Focus: Elf Roze Filmdagen

Ook de Roze Filmdagen veranderen dit jaar van een live in een online festival. Het bijna 140 (!) films tellende programma van het regenboogfestival is van 11 t/m 21 maart volledig online te zien. Ook thuis op de bank valt er van alles te beleven op het meest diverse en pluriforme festival van Nederland.

Er bestaat pech, maar ook zoiets als dubbel pech. Vorig jaar zou op donderdagavond 12 maart het LGBTQ-festival Roze Filmdagen van start gaan in filmtheater Het Ketelhuis. Alles was in gereedheid voor een feestelijke opening, maar de corona-persconferentie die middag gooide roet in het eten. Per direct sloten bioscopen hun deuren. Alle voorbereidingen voor niets, uit het lood geslagen festivalmedewerkers en een financiële schadepost. Enfin, de Roze Filmdagen maakten mee wat zoveel festivals doormaakten en nog steeds doormaken. Maar de organisatoren zaten niet bij de pakken neer en hielden vorig jaar september een mini-editie van het festival. Een soort teaser voor weer een volwaardige festivaleditie in maart 2021. Het liep anders, want ook dit jaar kunnen door de coronamaatregelen de Roze Filmdagen niet in een filmtheater worden gehouden. Maar anders dan vorig jaar waren de organisatoren beter op deze mogelijkheid voorbereid en hielden zij rekening met een online versie van het festival.

Thuis kunnen we kijken naar tientallen films van het regenboogfestival, dat geen last heeft van hokjesdenken. In de woorden van festivaldirecteur Werner Borkes een paar jaar geleden in een interview: “Het is bijzonder dat wij onder één noemer zoveel verschillende mensen bij elkaar brengen. Natuurlijk komt elk groep in eerste instantie naar zijn eigen films kijken, maar in veel onderwerpen, zoals het anders zijn dan de meerderheid en het er niet bij horen, herkent iedereen zich op het festival.”

Om toch iets van een collectieve festivalsfeer te creëren, zijn de 38 speelfilms in het programma elk maar één of twee keer op vaste tijdstippen te zien. Het geeft de kijker het gevoel dat meer mensen de film zien die hij ook ziet, ook al zit iedereen in zijn eigen huis. De in elf blokken gegroepeerde korte films zijn het hele festival door on demand beschikbaar. Het festival opent 11 maart met het Zweedse Are We Lost Forever (David Färdmar), een relatiebreukdrama over twee jongens, voor wie bij de één het einde van de relatie als een bevrijding voelt, maar bij de ander als een catastrofale klap. In de dagen erna zijn er tientallen films te zien, onderverdeeld in lesbian, queer, gay, bi en trans. Deze categorieën moeten we vooral niet te strikt nemen, want films kunnen tot meerdere categorieën behoren.

Een kleine greep uit het programma. In het Braziliaanse komische tienerdrama Alice Júnior (Gil Baroni) heeft een zeventienjarige transgender het lastig als ze met haar ouders van miljoenenstad Recife naar een conservatief stadje verhuist, waarin men er verstikkende opvattingen op nahoudt.

In het Koreaanse Between the Seasons (Kim Junsik) ontdekken de eigenaresse van een koffietentje en een studente die er geregeld komt, dat ze meer voor elkaar voelen dan vriendschap. Voor beiden is het toegeven aan hun gevoelens niet eenvoudig.

De Israëlische regisseur Eyton Fox haalde aan het begin van zijn carrière nog de Nederlandse bioscopen met Yossi & Jagger (2002) en Walk on Water (2004). De latere films van de regisseur, die zijn verhalen altijd lardeert met humor, haalden de Nederlandse filmtheaters niet meer, maar waren wel allemaal te zien op de Roze Filmdagen. Dat geldt ook weer voor zijn nieuwste film Sublet, waarin een oudere journalist in New York zich na een traumatische gebeurtenis tijdelijk in Tel Aviv vestigt om over die stad te schrijven. Hij krijgt er een relatie met de jongere verhuurder van zijn appartement. Het leeftijdsverschil leidt tot amusante situaties en verwikkelingen.

Naast fictiefilms vertoont het festival enkele documentaires. Daaronder Kojin, waarin Diako Yazdani, politiek vluchteling in Frankrijk, met zijn vriend Kojin terugreist naar familie in Koerdistan. Dat de twee een liefdesrelatie hebben, is meer dan schrikken voor de gemiddelde inwoner van Koerdistan, maar Yazdani confronteert met humor zijn familie, imams, en willekeurige voorbijgangers met hun irrationele haat en afkeer van homoseksualiteit. Actueel is ook de Canadese documentaire Queering the Script (Gabriella Zilka), waarin lesbische, biseksuele, queer en transgender-vrouwen de LGBTQ-vertegenwoordiging in de media onderzoeken. Het zal niemand verbazen dat dat veel beter kan en moet.

Naast filmvertoningen zijn er vier talkshows met verdiepende panelgesprekken: één over queer-filmmaken in Nederland, één over de representatie van LGBTQ’ers in de media, en twee die aansluiten bij themaprogramma’s binnen het festival, ‘It’s All in Your Mind’ over psychische klachten van LGBTQ’ers en ‘The Color of Love’ over racisme. In het kader van dit laatste thema vertoont het festival onder andere de fictiefilm The Obituary of Tunde Johnson (Ali LeRoi). Daarin wordt een rijke, homoseksuele Nigeriaans-Amerikaanse tiener door de politie aangehouden, wat eindigt in de dood van de jongen door politiekogels. Als hij wakker schrikt, beleeft hij de noodlottige dag steeds opnieuw. Urgente aanklacht.

Roze Filmdagen, 11 t/m 21 maart online