Freeze Frame #7

Regisseur Shady El-Hamus (De libi) brengt maandelijks een ode aan een bijzondere filmscène. Deze keer: La notte.

Lidia en Giovanni zijn elkaar kwijt. Het huwelijk is koud en de gesprekken spaarzaam. Er is dood en verderf in de wereld om hen heen en dat blijkt een reflectie van hun gevoelsleven. Als onderdeel van de elite leeft het stel een luxeleven in het Milaan van de jaren zestig, maar uiterlijke rijkdom verbloemt innerlijke armoede.

Het is een klassieke slice of life: we volgen Lidia en Giovanni vierentwintig uur lang. Ze bezoeken een vriend die op sterven ligt en Lidia huilt. Ze dwalen door het snel veranderende Milaan, waar glazen gebouwen de oude klassieke architectuur vervangen, zonder een woord te wisselen. Als Giovanni Lidia meeneemt naar een signeersessie van zijn laatste roman staat ze er verloren bij terwijl hij van de aandacht geniet.

Die avond is er een groot feest in een villa met vrienden, maar ook daar raken ze elkaar al snel kwijt. Beiden worden die avond verleid en beiden gaan er anders mee om. Giovanni zoekt afleiding en vertier, terwijl er in Lidia’s ogen een destructiviteit zichtbaar is die verraadt dat ze weet wat gaat komen. Haar rouwproces lijkt in volle gang.

Als het licht wordt is er een nieuw begin. De twee vinden elkaar buiten de villa in het gras. De sfeer is gelaten, of misschien gespannen. In de stilte van de ochtend haalt Lidia een brief tevoorschijn en leest hem voor. Het is de meest romantische brief die je je kunt voorstellen, een ode van een man aan zijn vrouw. Giovanni lijkt nog niet door te hebben wat wij als kijker beginnen te begrijpen – dit zijn zijn eigen woorden maar ze komen uit een ver verleden, het zijn woorden die hij zich niet eens meer kan herinneren. De brief laat zien dat er ooit warmte was, dat er woorden waren, en liefde. Giovanni pakt Lidia vast en kust haar in een poging te ontkennen wat al lang gebeurd is. De camera glijdt bij hen weg en het beeld gaat naar zwart. Einde.

Niets cadeau
Een Franse journalist beschreef ooit in een documentaire het verschil tussen Antonioni en Hitchcock. Hitchcock, zegt hij, geeft je als kijker heel secuur verschillende puzzelstukjes tijdens zijn films. Dit zorgt voor een intense beleving waarbij je helemaal in de film verdwijnt. Aan het einde heb je alle puzzelstukje in elkaar weten te zetten en daarmee is de puzzel af — de film eindigt en is ook daadwerkelijk ten einde.

Bij Antonioni daarentegen moet je het allemaal zelf doen. Je krijgt niets aangereikt, niets cadeau. Antonioni sleurt je niet zozeer mee in zijn verhaal maar zet je op afstand. Je dwaalt als kijker met de personages rondom gevoelens en dat zorgt voor een totaal andere kijkervaring — niet een die vermaakt maar een die uitdaagt tot reflectie. Antonioni is als filmmaker aanwezig in zijn afwezigheid. Als een Antonioni-film eindigt, begint hij pas. Zijn films eindigen niet in de bioscoopzaal maar onderweg naar huis, in bed, of jaren later pas.

Zo blijft La notte door de jaren heen leven, uitdagen en om aandacht vragen. Je wordt ouder, je zoekt, je leert en op momenten, soms ineens, denk je aan de film omdat deze je iets heeft geleerd over hoe we als mens de vergankelijkheid moeten proberen te accepteren, hoe moeilijk dat ook is.