Liefde in Ljubljana

Love LIFFe, dat was het motto van het twintigste Ljubljana International Film Festival in Slovenië. Het had net zo goed Love Film kunnen zijn, want de competitie die uit de beste jonge films van het afgelopen jaar bestond, zinderde van verliefdheid.

Het is geen wonder dat Ivy, de ‘exploding girl’ uit de gelijknamige film van Bradley Rust Gray, gefascineerd is door Nikola Tesla. In haar hoofd woeden elektrische stormen waar de uitvinder van de wisselstroomgenerator, en bedenker van wat minder praktische plannen als een aardbevingsmachine, jaloers op zou zijn. Niet alleen omdat Ivy epilepsie heeft lijkt alles in haar hoofd soms uit z’n voegen te barsten. Ze is ook een van die filmheldinnen die zo intens kan leven dat de hele wereld geëlektrificeerd raakt door haar aanwezigheid.
Denk echter niet: x-men. the exploding girl, die zijn première beleefde in het Forum van het Berlijns Filmfestival en zijn festivaltournee van 2009 afsloot op het Ljubljana International Film Festival, is een simpele, minimalistische film, waarin het Het Niets is dat zindert. Hij speelt zich af gedurende een paar zomerse dagen die Ivy en haar hartsvriend Al terug van college bij haar moeder thuis doorbrengen. Een vakantietje dat net tussen servet en tafellaken valt. Net als zij. Net als hun levens. Net als de gevoelens die zij voor elkaar koesteren. Is het liefde, is het vriendschap, is het een verliefdheid die beide overstijgt?

Mumblecore
De beste films worden natuurlijk gemaakt in dat magnetische tussenveld van het impliciete, waarin het aantrekken en afstoten van stofsnippers aardverschuivingen teweegbrengt. Niet zeggen, maar suggereren. Niet eens suggereren, maar zwijgen. Je zou kunnen zeggen dat the exploding girl een van de betere voorbeelden van de Amerikaanse mumblecore-beweging is: lowbudget films waarin jonge makers het gevoelsleven van hun jonge, vaak door vrienden gespeelde, hoofdpersonen onderzoeken. In echte mumblecore wordt een hoop geouwehoerd, half onverstaanbaar vaak, vandaar de naam (mumble = mompelen). In the exploding girl wordt alleen nog in halve zinnen gepraat. Wat de hoofdpersonen echt willen zeggen, hangt onuitgesproken tussen de woorden. Een film om weer helemaal overnieuw verliefd van de worden.
Net als van zoveel competitiefilms, verzameld in de Perspectives-sectie van het Filmfestival Ljubljana. Zelfs als ze niet over de liefde gaan, of niet echt, zoals our beloved month of august van Portugees Miguel Gomes (die ik eerder dit jaar in Rotterdam moest missen). Dat is een film op zoek naar een film, gedraaid omdat Gomes het geld voor zijn oorspronkelijke plan niet bij elkaar kreeg, en toch maar half-locatiescoutend, half castend door dorps Portugal trok: waar hij ondertussen alles filmde wat los en vast zat. Vooral veel plaatselijke zangers en muziekgroepen, lamlendige charmemuziek, die in de aangenaam-landerige sfeer van de film ook loom-melancholisch doet voelen.

Snelweg
Andere hoogtepunten: politist, adjectiv natuurlijk, de Cannes-sensatie van Corneliu Porumboui, over wet en moraal in Roemenië, steppenfilm tulpan (al in Nederland in distributie geweest), het tragi-absurdistische home van Ursula Meier, over een gezin dat er alles aan doet om naast een snelweg te overleven, en het met de FIPRESCI-prijs van de internationale filmkritiek beloonde go get some rosemary van de filmende broers Josh en Benny Safdie. Een semi-autobiografische film over hun eigen kinderjaren onder hoede van hun onverantwoordelijke maar oh zo goedbedoelende, nou ja, toch ook vaak erg egocentrische vader. Ook in deze film zijn de vreugde en de pijn van het leven als luchtlagen die door het verhaal heen blazen. Het gaat niet om sensatie en niet om oordelen.
In de film die uiteindelijke winnaar van het festival werd, crnci (the blacks) van de Kroatische regisseurs Goran Devic en Zvonimir Juric, werd ook een andersoortig oordeelsvermogen van de toeschouwer geëist. De film keert terug naar de burgeroorlog in het voormalige Joegoslavië en kruipt in het hoofd van een speciale eenheid. Het is een soort heart of darkness naar vragen van schuld en geweten, die nog niet op die manier in veel films uit het voormalige Joegoslavië zijn gesteld, op een manier die stilistisch aan Aleksander Sokoerovs aleksandra (2007) doet denken. Langzamerhand kruipen we in de hoofden van de soldaten, moordmachines, exploding boys. In liefde en tijden van oorlog zit het gevaar altijd van binnen.

Dana Linssen