IFFR Tiger Shorts competitie
Op zoek naar balans

Dag’aa
Jean-Luc Godard noemde de korte film ooit anti-cinema: de film die geen tijd heeft om na te denken. Maar de tijd bewees zijn ongelijk. De films in Tiger Shorts competitie van de 45ste editie van International Film Festival Rotterdam zijn niet weg te zetten als vingeroefeningen. Sterker nog: juist door hun korte vorm kunnen ze de kijker aan het denken te zetten.
Door Sacha Gertsik
Natuurlijk is de korte film een proeftuin om het ambacht te leren. Film maken is duur, dus in korte films draag je minder financieel risico. Maar de imposante lijst filmmakers (onder andere voormalig Tiger-winnaar Roy Villevoye en gevestigd kunstenaars Mark Leckey en Cyprien Gaillard) geeft al aan dat je over de Tiger Shorts competitie van het Rotterdams filmfestival moeilijk kunt beweren dat het alleen aardige experimenten bevat. Bovendien hebben ze daar te veel impact voor.
Brainwashen
Het effect van een film is een kwestie van afspraken tussen filmmaker en publiek. Vaak ligt een groot deel van het kijkgenot besloten in het feit dat we weten wat de conventies van een bepaalde film zijn. Een romantische komedie, een horrorfilm, een relatiedrama: we weten wat we kunnen verwachten. Het is aan de filmmaker om het gevoelige evenwicht tussen conventie en verrassing vast te houden. Bij kortfilms is de belangrijkste afspraak tussen filmmaker en publiek: dit gaat niet lang duren. Misschien durven makers juist daarom in korte films meer te experimenteren: juist door de beperkte speeltijd accepteert de kijker meer en kan de film meer impact hebben.
Dat hebben de 23 films in de Tiger Shorts competitie zeker. Een van de traktaties van de competitie is dat ze je in die 458 minuten totale speeltijd over de hele wereld voeren. Van een briefwisseling uit en over verschillende Vietnamese provincies in Thi Nguyen’s Letters from Panduranga naar de Egyptische woestijn in Shadi Habib Allahs Dag’aa die bevolkt wordt door dwalende, vluchtende, vechtende rebellen. Maar die bereik je pas na de jeugdherinneringen die aan de basis stonden van Mark Leckey’s Dream English Kid 1964-1999 AD en de fysieke intimiteit van Nazli Dincel’s Solitary Acts (4, 5, 6). Je reist niet alleen over de wereld buiten. De camera kijkt ook naar binnen, naar het bewustzijn. Na de abstracties van Makino Takashi’s Cinéma concrete en Rainer Kohlberger’s Not even nothing can be free of ghosts zweef je ergens tussen verlicht en gebrainswahst.
Blockbuster
Meegenomen worden we. In Randa Maroufi’s Le Park aan de hand van een meanderende camera die dwaalt door een verlaten park. Tableaux vivants van jongeren trekken voorbij die samen met de voice-over misschien meer over hen zeggen dan ze zelf zouden willen of kunnen. Melanie Bonajo neemt ons in het esthetisch bevredigende Night Soil — Economy of Love mee in een beleving van prostitutie waar nog niet vaak ruchtbaarheid aan is gegeven — prostitutie als instrument om intimiteit anders te leren zien en om vrouwen een macht te geven die ze door de samenleving nog altijd wordt ontzegd.
Verdwaald raken we. Samen met de vluchtelingen die wachten op een overtocht naar Europa en op een vreemde manier zichzelf lijken te spelen in Tout le monde aime le bord de la mer van Keina Espiñeira, dwalen we tussen documentaire en fictie. Of tussen 2D en 3D in Persijn Broersen & Margit Lukács’ Establishing Eden. Hun nagebouwde landschappen die we kennen uit blockbusters als Avatar en Lord of the Rings zien er uit als een illusie, maar voelen echt.
Emobom
Maar er is één film die een perfecte balans vindt tussen experiment en conventie. De impact is die van een emotionele bom. Loïc Darses’s Elle pis son char is tegelijk een hommage aan zijn moeder, een prachtige mix van bewerkt oud beeld en nieuw materiaal en een inspirerende vertelling over de kracht van een vrouw. Toen Darses’ moeder in 2003 een brief schreef aan de man die haar tussen haar achtste en twaalfde seksueel misbruikte, besloot ze deze vervolgens persoonlijk te gaan bezorgen. Ze nam een camera mee. In 2015 bewerkte haar zoon deze beelden tot een film, waarin wat we niet zien net zoveel impact heeft als wat we wel zien. En wat we zien is dat liefde sterker is dan alle kwaad die mensen elkaar aan kunnen doen. Simpel, doeltreffend en hoopvol. Mischien wel een perfecte film.