vriendin, die in de film nog in Thailand is achtergebleven, is inmiddels met een man naar Dubai geëmigreerd. Ze verkoos de Aziatische wereld boven Europa. Misschien raakt Europa wel helemaal uit de mode…”
Plambech: “Dat zou een interessante invalshoek zijn: de immigratie van deze vrouwen als manier om de ineenstorting van de westerse wereld te tonen.”

Heartbound is morgen (11:45, Ketelhuis 1) nog te zien op IDFA en draait vanaf 13 december in de bioscoop.