Berlinale 2023, blog 1

Berlinale opent met excentrieke romkom

She Came to Me. Foto: Protagonist Pictures

Filmkrant doet de komende tien dagen verslag vanaf de 73ste editie van de Berlinale, die opende met Rebecca Millers excentrieke romcom She Came to Me.

Bij de presentatie van de hoofdcompetities van de 73ste Berlinale op een persconferentie in januari meldde het directieduo Carlo Chatrian en Mariëtte Rissenbeek monter dat blauw en geel dit jaar de kleuren van de Berlinale zijn. De kleuren van de Oekraïense vlag.

Een maand later is hier nauwelijks blauw en geel te zien. Behalve op het door een Oekraïense kunstenaar ontworpen beerspeldje, dat als merchandise verkrijgbaar is. Neemt niet weg dat het festival zich uitdrukkelijk solidair verklaart met de strijd van Oekraïne, alsmede de protesten in Iran. Met dwars door alle secties heen onder meer films van Oekraïense en Iraanse filmmakers, die noodgedwongen vaak in het buitenland werken. Of werk van anderen die onze blik erop richten. Zoals In Ukraine van de Poolse regisseurs Piotr Pawlus en Tomasz Wolski, vanmorgen de eerste film die in persvoorstellingen werd vertoond. Een soort documentaire slow-cinema die niets anders doet dan kijken, kijken, kijken in dat geteisterde land. Zonder sensatie of interviews, maar daardoor juist fascinerend.

Het past natuurlijk mooi bij de reputatie die Berlijn heeft als festival met veel aandacht voor politieke onderwerpen. Of, zoals Chatrian opmerkte, met in het programma van dit jaar veel filmmakers die zich met hun werk verhouden tot de wereld. Een ruim begrip. Tegelijk stelt hij dat Berlijn ook een festival wil zijn met een brede selectie, waarin artistieke verkenningen op gelijke voet staan met films die een groot publiek kunnen aanspreken. Denk in dat verband aan de keuze voor Steven Spielberg als ontvanger van de ere-Beer. Berlijn is zeker een groot publieksevenement, dit jaar voor het eerst sinds de pandemie weer volop in alle zalen.

De buiten competitie vertoonde Amerikaanse openingsfilm She Came to Me van Rebecca Miller (voor de vierde keer met een film op het festival) zou je inderdaad een crowdpleaser met excentrieke trekjes kunnen noemen. Een romantische komedie danwel satire met een soort indie-gevoel. “Ik hou van romantische komedies”, verklaarde Chatrian. Een tikje uitdagend? Ik kan me voorstellen dat je een Berlinale Palast vol openingsgenodigden niet met een grimmige hersenkraker wil confronteren. Al is voorafgaand aan de film Zelensky wel per videoverbinding present, geïntroduceerd door Sean Penn, wiens film Superpower over de Oekraïense president hier morgen in première gaat.

Peter Dinklage speelt in She Came to Me een operacomponist met writersblock en een stevige aanleg voor depressies. Is hij daarom getrouwd met zijn therapeut, eveneens met veel neurosen behept? Dat lijkt geen goed idee, behalve dat het natuurlijk smakelijk materiaal is. Tijdens de persconferentie eerder vandaag vertelde Miller dat het geheel een compostie is van drie eerdere ideën, die ze in de loop van enkele jaren in elkaar knutselde. Na de kennismaking met Dinklage’s personage gooit ze er al snel nog meer bovenop door de ietwat verdwaasde componist in een bar te laten versieren door een vrouwelijke sleepbootkapitein (Marisa Tomei) met een ernstige romantische verslaving. Fijne droge satire – en zagen we ooit eerder een sleepboot in vol ornaat als locatie?

Alsof al deze stof voor complicaties nog niet genoeg is, ontdekken we dat de stiefzoon van de componist, een aardige tiener van achttien, verliefd is op de zestienjarige dochter van hun Poolse schoonmaakster. Die tieners zijn eigenlijk de enige normale mensen, dus die gaan heel wat over zich heen krijgen. Let op de leeftijden: zestien en achttien. Daar kan een ultraconservatieve, juridisch onderlegde vader wel iets mee.

Je kan stellen dat Miller hier af en toe flink de draak steekt met bepaalde milieus en hun neurosen, al blijft het uiteindelijk toch hangen in een verzameling gekke trekjes, verknipte figuren, dwarse invallen en losse eindjes. Qua verhaal pakt het minder sterk uit dan je aanvankelijk verwacht, en dat we eigenlijk alleen nog op de jeugd kunnen vertrouwen lijkt in dit verband geen opzienbarende stelling. We hebben wel eens sterkere Berlinale-openingen gehad.

Neemt niet weg dat het plezier dat Miller en haar acteurs hebben gehad wel degelijk voelbaar is. Op de persconferentie liet Tomei weten dat ze al bij het lezen van het script voortdurend in giechelen uitbarstte. En als je door de diversiteitsbril kijkt: de tamelijk vermaarde Peter Dinklage is een acteur die vanwege zijn achondroplasie, ofwel dwerggroei, niet langer is dan 1,35 meter. Mooi om dan te zien dat dat ongewone feit nu eens helemaal geen rol speelt. Al kan je natuurlijk in de richting van zijn therapeute/echtgenote wel iets gemeens bedenken. Maar dat is geheel voor eigen rekening. Ook de heerlijke operascènes mogen er zijn. Op een of andere manier spelen die op een ironische manier met de relatie tussen leven en kunst. Want, zo verklaarde Miller, ze heeft natuurlijk veel uit het leven om zich heen gebruikt, en geeft daar een extremere toon aan.

Maar toch, als de Berlinale ook met de opening een statement had willen maken was mogelijk (want nog niet gezien) Penns documentaire Superpower wel iets geweest. De documentaire, precies gemaakt op het moment dat de oorlog uitbrak, trekt al veel aandacht. Ik ben benieuwd.