Focus: De erfenis van de slavernij in Suriname en Nederland

Hoe zat het met de slavernij in Suriname? En wat zijn de gevolgen? Plein Theater in Amsterdam presenteert in samenwerking met Cineblend onder de titel Pleincinema van 20 t/m 23 augustus elke avond in de open lucht films en nagesprekken over de erfenis van de slavernij in Suriname en Nederland.

Er bestaat veel onwetendheid over slavernij. Zoals de gedachte dat tot slaaf gemaakten zich willig in hun lot schikten. Als dat zo was, was er in Suriname geen Marron-cultuur ontstaan. Marrons waren gevluchte tot slaaf gemaakten, die zich in het binnenland van Suriname schuil hielden. Het lukte de koloniale heersers niet om de Marrons te verslaan, zodat zij al in 1760 gedwongen waren een vredesverdrag te sluiten, dat de Marrons territoriale rechten gaf. Over de unieke cultuur van de Marrons, en de bedreiging ervan door mijnbouw en houtkap, gaat de documentaire Stones Have Laws, die eerder te zien was in de filmtheaters. Bijzonder is dat de film van Lonnie van Brummelen, Siebren de Haan en Tolin Alexander gemaakt is in nauwe samenwerking met een lokale Marron-gemeenschap. Na de film is er, evenals bij de andere films in Pleincinema, een nagesprek.

Uniek is ook Saamaka, dat beelden bevat die de koloniale militair en amateurfilmer L.C. Reedijk in 1928 van de Marron-cultuur maakte op een reis door de Surinaamse binnenlanden. Filmmaker Karel Doing maakte bij de film tien jaar geleden een soundtrack, waarop naast muziek reacties van de bevolking toen op de film is te horen. Ook te zien is de documentaire Edgar Cairo: Ik ga dood om jullie hoofd. De film van de vorig jaar overleden Cindy Kerseborn portretteert leven en werk van de Surinaamse schrijver en schilder. In veel van Cairo’s werk spelen de Surinaamse koloniale geschiedenis en de Nederlandse slavernijpolitiek een belangrijke rol. Cairo had ook oog voor het verzet van tot slaaf gemaakten. Zo gaat zijn toneelstuk Dagrati! Dagrati! Verovering van de dageraat over de opstand van tot slaaf gemaakten in 1763 in de Nederlandse kolonie Berbice (in 1814 overgedragen aan de Britten en nu onderdeel van Guyana). Bij de tien maanden durende opstand kwamen veertig kolonialen en meer dan 1.600 (!) slaafgemaakten om het leven.

Het lange slavernijweekend besluit met de documentaire Katibo ye ye (‘De geest van de slavernij’) van de Surinaams-Nederlandse filmmaker Frank Zichem. De film volgt de in Suriname geboren, in Nederland wonende Clarence Breeveld op zoek naar de geschiedenis van zijn tot slaaf gemaakte voorouders. In Ghana leidt dat tot een emotioneel bezoek aan de zompige kelders van Cape Coast Castle, vanwaar de tot slaaf gemaakten naar de Cariben en Noord- en Zuid-Amerika werden vervoerd. Al even emotioneel is een bezoek aan een gemeenschap in het Surinaamse binnenland. Na het slavernijweekend zal elke bezoeker in ieder geval deze conclusie trekken: de pijn van de slavernij is nog lang niet geheeld.

Pleincinema: de erfenis van de slavernij in Suriname en Nederland, 20-23 augustus, Plein Theater, Amsterdam.