Lichting 2025: Alanis Neva Bani over Hausfrau

In aanloop naar de Studentencompetitie op het NFF interviewt Filmkrant afgestudeerde filmtalenten van verschillende academies. Alanis Neva Bani (Willem de Kooning Academie) maakte met Hausfrau een vervreemdende, hypergestileerde reflectie op vrouwelijkheid, generatiepatronen en TikTok-tradwives. “Richting mijn afstuderen belandde ik in een existentiële crisis: wat als ik als huisvrouw eindig?”

Op haar dertiende werd Alanis Neva Bani door haar vader meegenomen naar een open dag van de kunstacademie, op haar eigen verzoek. “Mijn vader is ICT’er, mijn moeder zit meer aan de economische kant”, vertelt ze. “Maar mijn vader keek altijd veel films. Dan keek ik stiekem vanuit de deuropening mee.”

Op haar zeventiende begon ze aan de Willem de Kooning Academie. Nu, op haar tweeëntwintigste, studeert ze af met Hausfrau, haar eerste fictieproject als regisseur. De kiem daarvoor werd gelegd op TikTok.

Bani raakte geobsedeerd door tradwife-video’s: filmpjes waarin vrouwen zich als jaren vijftig-huisvrouwen kleden en gedragen. “Vrouwen met een strik in hun haar, een zachte stem, heel bescheiden en gedienstig, maar tegelijk geseksualiseerd. Ik vond dat zo absurd.” Het leidde tot zelfonderzoek. “Wat betekent het om als vrouw op te gaan in zo’n rol? En wie waren de (huis)vrouwen in mijn eigen leven?”

Die vragen leiden haar naar haar moeder en oma. “Mijn oma was altijd vrijgevochten, maar werd tóch huisvrouw. Niet omdat mijn opa haar dwong – hij was heel lief, al was hij ook een product van zijn tijd. Door die tradwife-video’s ging ik daar bewuster naar kijken. Mijn moeder, altijd zelfstandig, werd ook huisvrouw toen ze ziek werd. Plots zag ik dat mijn twee grootste vrouwelijke voorbeelden huisvrouw waren geworden. Dat riep, vlak voor mijn afstuderen, een existentiële angst op. Je doet zo je best, maar eindig je ondanks je ambities dan toch als huisvrouw?”

Het klinkt alsof zo je hoofdpersoon is ontstaan: Isa, een jonge vrouw van halverwege de twintig, worstelend met haar identiteit. Wanneer wist je dat er in jouw tradwife-fascinatie een film zat? “Het was niet dat ik er actief over nadacht. Het bleef gewoon hangen in mijn onderbewuste. Langzaam begon het idee van Hausfrau te groeien. Zoals altijd voelde het alsof er een klein wereldje in m’n hoofd begon te draaien. Het eerste beeld dat ik echt voor me zag waren gele afwashandschoenen. Ik dacht nog, waarom? Later realiseerde ik me dat mijn oma die altijd aan had. Vanuit dat beeld ontstond de film. Ik deed ook onderzoek naar vervreemding – die handschoenen pasten daar goed bij. Er kwamen vragen bij me op als: wat betekent het om een huisvrouw te zijn zónder huis? Wat blijft er dan van je over?”

Hoofdpersonen Isa en haar boksende vriend Dean wonen in een typisch Amerikaanse caravan, wat alles een tegelijkertijd punkerig en schrijnend elan geeft. Kwam je daarop door het huisvrouw-zonder-huis-idee? “Ik deed vooraf een fotoshoot als experiment, met vrienden als modellen, om de stijl van de film te onderzoeken. Online vonden we deze Amerikaanse caravan in Delft, die als Airbnb te huur bleek te zijn. We hebben ‘m vanbinnen helemaal omgebouwd. Van stoffering tot wandbekleding – alles in jaren vijftig en zestig-stijl. Dat hielp enorm bij de art direction, want de caravan speelt goed in op die Amerikaanse familie-esthetiek in dit project.”

De film blinkt inderdaad uit in een sterke, eigen visuele stijl. “Daar ben ik stapsgewijs naartoe gegroeid. Ik was heel jong toen ik begon op de academie. Voor deze film heb ik bewust veel aandacht besteed aan de beeldtaal, bijvoorbeeld door die fotoshoot die ik net noemde. Qua filmreferenties keek ik naar The Virgin Suicides van Sofia Coppola, maar vooral naar David Lynch. Zijn films zijn open, surrealistisch en bezig met het onderbewuste. Vroeger vond ik dat vooral cool, nu zie ik hoe goed ze in elkaar zitten. En ik ben al een aantal jaar groot fan van schrijver Albert Camus. Hij heeft de wijze waarop ik de thematiek in Hausfrau aansnijd gevormd, zoals in de worsteling van Isa met haar rol als huisvrouw en vervolgens in haar zoektocht binnen die rol. Camus’ theorieën over het absurde hebben me erg beïnvloed, die zijn de reden dat ik gebruik ben gaan maken van absurdisme in mijn beeldtaal.”

Je koos ervoor om van Isa een niet heel sympathieke hoofdpersoon te maken – en toch ga je als kijker met haar mee. “Ik wilde Isa bewust niet likeable maken. Juist omdat die tradwife-video’s draaien om vrouwen die leuk gevonden willen worden. Dan is het interessant om daar tegenin te gaan. Misschien haat je haar als kijker, maar hopelijk ga je je ook afvragen waar die haat vandaan komt. Het was voor mij vooral belangrijk dat het niet zwart-wit werd. Dean is niet per se the bad guy, en Isa is niet zomaar ‘zielig omdat ze in de keuken staat’. Tot nu toe denkt iedereen die de film zag er anders over. De een vindt Dean achterlijk, de ander ziet Isa juist als problematisch en Dean als ‘zo’n schatje’. Die uiteenlopende reacties vind ik zelf het leukst.”

Tijdens het Nederlands Film Festival (26 september t/m 3 oktober 2025) is een selectie van de afstudeerproducties van de Nederlandse film- en kunstacademies te zien.