Focus: Shaping Bonds

Het idee dat de mens losstaat van de natuur heeft onnoemelijk veel ellende aangericht. Inmiddels is algemeen doorgedrongen dat we onderdeel van de natuur zijn. Het Documentaire Paviljoen onderzoekt met het programma Shaping Bonds “de onzichtbare draden tussen mens, natuur en andere levende wezens”.

Als er nog toekomst is voor de mensheid zullen latere generaties met verbijstering terugkijken op de grootschalige vernietiging van de aarde, die na de Tweede Wereldoorlog met de industriële massaproductie in de hoogste versnelling belandde. Hoe kon het dat de mens “vergat” dat hij deel uitmaakt van een in miljoenen jaren gevormd natuurlijk systeem? En dat hij dacht dat je dat zonder consequenties achteloos en respectloos kon uitputten?

Enfin, er zijn boekenkasten over volgeschreven. Inmiddels zijn we wijzer, al lopen er nog altijd machthebbers rond die doof zijn voor alarmbellen. Zij spannen zich nog steeds in om het leven op aarde van een toekomst te beroven.

Tegen deze achtergrond speelt het programma Shaping Bonds zich af. Met zes films en drie installaties nodigt het programma uit om, in de woorden van de programmamakers, “na te denken over hoe we leven, ons aanpassen en co-existeren in een wereld die voortdurend in beweging is.”

Het startpunt van het vijfdaagse programma is de immersieve installatie Symbiosis. Geïnspireerd op het boek Staying with the Trouble van wetenschapsfilosoof Donna Haraway voert deze VR-installatie de bezoeker mee naar de samenleving zo’n tweehonderd jaar in de toekomst. Op de ruïnes van het Antropoceen heeft de mensheid plaatsgemaakt voor een biotoop vol gemengde levensvormen. Er is geen competitie maar symbiose.

Naast Symbiosis zijn er nog twee installaties. The Butterfly Effect (Mathilde Renault) brengt de bezoeker in contact met een 4,5 miljard jaar oud brokstuk van een gesteente dat als een meteoriet op aarde belandde. De bezoeker van de installatie wordt deelgenoot van de reis die de meteoriet maakte. Seeing Quintuple (Tatiana Rosa) voert de bezoeker langs de verschillende levensfasen van een ster.

Naast de drie installaties zijn zes films te zien. In het in een verre toekomst spelende Camille & Ulysse (Diana Toucedo, 2021) leven mensen en niet-mensen harmonisch in symbiose met elkaar. Net als Symbiosis is de film geïnspireerd op het werk van Haraway. Na de vertoning van de film is er een gesprek met filmmaker Toucedo en de makers van Symbiosis over wat hen inspireert in het werk van Haraway.

Ook te zien is Becoming Animal (Emma Davie & Peter Mettler), dat in een natuurpark in Wyoming de relatie onderzoekt tussen de mens en andere dieren, en tussen cultuur en natuur. Al het aardse leven is met elkaar verbonden, is het punt dat de film met schitterende natuuropnamen maakt.

Van een andere orde is Direct Action (Guillaume Cailleau & Ben Russell). De film portretteert een activistische Franse gemeenschap van krakers, anarchisten en boeren. De overheid bestempelt hen als “eco-terroristen”, maar de groep geeft de strijd voor een ecologische revolutie niet op. De experimentele collagefilm Last Things (Deborah Stratman) kijkt naar evolutionaire processen vanuit het perspectief van minerale gesteenten. Een voice-over leest teksten voor van wetenschappers, essayisten en schrijvers over de invloed van stenen en mineralen op het leven in heden en verleden.

Songs from the Compost: Mutating Bodies, Imploding Stars (Eglė Budvytytė) verkent niet-menselijke vormen van bewustzijn via onderzoek van allerlei vormen van symbiotisch leven in het bos. When the Body Says Yes (Melanie Bonajo) tenslotte benadrukt het belang van aanraking. De film toont een groep mensen die collectief via huidcontact genot, intimiteit, nabijheid, grenzen en consent verkennen. In de voice-over vertellen deelnemers over hun ervaringen.

Shaping Bonds | 19 t/m 23 maart 2025 | Documentaire Paviljoen, Amsterdam