My Old Lady

De mislukte New Yorkse schrijver Mathias Gold erft een huis in Parijs en de oude dame die erin woont. En een familiegeschiedenis waar hij ook niet op zit te wachten.

Afgelopen maand schreef Volkskrant-theatercriticus Hein Janssen in een column: “Het theater heeft meer toneelstukken nodig en minder boeken.” Iets vergelijkbaars kun je natuurlijk over film opmerken: “Kan het een onsje minder met al die toneel- en boekverfilmingen?”

De belangrijkste reden: het lukt zelden om helemaal los te komen van de taligheid van de literaire bron. Is dat erg? Nee, als het goed gedaan is, is het niet erg. Maar irritant is het wel want film wordt het nooit, het blijft een tussenvorm waarin acteurs kunnen uitblinken. Kijk ze eens heerlijk spelen. Als de tekst lekker geschreven is, en fijn ritmisch, spitsvondig en vol subtekst gebracht kan worden, dan verbleekt het beeld.

Voor Kevin Kline betekende de verfilming van My Old Lady naar het toneelstuk van theater- en filmmaker Israël Horovitz zo’n buitenkansje. Mathias Gold, een depressieve ex-alcoholist met een vadercomplex waar zelfs Freud geen raad mee zou hebben geweten is een fantastisch clichépersonage.

De film gaat van start als hij platzak vanuit New York in Parijs arriveert in de hoop dat zijn vaders erfenis hem nu eindelijk de genoegdoening zal geven voor zijn mislukte leven. Maar dat gaat natuurlijk allemaal anders. Geen filmpersonage loopt het kader binnen om meteen al gelukkig te worden. Het huis wat Matthias denkt te erven en duur te verkopen, blijkt via een viager-contructie (een soort omgekeerde huurkoop) door zijn vader gekocht. Het komt pas in zijn bezit als de 93-jarige Mathilde (Maggie Smith) sterft of als hij het huis met haar erin kan doorverkopen.

Het is een nogal omslachtige manier om Matthias met Mathilde en haar volwassen dochter Chloe (Kristin Scott Thomas) in contact te laten komen. De driehoeksmachtsstrijd die zich dan ontspint – en inderdaad verrukkelijk gespeeld is – is de kern van de film. Het gaat over hebzucht, en familiebanden, over zelfzuchtige personages zonder een greintje empathie. Allemaal psychologisch verklaarbaar natuurlijk. De personages zijn grappig in hun egocentrische wereldbeeld en zelfs nog begrijpelijk in hun neurotische narcisme. Het zijn aanvaardbare rotzakken, het sentiment is beperkt, en het spinrag over hun herinneringen en geschiedenissen verkleeft en verknoopt tot verrassende intriges.

Er heerst een sfeer van doem in dat Parijse appartement, van vervlogen dagen waarin er – naar goed Frans gebruik – niet werd gesproken over affaires en romances. Er botsen niet alleen generaties op elkaar, maar ook culturen. Het is een beetje de Henry James van de seksuele mores. Maar er is niet echt een uitkomst, alleen twee volwassen slachtoffers die heel erg hun best moeten doen om zich los te maken van de zonden van hun ouders.