Cinekid Industry Forum 2020

“Zorg dat je opvalt! Spreek je uit! Neem de uitdaging aan!” Aldus de aansporing van Filmfonds-directeur Bero Beyer aan het begin van Cinekid. In dezelfde geest laat de Britse producent Wa’qaar A Mirza zich uit in de laatste sessie van het Cinekid Industry Forum voor professionals: “Wees dapper, wees eerlijk, laat zien hoe het echt is! Please!”

Bero Beyer was samen met Cinekid-directeur Heleen Rouw bij de opening van het kinderfilmevenement online present om de deelnemers aan Cinekid for Professionals (ook geheel online) welkom te heten. Hij maakte van de gelegenheid gebruik om de Nederlandse jeugdfilmmakers te stimuleren juist deze chaotische tijd te gebruiken voor een sprong vooruit. Daarbij benadrukkend dat kinderen al heel veel zien en meer aankunnen dan je denkt.

Mooi voorbeeld is de vijftiendelige online-serie Anne Frank videodagboek. Hoe zou het zijn als Anne haar dagboek niet met pen en papier, maar met een camera had gemaakt? Dit project werd op de derde dag van het Forum besproken door twee van de makers, Hanna van Niekerk en Tim Vloothuis. Van Niekerk had al eerder met improviserend acteren geëxperimenteerd. Deze eigentijdse vorm, die voor vloggende jongeren heel vanzelfsprekend zal zijn, is hier een prachtige manier om dit stuk geschiedenis voor een nieuwe generatie heel dichtbij te brengen. En niet alleen voor de jonge generatie. Het raakte me onverwacht, ook door het ontroerend naturel acteren van Luna Cruz Perez in de titelrol.

Overigens had Beyer zelf al een ander voorbeeld aangehaald. Vol lof is hij over het magisch-realistische familiedrama Buladó. Op Cinekid draait de film in de Nederlandse competitie, eerder werd hij al bekroond met het Gouden Kalf voor beste film. Tot in alle vezels Curaçao, en juist daardoor universeel aansprekend omdat het zo echt is. Overal kunnen kinderen zich in het meisje herkennen.

Black Panther
Van Buladó is het maar een kleine stap naar het thema dat in deze dagen nauwelijks te vermijden is: diversiteit, in allerlei vormen. Te stellen dat het een rode draad door het Forum was is overdreven, maar er was zeker aandacht voor.

Cultuur- en mediawetenschapper Dan Hassler-Forest (ook Filmkrant-columnist) herinnerde zich hoe hij, als witte man, in zijn jeugd in de jaren negentig het idee had dat iedere film over hem ging. Zonder dat nog te beseffen uiteraard. Met heldere voorbeelden gaf hij niet alleen handen en voeten aan begrippen als macht en representatie, of het veelzijdige fenomeen identiteit, maar liet hij ook zien dat we middenin een proces van verandering zitten. Zo liet hij een bijna hilarisch telefoonfilmpje zien waarin drie zwarte studenten in New York een poster van Black Panther omhelzen, daarbij uitroepend dat ze nu eindelijk weten wat witte mensen altijd voelen. Ook de HBO-serie Watchmen is een van de voorbeelden van verandering. Hassler-Forest is redelijk optimistisch, al weet hij dat er geen simpele oplossingen zijn.

Gender en Spangas
Dat inclusiviteit niet alleen een kwestie van kleur is, spreekt voor zich. Een eerlijke verdeling van meisjes en jongens en hun rollen in jeugdproducties is, als we afgaan op het Cinekid-aanbod, al heel aardig in de goede richting. De producent van de aankomende Noors-Nederlandse sf-serie Dome 16 had gemerkt dat tegenwoordig meisjes zich ook aanmelden voor rollen die voorheen voor jongens waren, en omgekeerd. Maar daarmee is het hoofdstuk gender nog niet afgesloten.

In de online-studio van Cinekid waren Diana Sno en Thorn Roos de Vries aangeschoven. Deze laatste debuteert als acteur in Spangas de Campus als Lesley. Lesley is non-binair, net als Thorn zelf. Diana Sno is de scenarioschrijver die het personage bedacht. In een clip uit de serie laat een nogal kortaangebonden Lesley de verbouwereerde vader van een studiegenoot weten geen jongen en geen meisje te zijn. Maar verder gaat het daar niet over, legt Sno uit. Het gaat erom wie Lesley verder is, een levensecht personage, net als alle anderen. Wat non-binair is moeten de jonge kijkers maar aan hun ouders vragen, of zelf googlen.

Het is een conclusie die de schrijver trok nadat ze al eens een trans personage had geïntroduceerd. Maar die was te nadrukkelijk ‘de trans in de serie’ gebleven, en daardoor een hol karakter. Ruimte voor genders is belangrijk, maar liever niet als stereotiepe gender-vertegenwoordigers.

Een vergelijkbare conclusie doemt op uit het laatste gesprek, waarin het gaat om het belang van meer en nieuwe perspectieven voor jonge kijkers. De drie door de wol geverfde en zeer betrokken deelnemers aan dit onderdeel zijn de producenten Wa’qaar A Mirza (Brits) en Sandhya Nankani (Ghanees-Indiaas-Amerikaans) en de Amsterdamse pedagogisch adviseur Jillian Emanuels.

Dat er op het gebied van diversiteit en inclusiviteit al veel vooruitgang is illustreren ze met de Netflix-serie The Unlisted. Een spannende sf-serie met een letterlijk veelkleurige groep hoofdpersonen, zonder dat daar verder de nadruk op valt. De mix is vanzelfsprekend.

Roze giraffen
Geen stereotiepe figuren alsjeblieft. Zorg dat de personages echt zijn, breng verhalen die rijk zijn aan culturele verscheidenheid. Dat is de wens van het drietal. Alle drie benadrukken ze ook dat het voor de ontwikkeling van kinderen van groot belang is dat ze al op jonge leeftijd een veelzijdig en niet-stereotiep beeld van de wereld te zien krijgen.

Om dat duidelijk te maken noemt ieder een voorval dat ooit grote indruk op hen maakte. Zo ontdekte A Mirza dat zijn kleinkinderen vooral programma’s zagen met roze giraffen of oranje katten, of video’s waarin voortdurend pakjes werden uitgepakt. Terwijl de ouders het druk hebben vult dat hun kleine hersentjes. Toen hij ook nog meemaakte dat een joch van zes zijn plaats in de bus niet wilde afstaan aan een oude dame van tachtig, en in plaats daarvan haar allerlei racistische beledigingen naar het hoofd slingerde, vroeg hij zich af wat er toch met de kinderen is gebeurd.

Nankani vroeg eens aan haar dochter waarom ze een boek mooi vond. Het antwoord was: “Omdat die bruine eekhoorn net zo is als ik.” En Emanuels zag hoe een donker kind zichzelf tekende als een roze gekleurd meisje met blond haar. Want ze wilde een prinses zijn. Als prinsessen in films, boeken of speelgoed altijd wit zijn, is dat heel schadelijk voor kinderen, realiseerde ze zich.

Het rechtzetten van dat vertekende wereldbeeld is een grote verantwoordelijkheid voor makers. Neem die ook. Doe je research. In de voorgaande sessie had Diana Sno al opgemerkt dat je geen moordenaar hoeft te zijn om er een verhaal over te schrijven, maar duik wel in het onderwerp.

Afrikaanse animatie
Met name Hollywood leek lange tijd op dit gebied moeilijk in beweging te krijgen, maar nu begint het producenten te dagen dat diversiteit ook geld kan opleveren. Er komt verandering die grotere culturele rijkdom voor kinderen over de hele wereld op kan leveren.

Dus zullen donkere meisjes zichzelf straks tekenen als een prinses van kleur, of beter nog, een actieheld. Bijvoorbeeld wanneer ze – over een paar jaar, want animatie is veel werk – de Afrikaanse animatieserie Mama K’s Team 4 gezien hebben. Bedacht door de Zambiaanse Malenga Mulendema, via Zoom vanuit Zambia ook present in het Industry Forum. Mama K’s Team 4 wordt voor Netflix door de Zuid-Afrikaanse studio Triggerfish. In het Forum laten Mulendema en Dominique Bazay van Netflix het eerste tekenwerk zien, en dat oogt veelbelovend. Vier expressief neergezette tienermeiden die per ongeluk een taak als geheim agent krijgen in Lusaka, hier een stad die zowel hedendaags-realistisch als futuristisch is. Traditioneel en modern in één ruimte. Een avontuur met een heel authentiek gevoel, daar hameren Mulendema en Bazay op. Want zo’n scène waarin kinderen op school op het matje moeten komen bij de directeur, dat is toch universeel herkenbaar?