A Personal Journey with Martin Scorsese Through American Movies

Zoals de Franse president Sarkozy zijn nieuwe termijn begon met de verordening dat voortaan het voorlezen van een brief van een Franse verzetsheld het schooljaar zou openen, zo zou ik als baas van Nederland alle scholen verplichten A Personal Journey with Martin Scorsese Through American Movies in het curriculum op te nemen. Goed, het duurt een kleine vier uur, en dat is voor de YouTubende jeugd minstens één eeuwigheid, maar het maakt het hele vak filmeducatie in één klap overbodig. Wat een watertandende, monumentale documentaire is dit!

Martin Scorsese’s persoonlijke reis voert langs talloze onbekende B-films en overbekende klassiekers uit de eerste zestig à zeventig jaar van de Amerikaanse filmgeschiedenis, en je wil ze direct allemaal (weer) zien. Pak The Searchers, en ontdek hoe diep deze getormenteerde western zijn magnum opus Taxi Driver beïnvloedde!

Scorsese’s liefdesverklaring aan “de films die zijn dromen kleurden” is meesterlijk verteld, persoonlijk en analytisch tegelijk, met trefzeker gekozen scènes die de hele film – thematisch en stilistisch – lijken samen te ballen. In eloquente zinnen vermengt De Grootste Levende Amerikaanse Auteur achtergrondinformatie, biografische details, productionele anekdotes en persoonlijke herinneringen. Dit is de meest lyrische filmgeschiedenisles denkbaar.

A Personal Journey, gemaakt ter ere van het honderdjarig bestaan van de cinema in 1995 door Meneer Scorsese in samenwerking met filmwetenschapper Michael Henry Wilson, bevat twee prachtige rode draden die al die genres, periodes en fragmenten met elkaar verbinden. Allereerst: hoe behoudt een regisseur zijn persoonlijke integriteit, terwijl hij in een collectief én commercieel systeem moet werken? Niet voor niets begint de persoonlijke reis met een fragment van The Bad and the Beautiful (1952), volgens Marty de beste film ooit over de strijd tussen kunst en commercie die het hart vormt van Hollywood. En ten tweede voert hij een vurig pleidooi voor wat hij de ‘cultureel niet correcte’ film noemt: al die genrefilms, goedkoop gemaakt maar bruisend van energie. Daarom vindt hij Cat People (1942), de lowbudget horrorfilm die schaduwen in plaats van monsters gebruikte, net zo belangrijk als Citizen Kane.

Scorsese zelf zal altijd met gangsterfilms worden geassocieerd, ook al zijn slechts vijf van zijn twintig films echte crimedrama’s, zo vertelt hij op de 2-disc dvd van The Departed. Vreemd is dat niet: zijn laatste gangsterepos werd immers alom bejubeld als zijn beste film sinds Casino, zijn laatste maffiafilm.

Deze special edition biedt een uitsnede uit A Personal Journey, met een fijne 20 minuten durende docu over de invloed van gangsterfilms op zijn oeuvre. Opnieuw komt Howard Hawks’ Scarface (1932) voorbij, en Scorsese onthult hoe hij een direct eerbetoon aan dit invloedrijke, voor zijn tijd extreem gewelddadige gangsterepos in zijn film verstopte. Iedere keer dat Scarface’s Paul Muni iemand vermoordt, is er een grote, symbolische ‘X’ in beeld te zien, en Scorsese nam dit voorteken over. Zo staat er kruis getaped over de ramen van het pakhuis waar een zwijgende vallende Martin Sheen voorbij valt.