Het nieuwe kijken #128

Ebele Wybenga over wat hem opvalt op het kruisvlak van cinema en beeldcultuur.

Sinds ik m’n eerste schreden aan het zetten ben in de ontwikkeling van films en vooral series, doe ik de ene na de andere ontdekking. Het bestaan van een ‘showbijbel’ bijvoorbeeld. Dit is een boekwerk dat de toon en sfeer van een serie bepaalt, als inspiratie voor iedereen die bij de productie betrokken is. Met impressies van de locaties, de kostuums, de cinematografische visie van de regisseur, de quirks van de personages, typerende details van tijdgeest en subcultuur.

Het lastige aan zo’n showbijbel is dat je iets wil laten zien wat nog niet bestaat. In die zin is een showbijbel een mega-moodboard van bestaande plaatjes die een nieuwe context krijgen.

Waar haal je die afbeeldingen vandaan? Er blijkt een heel scala aan online databanken te bestaan met stilstaande beelden in hoge kwaliteit uit films, series, commercials en videoclips. Flim (expres verkeerd gespeld) heeft bijvoorbeeld meer dan een miljoen stills om te doorzoeken. Dit is andere koek dan Google-afbeeldingen of een typische stockfoto-beeldbank, omdat élk shot van een filmmaker komt.

Je hebt ook nog Filmgrab, ShotDeck, ShotCafé, Filmvibes en Frame set om in te grasduinen. De platforms lopen uiteen in gebruiksvriendelijkheid, meestal kun je naast op onderwerp of een specifieke film of regisseur ook zoeken op kleuren, sferen, stijlen en tijdstippen. Flim komt binnenkort met AI-functies zoals het creatief combineren van twee stills in een volkomen nieuw beeld en ‘text to mood’, waarbij het systeem passende beelden bij je beschrijving uitzoekt.

Het vage aan al deze beeldbanken is dat ze niet de rechten bezitten op het beeld. Hun business is gebaseerd op fair use van auteursrechtelijk beschermd materiaal. Zelfs als je betaalt voor hun service mag je de beelden alleen gebruiken voor “non-commercial reference and educational purposes”. Een grijs gebied. De stills vinden hun weg naar treatments, moodboards, pitch decks en showbijbels die gemaakt worden voor een klein professioneel publiek.

Toen ik de platforms net ontdekt had, stelde ik me voor nooit meer clichématige stockbeelden te hoeven gebruiken in een presentatie. Het mooiste is natuurlijk wanneer uit verschillende bronnen een nieuw, samenhangend geheel ontstaat. Als je gezichten van bekende acteurs en iconische scènes uit de filmgeschiedenis vermijdt, ontstaat er eerder iets oorspronkelijks. Niet lenen uit Fight Club of wat dan ook van Kubrick dus. Ga liever voor dat ene golden hour shot uit een Australische commercial en een close-up uit een vergeten Aziatische thriller.