Porn Film Festival Amsterdam

De opwindende, expressieve vergezichten die het nieuwe Porn Film Festival te bieden heeft zijn fertieler dan bij gangbare filmfestivals; hier stappen ze bezield van het doek om zich met een knal te manifesteren in de werkelijkheid.

Dat seks soms tot een baby kan leiden bewijst het Porn Film Festival Amsterdam. Op de openingsavond op donderdag 8 februari in het Amsterdamse Filmhuis Cavia wordt de geboorte van dit nieuwe initiatief dan ook gevierd met beschuit met muisjes. Roze, witte en blauwe door elkaar, want als iets de organisatoren drijft, is het wel de bezoekers uit te nodigen voorbij de conventionele, binaire genderlabels en mainstream ideeën over porno te kijken.

Als na het eerste vertoningsblok de zaal opengaat, hupst er als laatste een lange, slanke jongen met ontblote torso naar buiten, in een half afgestroopt gouden slakkenpak. Dat zal ongetwijfeld iets te maken hebben met de Nederlandse film Naked Snail (2023), die in de zojuist afgelopen Cheeky Sneak Peek draaide. Het intieme zaaltje met zo’n 35 stoelen van het Amsterdamse filmhuis Cavia vult zich vervolgens met voornamelijk – maar niet alleen – jeugdige vogels van een zeer divers pluimage.

Deksel op de pot
“Zo, dus jij bent ook een viezerikje?”, grapt mijn buurvrouw om het ijs te breken. Ze heeft er duidelijk zin in. Spannend is het ook, om met zoveel mensen op een groot doek naar porno kijken: er is geen ontkomen aan. Maar vrienden van haar kwamen eerder met enthousiaste verhalen terug van het Porn Film Festival in Berlijn, dat al langer bestaat. “We moeten veel meer praten over seks. Dat niet doen houdt het deksel op de pot. En dat legt vooral de vrouwelijke seksualiteit aan banden.” Met regelmaat gaat ze naar tantraseks-avondjes, vertelt ze, waardoor ze veel beter naar haar lijf en intuïtie heeft leren luisteren, over wie en wat ze wel of niet wil. En om dat uit te spreken.

Zo treft dit emancipatoire festival – dat taboes niet schuwt – al doel nog voor de filmvoorstelling goed en wel is gestart. Het kortfilmprogramma-onderdeel Electric Bodies biedt vervolgens ruim baan aan twee vrouwen die de touwtjes in handen hebben bij een seksuele uitspatting waarbij de twee deelnemende mannen een dienende rol innemen (Birthday van Thousand Faces). In Fucking Mystic Orgy (US 2014) van Chelsea Poe, Courtney Trouble & Ava LaFemme zijn daarna mensen te zien met een variëteit aan lichamen; van nonbinair, gay, transgender, wit en van kleur, al dan niet gehandicapt, dun of dik, groter of kleiner geschapen; verstrengeld in een wellustige orgie. In Wrong Holes Only (June Fontaine & Revenge) zien we twee vrouwen – de een in een zwarte en de andere in een gele latex-outfit – sadomasochistische spelletjes met elkaar aangaan, met gebruik van mondklem, stalen pinnen en een tandartshaakje. In Asphyxia (Noel Alejandro) ervaart een homoseksuele jongen ‘voor het eerst’ wurgseks met een daarin ervaren partner.

Hoe persoonlijker, hoe opwindender
Wat behalve het vragen om toestemming, gebruik van latex handschoenen en condooms (ook bij voorbinddildo’s) in sommige films opvalt, is de rol van alterego’s en humor. Bij het spannende Asphyxia klinken bevrijdende lachsalvo’s in de zaal op luchtige zwarte grapjes in de film over een mogelijk fatale afloop bij het kiezen van een onbetrouwbare partner van internet.

De gebruikte stijlen van de vertoonde films lopen zeer uiteen, van een vrij conventionele ‘in your face’ pornostijl in Birthday, tot een haast documentaire registratie van de speelse, plagerige manier waarop een tweetal nonbinaire bezoekers van het Berlijnse pornofilmfestival met elkaar van bil gaan, met een hoop gegiechel van hen beide tot gevolg. De meest kunstzinnige film van het blok is CLAP van het Brusselse CLAP! Collectif, waarin een waaier aan armen het kader inkruipt richting een dromende figuur. Schaduwpatronen op de naakte lijven die aan die armen vastzitten suggereren dat al dat vlees tot één wezen samensmelt. Maar een beetje afstandelijk zijn de orgies in hun overdaad ook.

Hoe persoonlijker, hoe intiemer, hoe opwindender, blijkt. Het meest aanstekelijk geil zijn daarom de vier lesbo’s van kleur in Orgy #004: Fuck Your Friends (Mahx Capacity) die besluiten toch maar niet naar een kink-feestje te gaan, waar ze tussen de hoofdzakelijk witte bezoekers zullen worden aangestaard, maar hun eigen kinkfeestje te bouwen: thuis op, over en naast de bank. Ook hier worden vooraf en tussen het gevrij door de nodige seksgerelateerde, uitdagende grapjes gemaakt. Het ongegeneerde plezier spat eraf.

Wellustig tongzoenen
Na bijna anderhalf uur toch wel pittige kost – getuigt zelfs een zelfverklaard “ervaren porno-kijker” op de eerste rij – is het na een korte pauze tijd voor de luchtige homo-erotische speelfilmkomedie Klappe van Jürgen Brüning. Brüning, inmiddels 65 jaar, stond midden jaren negentig in New York op de set met bekende underground queer punk kunstenaars als Bruce LaBruce.

Klappe – Duits voor de toiletten waar in het homo-uitgaanscircuit stiekeme seks werd bedreven – is een burleske, pamflettistische punk-porno-musicalparodie. De film is een collage, opgebouwd uit scènes uit Brünings eerdere pornografische films, versneden met maatschappijkritische, subversieve, vaak erg grappige statements of situaties. Op alle plekken in de film waar normaliter een seksscène zou zitten, gaf Brüning zijn drie porno-acteurs dit keer opdracht om, in de traditie van de Dreigroschenopers, met seks doorspekte parodieën te zingen op vaak bekende melodieën. Zo zingen ze, gezeten op toiletpotten, maffe rijmelarijen als: “Hou je van langzaam of snel? Denk je daarbij aan dieren of aan Jacques Brel?” Er is een dragqueen-pastiche op Lady Gaga’s ‘Bad Romance’ met als songtekst: “Ik ben verliefd op een straight guy”.

Klassiek maar hilarisch is de scène waarin twee mannen wellustig tongkussend over straat gaan en de camera de ronduit walgende reacties van sommige keurige burgers in het voorbijgaan registreert. Ook wordt er integraal een krantenbericht voorgelezen over de berechting van een man die seks had met koeien in Zwitserland: sodomie bleek niet strafbaar, van dierenmishandeling kon geen sprake zijn omdat de seksuele integriteit van dieren niet wettelijk werd beschermd. Bleef over: een bescheiden boete wegens huisvredebreuk.

Post-porno
Pornoregisseur/producent Brüning is ook de oprichter van het emancipatoire Porn Film Festival Berlin, dat sinds 2006 een podium biedt aan kunstzinnig ingestoken indie-porno van buiten de mainstream: de eerste in zijn soort. Waarom hij de tijd daarvoor rijp achtte? “Ik had net een hartaanval gehad, dus ik dacht: ik heb weinig tijd meer, nu moet ik veel gaan doen.”

Sindsdien kwamen vergelijkbare initiatieven van de grond in Italië, het Verenigd Koninkrijk, Zwitserland, de Verenigde Staten en Chili. In 2022 volgden Brussel en Warschauw. In het laatste geval als ‘directe reactie op de actuele politieke [lees: ultraconservatieve, onder meer homofobe] situatie in Polen.’ Dat festival luistert naar de naam Post Pxrn Festival Warsaw, omdat het voorbij de conventionele perspectieven op lichaam en seksualiteit wil kijken.

In Amsterdam, de nieuwste loot aan de boom, is ‘post’ uit de festivalnaam weggelaten omwille de beknoptheid en omdat het toch weer een hokje oplevert, terwijl het doel juist is van de beperkende labels af te komen. Maar de insteek is overal dezelfde.

Orlando
Zusterfestival Warschau zet zichzelf in welbespraakte termen ideologisch op de kaart als intersectionele kunstbeweging (die zich er bewust van is dat maatschappelijke onderdrukking vaak een combinatie van factoren behelst, zoals gender, etniciteit, sociale klasse, seksualiteit, religie, handicap of gewicht) die de relatie tussen cultuur en onderdrukking wil onderzoeken, vooral op het gebied van lichamelijke autonomie, biopolitiek (het door Foucault geboekstaafde idee dat overheden het leven door gezondsheidspolitiek sturen terwijl zowel lichaam als geest aan de tucht van de markt zijn onderworpen), plezier en identiteit.

Er wordt verwezen naar de eigentijdse Spaanse transgender filosoof Paul Preciado, die schreef: ‘In de 21e eeuw is het levende lichaam wat de fabriek was in de 19e eeuw: het hoofdtoneel van politieke strijd.’ Preciado maakte afgelopen jaar zijn regiedebuut in Berlijn en op IDFA met zijn Orlando, My Political Biography: een documentaire waarin eigentijdse Orlando’s tussen de 8 en 70 jaar auditeren en hun verhaal doen in een ode aan het bekende werk van Virginia Woolf, waarin een jongeman in een vrouw verandert. In die film zegt Preciado zelf: “Ik leef. Ik kwam voort uit jouw fictie.”

Preciado verwoordt daarmee de bijzondere link tussen fictie, fantasieën en de werkelijkheid, die ook op dit Porn Film Festival Amsterdam levendiger en vanzelfsprekender onderdeel van het filmfestival zijn dan waar dan ook. Wat er op het scherm wordt vertoond geldt niet als vrijblijvend, maar manifesteert zich in actie, die daar dan ook onontkoombaar aan is gekoppeld en op volgt.

Dat blijkt ook uit de optredens tijdens het openingsfeest dat na de screenings losbarst in oud-krakersbolwerk annex politiek café Vrankrijk, dat is volgepakt met opnieuw een zeer divers, alternatief publiek, deels uitgedost met speelse, sexy asseçoires of kinky outfits. Met zijn donkergeverfde muren functioneert het krakershol als een zwartgeblakerde baarmoeder waaruit zelfgeschapen wezens als phoenixen oprijzen. Ze lijken zo van het doek te zijn afgestapt om zich daarbuiten als vleesgeworden fictie te manifesteren. Ook hierin is het Porn Film Festival buitengewoon opwindend, door de expressieve vergezichten die het in de werkelijkheid biedt om seksualiteit uit het besmuikte te halen: zie de (naakte) mens. Tot groot enthousiasme van het publiek, dat in een geïnspireerd, opzwepend, toejuichende wisselwerking met de mensen op het podium verwikkeld raakt.

Na een ‘cinematische’ striptease van een grote androgyne verschijning in rood korset en dito glimmende cape volgt een vlammende, gesproken, poëtische ode aan de royalty of post porn, de gemeenschap rond het festival, “dat zoveel gelijkgestemde perverselingen samen bracht; een rolmodel en inspiratie voor velen”, van de in een stijlvolle thulejurk gestoken sociologe en ex-sekswerker Quirine Lengkeek. Als achttienjarige vertrok ze uit de Bible Belt die haar “in een mal probeerde te passen die simpelweg te beperkend was”. Nu is ze woordvoerster van sekswerkers die zich tegen de gentrificatie van de Wallen keren.

Stierenvechter
Een naakte, stevige jonge queervrouw met meetlinten om haar ledematen gesnoerd, stopt vervolgens wijdbeens zittend op een stoel ongegeneerd broodjes, koekjes en repen in haar mond. Rommelig als Koekiemonster, soms gedipt in melk, dan weer uitdagend in haar kruis, of er pontificaal haar reet mee afvegend. Ondertussen lepelt op de begeleidende geluidsband een klinische vrouwenstem een lange lijst adviezen op over hoe je gezond zou moeten leven.

Na haar neemt de elegante zestigjarige academica Felina het woord, die bepleit dat we stoppen met het labelen van mensen, al was het maar omdat vrouwen van haar leeftijd steevast als over the hill worden weggezet. Ze hekelt het gebrek aan kennis over de menopauze, haalt een onderzoek aan waaruit vijftigplusvrouwen de beste seks blijken te hebben en een ander onderzoek dat uitwijst dat de hormoonspiegel van vrouwen in de menopauze vergelijkbaar is met die van meisjes van tien. Enthousiast toegejuicht houdt ze het jeugdige publiek voor dat die dus nog iets hebben om naar uit te kijken. Ze projecteert een foto van zichzelf als tienjarige te paard, gevolgd door een filmpje waarin ze anno nu in een tuin trampoline springt met muziek op haar oren. Als afsluiting gooit ze haar opgestoken haren los, rollebolt ze uitdagend over de bank op het podium, waarbij ze dansend een semi-striptease uitvoert.

De laatste performer – een naakte vrouw met lang zwart haar, ultralange zwarte laklaarzen en een jasje dat iets van een Spaanse stierenvechter heeft – eist sissend om stilte. Nog geen tien seconden later kun je in het tjokvolle Vrankrijk een speld horen vallen.

Met haar blote kont naar de zaal gebogen flaguleert ze zichzelf, neukt ze een doorzichtige dildo, terwijl op het erepodium dat haar decor vormt in zwartwit apocalyptische beelden voorbijtrekken met de stem van onder andere Trump die minderheden oproept op hem te gaan stemmen omdat ze niks te verliezen zouden hebben. Andere stemmen zeggen dat trans vrouwen geen vrouwen mogen heten, dat nonbinair zijn iets onbegrijpelijks is. Dan begint ze een dans waarbij ze begint te bloeden, vanaf haar hoofd over haar hele lijf: een shockerende, ontaardende, naakte dans, dramatisch en ontwapenend. Centrale tekst op de begeleidende soundtrack: “Ik ben mens.”