Filmthuis – April 2010

Een selectie uit de videotheek van nieuwe, interessante en curieuze films die niet in de bioscoop zijn uitgebracht. En films opnieuw uitgebracht op dvd.

Leven op scherp
PROFETIA (Johan Melin, Denemarken, 2009, import, profetiafilm.com)
Urgentie. Wie daar behoefte aan heeft is bij de Zweeds-Deense filmmaker Johan Melin aan het goede adres. De mensen die in profetia Kopenhagen doorkruisen, bijna letterlijk aangetrokken door een verterend vuur, realiseren zich plotseling dat dit misschien het belangrijkste moment uit hun leven is. Nu! Nu kunnen die misstappen nog worden goedgemaakt. Nu moet er afgerekend worden. Nu is geluk nog te grijpen.
Dat alles-of-nietsgevoel komt in dit ijzersterk geacteerde ensemblestuk niet uit de lucht vallen. Dat snap je wanneer je het hieraan voorafgaande preludium (Melins speelfilmdebuut) ziet, dat als bonus aan de dvd van profetia is toegevoegd en dat minstens zo intrigerend is als de ‘hoofdfilm’. Ook preludium is zo’n gedreven mozaïekfilm waarin het leven op scherp staat. En bij de opnamen was dat ook zo. Want terwijl feestvierende voetbalsupporters in de stad voor niet-geplande sfeerversterking zorgden, nam Melin de hele film in één ononderbroken take van 115 minuten op. Een waar huzarenstukje.
Alles met een vaart en dynamiek (soms racete de cameraman op een skateboard achter de acteurs aan) die maakt dat je er geen moment bij stilstaat dat hier een kunstje wordt geflikt. Alsof de adrenaline in de karakters zelf is gaan zitten. Zoals daar zijn: de populaire zelfhulpgoeroe, gespecialiseerd in het wissen van herinneringen; een wanhopige vrouw, op zoek naar haar verdwenen geliefde; een musicus vol opgekropte woede en zo nog een paar die een nieuwe start in het leven goed kunnen gebruiken. Veel van hen keren terug in profetia — niet meer in één take opgenomen, maar wel weer een ruig en expressionistisch drama over liefde (en haat) als drijvende en destructieve kracht. Nu met een vleugje magisch realisme. Aan een derde deel wordt gewerkt.
Leo Bankersen

Principiële porno
DIRTY DIARIES (diverse regisseurs, Zweden, 2009, Dutch FilmWorks).

De twaalf korte dirty diaries-films zijn afwisselend grenzeloos origineel en van het ‘nou-weten-we-het-wel’-soort. Zo toont de animatiefilm dildoman van Åsa Sandzén grappig en absurd een enorme vrouw, die een als dildo dienend minuscuul mannetje bij het klaarkomen doodt met haar samentrekkende vagina. Hij spartelt nog even met zijn beentjes, maar dan gaat zijn piemeltje toch hangen. Daar tegenover staat helaas fruitcake (Sara Kaaman en Esther Martin Bergsmark), waarin weer eens een vergelijking wordt gemaakt tussen fruit en lichaamsdelen: een vinger in een anus en een vinger in het hart van een halve kiwi.
Op haar eigen korte film come together, waarin ze gezichten van masturberende vrouwen vastlegde, kreeg de Zweedse regisseur en producent Mia Engberg vaak de reactie dat ‘die zich wel even hadden mogen opmaken’. Daaruit bleek voor haar opnieuw dat het genot van de kijker belangrijker wordt gevonden dan het genot van de vrouwen zelf. Zo kwam ze op het idee om twaalf vrouwelijke filmmakers en kunstenaars te vragen een korte feministische pornofilm te maken. Engberg zelf maakte al eerder de eerste Zweedse erotische film voor vrouwen en speelt in een feministische hardcore skaband, genaamd Vagina Grande.
dirty diaries is een reeks films waarvan een deel intrigerend en opwindend is en een ander deel simpelweg afschrikwekkend. Maar los van hun individuele inhoud is het principieel belangrijk dat ze gemaakt zijn. Ze maken porno als genre divers en brengen discussies op gang. Bovendien vechten de regisseurs zich vrij door samen hun eigen seksuele fantasieën te laten zien. Ze zijn bezig een vrouwelijk perspectief op seks te ontwikkelen, dat tegenwicht biedt aan de reguliere mannelijke blik. En dat is weleens nodig.
Laura van Zuylen

Wolf in schaapskleren
M (Fritz Lang, Duitsland, 1929, Eureka/MoC, regio 2)

Vanaf het eerste shot waarin van boven wordt neergekeken op een groepje spelende kinderen tot aan het laatste shot waarin kindermoordenaar Hans Beckert voor de rechtbank staat, wordt Fritz Langs klassieker uit 1931 voortgestuwd door een meesterlijke suspense. Dat Beckert de moordenaar is weten we dan al lang, want het was niet Langs intentie om een moordmysterie te maken.
m, geschreven door Langs toenmalige vrouw Thea von Harbou en gebaseerd op ‘het monster van Düsseldorf’ Peter Kurten, is veel meer dan een whodunnit. Net als Charles Laughtons the night of the hunter uit 1955 — eveneens een klassieker van het expressionisme waarin de dader al vroeg bekend wordt — is m geen film over een moordenaar. En ze lijken nog in meer opzichten op elkaar. Zowel Laughtons moordenaar Harry Powell als Hans Beckert in m kondigt zijn verschijning aan met een deuntje. Beckert fluit een paar noten uit Peer Gynt, Powell zingt het christelijke Leaning on the everlasting arms. Het effect is elke keer oorverdovend omdat het in de films zo stil is op straat. Alsof de wereld stilstaat. IJzingwekkend als je bedenkt dat beide films vooral iets willen zeggen over wat er op dat moment in Duitsland en de VS aan het gebeuren was. Ondanks de koelbloedigheid van de moordenaar leek Laughton zich vooral druk te maken over de reacties van de dorpelingen op de verschijning van de moordende priester, die een wolf in schaapskleren blijkt te zijn. Ongetwijfeld was dat een verholen kritiek op communistenjager McCarthy en de nationale paranoia van die tijd.
Ook voor Lang is de moordenaar slechts een aanleiding om het over iets anders te hebben. Lang spiegelt eigenlijk voortdurend hoe zowel de politie als de Berlijnse onderwereld jacht maakt op de moordenaar. De politie vanwege politieke druk, de onderwereld vanwege de intensieve politiecontroles die hen het werk onmogelijk maken. Hun missies worden inwisselbaar en uiteindelijk moet de moordenaar voor twee rechtbanken verschijnen. Algemeen wordt aangenomen dat Lang met die vergelijking tussen het staatsapparaat en criminelen de oprukkende nazi’s bekritiseerde. Hij ontving in ieder geval doodsbedreigingen en vluchtte kort daarna naar Amerika. m en the night of the hunter: twee iconen van het expressionisme over groepsgedrag en het landschap van de angst.
Ronald Rovers

Top 10 import-dvd’s

letters from frontainhas: three films by pedro costa
Boxset met de drie films die Pedro Costa na zijn debuut o sangue internationaal op de kaart zetten: ossos, in vanda’s room en collosal youth. Alle drie spelen in de Lissabonse sloppenwijk Frontainhas en balanceren tussen fictie en documentaire. (Pedro Costa, 1997/2000/2006, Criterion, regio 1)

tokyo story
Eerste in een uitvoerige BFI-reeks Ozu op bluray, met bonusfilm brothers and sisters of the toda family, voorheen alleen op regio 3-dvd verkrijgbaar. De komende maanden volgen nog eens vijftien films, elk met zowel de bluray-versie als de reguliere dvd. (Yasujiro Ozu, 1953, BFI, regio B/2)

valley of the bees
Weet u het nog, hoe Mike Naafs in 2008 verdwaald raakte in marketa lazarová (1967) van de Tsjech Frantisek Vlásil? Wellicht dat valley of the bees, Vlásils volgende film, licht op het raadsel kan schijnen. (Frantisek Vlásil, 1968, Second Run, regio 2)

i’m gonna explode
Deze Mexicaanse variant op bonnie & clyde was in november de openingsfilm van het Mexicaans Filmfestival Cinemaztlá in Amsterdam. Lees het interview met regisseur Gerardo Naranjo en de recensie in Filmkrant 315. (Gerardo Naranjo, 2008, Artificial Eye, regio 2)

my father my lord
Moderne hervertelling van het Bijbelse verhaal van Abraham in de context van de streng-orthodoxe charedische Joden. Alleen wordt Abrahams zoon Menachem in dit geval niet door God gered, wellicht omdat regisseur Volach zelf zijn geloof achter zich liet. (David Volach, 2007, Artificial Eye, regio 2)

diamonds of the night
Twee Tsjechische jongens ontsnappen uit de trein die hen vervoert van één concentratiekamp naar een ander. Wat volgt is een impressionistisch mini-oorlogsepos rond hun omzwervingen over het Duitse platteland. (Jan Nemec, 1964, Second Run, regio 2)

the fugitive kind
Heetgebakerd drama over een man en twee vrouwen, geschreven door Tennessee Williams en met een hoofdrol voor Marlon Brando. Nee, niet a streetcar named desire, dus. Dat the fugitive kind overschaduwd wordt door zijn voorganger is niet geheel onterecht, maar deze herwaardering door Criterion is niettemin lovenswaardig. (Sidney Lumet, 1959, Criterion, regio 1)

vivre sa vie
Criterion zet zijn reeks Godard-uitgaves voort met vivre sa vie (op dvd en bluray), dat in twaalf tableaus toont hoe de Parijse Nana (Godard-muze Anna Karina) in de prostitutie belandt. Onder de extra’s een audiocommentaar van filmwetenschapper (en Filmkrant-medewerker) Adrian Martin. (Jean-Luc Godard, 1962, Criterion, regio A/1)

death journey
mean johnny barrows
Twee hoogtepunten uit de carrière van blaxploitation-koning Fred ‘The Hammer’ Williamson, die zelf overigens een hekel aan de term heeft. In beide films neemt Williamson het, in ongecensureerde director’s cuts, met zijn hangsnor op tegen de maffia. (Fred Williamson, 1976, Code Red, regio 1)

Joost Broeren

Deze lijst is samengesteld door Boudisque. Voor meer informatie ga naar boudisque.nl