Felix van Groeningen over Beautiful Boy

De Amerikaanse droom van Vlaming Felix Van Groeningen werd geen nachtmerrie. De regisseur van De helaasheid der dingen en The Broken Circle Breakdown bleef zichzelf in Hollywood en bewaarde voor het verslavingsdrama Beautiful Boy zijn stijl en thematiek. ‘Zonder hoop kan ik geen donkere gevoelens in de ogen kijken.’

“Toen ik in 2014 de autobiografische romans Beautiful Boy van David Sheff en Tweak van zijn verslaafde zoon Nic las, werd ik bijna fysiek aangegrepen door hun verhaal over de ups en downs van drugsverslaving, de onophoudelijke opeenvolging van herstel en hervallen”, zegt Felix Van Groeningen tijdens Film Fest Gent. “Tegelijk herkende ik mijn stokpaardjes zoals het verglijden van de tijd, de vader-zoonrelatie, de dynamiek binnen een familie en de illusie dat je steeds alles onder controle hebt.” Het klikte ook meteen met “de geweldige familie” Sheff. Van Groeningen kreeg van hen steun bij zijn research, alle creatieve vrijheid en vooral ook een boost door hun engagement: “De Sheffs willen hun verhaal delen en mensen helpen. Daarom hoop ik dat Beautiful Boy inspireert en aanzet tot discussie.”

Was je niet bang je kwaliteiten te verliezen in Hollywood? “Een beetje. Ik ben die angst te lijf gegaan door tijdig op de rem te gaan staan en bepaalde keuzes uit te sluiten. Niet vanzelfsprekend want er komt veel op je af en er wordt serieus aan je getrokken. Voor mij was het belangrijk dat ik met mijn vaste medewerkers editor Nico Leunen en cameraman Ruben Impens kon werken. Men liet me ook vooraf op de locaties repeteren met de acteurs, wat in de VS niet gebruikelijk is. Dat hielp me om een film te maken die echt van mij is, ongepolijst en authentiek. Kers op de taart was dat er budget bleek te zijn om de muziek te kiezen die ik wilde. John Lennon en Nirvana zaten al in het scenario maar omdat er geld over was konden we tijdens de montage all the way gaan: David Bowie, Neil Young, Sigur Rós, Massive Attack, John Coltrone, Aphex Twin…”

Waarom duiken we via de vaderfiguur in Beautiful Boy? “Hoewel ik de balans belangrijk vond omdat de boeken uitgaan van twee standpunten, was het vaderverhaal gewoon het meest mythische: een vader die zich richt op zijn verslaafde zoon maar gaat beseffen dat hij zichzelf en zijn gezin eigenlijk moet sparen. Maar ik wilde niet alleen weten waarom David zo over zijn zoon inzat, ik wilde ook voelen wat Nic doorstond. Dankzij zijn relaas heb ik voor het eerst gevoeld en begrepen hoe lastig het moet zijn om te kampen met verslaving. Voortdurend hoor je als verslaafde een innerlijke stem die je stuurt. Ook al ben je veertien maanden clean, dan nog blijven er momenten van ellende komen. Want het is makkelijk om terug te vallen. Ik wilde met Nic meeleven om zijn situatie en emoties te begrijpen. Dat is cruciaal voor de film. Nics verhaal maakt niet alleen deel uit van Davids verhaal, het past er ook in. Ik ging ervan uit dat wanneer je met Nic meevoelt, je je ook moeiteloos in het grote verhaal van de vaderfiguur kan verplaatsen. Er rest altijd een stuk mysterie. Je kunt een verslaving niet echt verklaren, je blijft met frustraties opgescheept en je evolueert uiteindelijk naar aanvaarding. Want hoe help je iemand die niet geholpen wil worden? Je moet het loslaten! Door het aanvaardingsproces leer je weer de goede kanten van het leven waarderen.”
Editor Nico Leunen weet personages dwars door tijd en ruime met hun emoties en met elkaar te verbinden én alles helder te houden. “Die verstrengeling zit in het dna van mijn films. Zowel in Steve + Sky, Dagen zonder lief, De helaasheid der dingen en The Broken Circle Breakdown snijd ik tussen heden en verleden. Alleen Belgica is narratief rechtlijniger. Dat heeft ook te maken met mijn onderwerpkeuze. Ik kies voor flashbacks om via de montage een emotionele impact te bereiken. Tijdens het schrijven van een scenario ben je vrij cerebraal bezig, pas tijdens de montage vind je de emotionele logica van de film. Na een eerste montage bekijk ik met Nico wat werkt en wat aangepast moet worden. De film moet immers emotioneel zijn zonder sentimenteel te worden. Af en toe moet je dingen opnieuw doordenken maar er waren geen reshoots nodig, de flashbacks stonden in het scenario en werden ook als dusdanig gefilmd.”

Je sluit af met hoop. “Beautiful Boy is soms donker maar ik wilde absoluut niet in somberheid eindigen. Ik wil hoop brengen. Ook al is het een mirakel dat Nic het overleefd heeft. Mijn opzet was een sterk gevoel van authenticiteit op te roepen, de rauwheid niet uit de weg te gaan en de maalstroom van zelfdestructie onverbloemd te tonen. Hoe pijnlijk het ook is. Maar zonder hoop kan ik geen donkere gevoelens in de ogen kijken.”