Focus: Lief en leed in de popmuziek

Het muziekfilmfestival In Edit kijkt op de vierde editie met documentaires achter de schermen van de muziekindustrie in heden en verleden. Onder andere met films over de carrières van popgroepen. Zoals van A-ha, de Noorse band die een wereldhit had met ‘Take on Me’, en van Fanny, een ten onrechte vergeten vrouwenrockgroep uit de vroege jaren zeventig.

Bij Noorwegen denken we niet als eerste aan popmuziek, maar toch bracht het land met A-ha een band voort die sinds de vroege jaren tachtig 50 miljoen platen verkocht. A-ha: The Movie vertelt het onwaarschijnlijke verhaal van drie Noorse jongens, die net twintig jaar oud naar Londen trekken met de brandende ambitie om een succesvolle popgroep te worden. Na herhaaldelijke afwijzingen scoort de groep een wereldhit met het aan de oren plakkende ‘Take on Me’ en de rest is geschiedenis.

Die geschiedenis wordt in a-ha: The Movie interessant uit de doeken gedaan, omdat de film laat zien wat er gebeurt met naïeve bands in de muziekindustrie. Platenmaatschappij Warner duwt de groep in het keurslijf van een boyband, maar de bandleden willen serieuze popmuziek maken. Het conflict wordt nooit opgelost. Als er ook spanningen in de band ontstaan – wie schreef wat? – valt de groep in 1993 uit elkaar. Maar niet voorgoed, want er volgen steeds weer pogingen om het opnieuw met elkaar te proberen.

a-ha: The Movie gaat over de ongezonde gevolgen van het als een louter commercieel product in de markt zetten van een band. Terugblikkend klaagt zanger Morten Harket over wat het met hem deed om als seksueel object op foto’s en in videoclips te worden ingezet om smachtende tienermeisjes platen van de band te laten kopen.

Vergelijkbare seksuele objectivering overkomt vrijwel alle vrouwen in de popmuziek. Het komt zijdelings aan bod in Fanny: The Right to
Rock, dat de geschiedenis van de Amerikaanse vrouwelijke rockgroep Fanny uit de doeken doet. Dat deze band weinigen nog iets zegt, illustreert het over het hoofd zien van vrouwen in de popgeschiedenis. Dat is bizar, voor een groep als Fanny, die David Bowie ‘een van de belangrijkste Amerikaanse rockbands’ noemde. Bonnie Raitt spreekt van ‘de eerste echte vrouwelijke rockband’. En toch is de door twee Amerikaans-Filipijnse zussen eind jaren zestig opgerichte band vergeten.

Hoe onterecht dat is, blijkt uit vroegere concertopnamen waarin de band heerlijk los gaat. Uitstekende muzikanten, deze vrouwen, maar toch werd hen in interviews altijd verbaasd gevraagd hoe het is om als vrouw een instrument te bespelen, vertelt één van hen in de film. Daarin is ook te zien hoe Fanny vijftig jaar (!) na hun bloeiperiode weer bij elkaar komt om een album op te nemen. De spirit is er nog steeds, ondanks een onverwachte tegenslag. Dat er nog steeds veel moet veranderen in de muziekwereld is te zien in de documentaire Underplayed (Stacey Lee), die zich verdiept in de vraag waarom van de honderd top-DJ’s er slechts vijf vrouw zijn.

Er zijn meer interessante films te zien dan we hier kunnen noemen op In Edit. In de Melkweg is 6 april een live-optreden van het Britse punkduo Sleaford Mods, waarover ook de documentaire Bunch of Kunst (Christine Franz) is te zien. Een selectie van het programma tourt na 10 april door ruim tien filmtheaters in het land.

In-Edit | 1 t/m 10 april | De Melkweg en Cinecenter, Amsterdam