Cannes 2025: De horror van het gezin

Twee totaal verschillende films over vrouwen en hun gezinsleven vielen op tijdens de 78ste editie van het filmfestival van Cannes. Rebecca Zlotowski’s Vie privée is een knap psychodrama over een therapeut in crisis en Lynne Ramsays Die My Love een intense horror over postnatale depressie.

Een vrouw wrijft over haar wangen en kijkt dan verbaasd naar haar natte vingers. Blijkbaar huilt ze. Weet ze echt niet dat ze huilt, of is ze vergeten hoe het voelt? Hoe dan ook, ze kan niet stoppen. Die vrouw is Lilian Steiner, een Amerikaanse psychoanalist in Frankrijk. Ze wordt gespeeld door Jodie Foster – strakke lippen, strenge ogen. De tranen biggelen over haar gespannen gelaat.

Rebecca Zlotowski’s Vie privée (A Private Life), die buiten competitie in het hoofdprogramma draait, gaat over een vrouw die psychoanalyse bedrijft in een taal die niet de hare is. Ze spreekt weliswaar vloeiend Frans, maar ze is de taal niet volledig meester. In de openingsscène moet ze een scheldwoord met behulp van Google Translate vertalen, en het navigatiesysteem van haar auto staat nog altijd op Engels.

Het is alsof Lilian zichzelf op een afstandje van de wereld plaatst. Als therapeut kan ze alleen naar de problemen van mensen luisteren, maar er niets aan doen. Zij zit op een stoel, terwijl haar patiënten even verderop op de bank liggen. Is het desinteresse waardoor hun verhalen samen lijken te smelten? Ze houdt het leven op een afstandje met theorie: Lillians praktijk wordt gescheiden van haar woonkamer door een verschuifbare wand vol boeken. Ze neemt de gesprekken op – op tape die vijftig euro per stuk kost. “Dat maakt ze waardevoller”, zegt ze.

In de familiale sfeer is het niet veel beter. Van haar man is ze gescheiden, de relatie met haar zoon is moeizaam, haar twee maanden oude kleinzoon ziet ze amper. Als ze op bezoek is, spoedt ze weg voordat de baby wakker wordt.

Vie privée wordt in de internationale pers minachtend beschreven als een tv-thriller (The Guardian schrijft spottend dat Zlotowski te veel naar de lichtvoetige Hulu-serie Only Murders in the Building heeft gekeken), maar dat doet de film tekort. Want hoewel er een patiënt van haar sterft, en Lilian op onderzoek uitgaat, fungeert dit onderzoek meer als een deconstructie van psychoanalyse en is de film vooral een portret van een vrouw in crisis.

In een poging te stoppen met huilen brengt Lilian namelijk een bezoekje aan een hypnotherapeut, die een voormalige cliënt van haar in twintig minuten van zijn sigarettenverslaving afhielp – iets dat Lilian in acht jaar niet lukte. Daar duikt ze haar onderbewustzijn in, waar ze stuit op beelden van een vorig leven. Als je je bedenkt dat psychoanalyse vaak teruggrijpt op gebeurtenissen in de vroege jeugd, dan is een trauma uit een vorig leven natuurlijk de ultieme troefkaart. Lilian ontspoort langzaam, al is ook deze ontsporing rationeel en onderkoeld.

Een therapeut die niet weet dat ze huilt – een groter contrast met de vrouwelijke hoofdpersoon in Lynne Ramsay’s Die, My Love is er niet. Grace, gespeeld door een losgeslagen Jennifer Lawrence, zwelgt in haar emoties. Ze kruipt met een mes door het gras. Ze gromt als een tijger. Ze schreeuwt en tiert. Ze krabt het behang los en trekt een wasbak van de muur.

Die, My Love is een waanzinnige film over waanzin. Grace lijdt aan post-partumdepressie, maar de film suggereert dat dit niet zozeer met hormonale disbalans te maken heeft maar vooral met een zekere onverenigbaarheid tussen haar en het gezinsleven. Ze ligt overdag in bed te masturberen, zit met open broek aan de keukentafel. Taart voor de eerste verjaardag van haar zoontje bakt ze niet zelf, maar haalt ze bij de supermarkt. Op een feestje vol vrienden met perfecte gezinnetjes trekt ze midden in de woonkamer haar jurk uit. In haar ondergoed rent ze naar het zwembad en maakt een bommetje. Vrouwelijkheid is een kooi, en Grace rammelt aan de tralies.

Ramsay (You Were Never Really Here, 2017) speelt met horrorelementen. De film begint wanneer Grace, hoogzwanger, met haar man Jackson (Robert Pattinson) vanuit New York City naar een afgelegen huis in Montana verhuist. De dood hangt al in huis: de oom van Jackson heeft zichzelf hier neergeschoten. Later loopt hun moeder met een jachtgeweer door de nacht. De beelden zijn angstaanjagend, maar anders dan in de horrortraditie is het gevaar niet iets dat het gezinsleven bedreigt – het gezinsleven is zelf het gevaar.

Ramsay levert een intense film af, bijgestaan door een fantastische soundtrack, die de kijker in de belevingswereld van Grace plaatst. Op momenten buigt Grace voorover en laat ze haar lichaam hangen. Een brandend bos symboliseert haar woede. Een man op een motor, ergens tussen realiteit en fantasie, verbeeldt haar onvervulde verlangen.

Die, My Love en Vie privée eindigen allebei met een perfect plaatje van het gezinsleven: Lilian houdt eindelijk haar kleinzoon vast, Grace bakt nu zelf een taart voor een feestje. In de ene film staat dit symbool voor het overwinnen van haar emotionele blokkades: de onzichtbare wand tussen haar en het leven is weggevallen. In de andere begint de horror nu pas echt.