Focus: Dutch Mountain Film Festival 2023

Waarom riskeer je je leven om de top van een berg te halen? Misschien snappen we er iets meer van na een bezoek aan het Dutch Mountain Film Festival. Een selectie van zestien films strijdt om vijf prijzen. Daarnaast zijn nog tien films te zien.

Beetje flauw om hier het dodelijke risico van bergbeklimmen te noemen, want de bergsport behelst meer dan het beklimmen van levensgevaarlijke bergtoppen. Niet iedere bergsporter heeft de ambitie om de Himalaya of Mount Everest te lijf te gaan.

De dertiende editie van het Dutch Mountain Film Festival toont bergbeklimmen in de volle breedte en in allerlei disciplines. In de woorden van het festival: ‘Zes dagen lang staat het verhaal van de bergen centraal in films, dans, literatuur, beeldende kunst en in culinaire en sportieve activiteiten.’

In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, vertoont het festival dus niet alleen films. Zo is er de ‘alpiene dansvoorstelling’ White Out in het HUB. Theater Kerkrade. De voorstelling is een fusie van dans, theater en bergsport. De literatuur komt aan bod in het programma Bergen & boeken. Daarin delen de schrijvers Auke Hulst en Yentl van Stokkum hun persoonlijke bergverhalen. En Christoph Wenzel, die op uitnodiging van het festival enige tijd in het Heuvelland verbleef, draagt nieuw werk voor. De bijdragen van deze drie schrijvers worden gebundeld in een publicatie. Ook presenteert bergbeklimmer Maarten Faas in Bergen & boeken zijn biografie van diplomaat (ambassadeur in Moskou), bergbeklimmer (expedities naar het Karakoram-gebergte) en geograaf Philips Christiaan Visser (1882-1955). Visser wordt wel Nederlands laatste ontdekkingsreiziger genoemd.

Maar het hart van het festival is het filmprogramma. Uit 121 inzendingen selecteerde de organisatoren zestien films, waarvan twaalf Nederlandse premières. Een paar eruit gelicht. De documentaire Alpenland (Robert Schabus) belicht de vaak destructieve invloed van het toerisme in de Alpen op de levens van de mensen die er al sinds mensenheugenis wonen. Het Canadese The Ballad of Caveman Bill (David Curtis) portretteert een man die de consumptiemaatschappij beu was en zich heeft teruggetrokken in een grotwoning in de bergen. Met veel zelfspot en ironie becommentarieert hij zijn leven.

In Everest: By Those Who Were There (Dominic Bush en John Porter) komt een verre achternicht van Andrew Irvine aan het woord. Deze klimmer ondernam honderd jaar geleden met George Mallory de eerste serieuze Everest-expedities. De documentaire bevat zeldzame archiefbeelden.

Bergbeklimmen en animatiefilm klinkt niet als een voor de hand liggende combinatie, maar het festival bewijst dat het uitstekende films kan opleveren. In The Legend of Goldhorn (Lea Vučko), een verfilming van een Sloveense legende, zoekt een jager troost in de bergen als zijn geliefde er met een ander vandoor is. En de animatie Egoland (Ignasi López Fàbregas) zet het mes in de enorme ego’s van sommige bergbeklimmers. Twee klimmers moeten net voor de top door weersomstandigheden omkeren. Onderweg ruziën ze over wat ze een journalist in het basiskamp zullen vertellen. Liegen of de waarheid spreken? Het festival noemt het een film ‘die op een liefdevolle manier de pijnpunten in de bergsport’ blootlegt: ‘Hoe belangrijk is het om als eerste een top te bereiken? Hoe bewijs je dat je op de top was? Hoeveel risico wil je nemen? Hoeveel risico mag je klimpartner nemen?’

Geen première maar wel een geweldige film is de animatie No Dogs or Italians Allowed (Alain Ughetto), over de Italiaanse grootouders van de maker die als migranten naar Frankrijk trokken om aan de armoede in Italië te ontsnappen.

Een bijzonder programma is Horror & Freak Friday, waarin bloederige bergfilms te zien zijn. Zoals het dystopische Mad Heidi (Johannes Hartmann & Sandro Klopfstein), waarin Heidi geen gezellige Alpentiener is maar een vrijheidslievende jonge vrouw die in opstand komt tegen een fascistisch Zwitsers regime, dat mensen met een lactose-intolerantie achter slot en grendel gooit.

Zonder bloed gaat het ook niet in de documentaire Carne et ossa (Roberto Zazzara), waarin inwoners van een dorpje in de Italiaanse Abruzzen in een jaarlijks ritueel blootvoets van een rotsige berghelling rennen. Wat drijft hen om hun voeten kapot te lopen? Religieuze devotie, sensatiezucht, traditie, machogedrag?

Naast films zijn er kunstexposities. En voor wie zelf in actie wil komen is er 5 november, de laatste festivaldag, de Award Walk. Daarin lopen de deelnemers van bioscoop Apollo Kino in Aken door de heuvels naar het Royal Theater in Heerlen, een wandeling van ongeveer vijftien kilometer. Fanatiekelingen kunnen de route ook als trailrun doen. Fietsliefhebbers kunnen op dezelfde dag de Summit 2 Summit Ride fietsen: een tocht van ongeveer vijftig kilometer van de Vaalserberg, het hoogste punt in Nederland, naar Mont Rigi, het hoogste punt in België. En natuurlijk ook weer terug.

Dutch Mountain Film Festival | 31 oktober t/m 5 november | Apollo Kino & Bar en Karlsgarten, Aken | Natuurvriendenhuis Eikhold/Royal Theater, Heerlen | HUB, Kerkrade