Vergeten zilver – 19 maart 2016

De schurk van dienst

  • Datum 19-03-2016
  • Auteur
  • Deel dit artikel

Je hebt van die acteurs die zich meteen in je geheugen nestelen. Sommigen vanwege hun spelkunst, anderen door hun charisma, weer anderen wegens hun indrukwekkende fysiek. In die laatste categorie werd ras-New Yorker Joe Spinell (1936-1989) meestal ingedeeld. Hij stond achterin de rij toen de fraaie smoelwerken werden uitgedeeld, en was met zijn pokdalige gezicht, forse snor en dreigende blik zeer geschikt voor rollen als de schurk van dienst. Zoals huurmoordenaar Willi Cicci in the godfather en the godfather ii, waarmee hij doorbrak. Toch had Spinell (echte naam: Joseph J. Spagnuolo) meer noten op zijn zang. We zagen hem weer opduiken in taxi driver (waarin hij Robert De Niro aanneemt wegens hun gedeelde Vietnamverleden), rocky (Stallone was niet vergeten dat Spinell hem als beginnend acteur onder zijn vleugels had genomen), sorcerer en big wednesday, waarin hij elke keer zijn visitekaartje afgaf als een markante karakteracteur.
Maar langzaam daalde hij af naar films waarvoor hij werd getypecast als een enge man. In William Friedkins homofobe seriemoordenaarthriller cruising (1980) speelt Spinell een corrupte smeris. Als je dit abjecte figuur een hand zou geven (als je dat al zou durven) zou je daarna meteen je vingers natellen. Al is Spinell meer geïnteresseerd in andere lichaamsdelen wanneer hij twee travestieten oppakt en hen hun boete in natura laat uitbetalen. In zijn dienstwagen, in een luguber steegje geparkeerd, dat laat zich verstaan.
Die obsessie met lichaamsdelen neemt verontrustende vormen aan in maniac (ook uit 1980), een beruchte maar succesvolle slasherfilm van William Lustig. Die doet zijn Duitse achternaam geen eer aan: hij laat Spinell als de door een moedercomplex zwaar gefrustreerde ‘Frank Zito’ een bloedig spoor door nachtelijk New York trekken. Hij scalpeert zijn vrouwelijke slachtoffers en versiert de poppen in zijn groezelige appartementje met de meegebrachte kapsels. U begrijpt, maniac is een onfrisse film, maar door het acteerwerk van Spinell, die volledig ‘in character’ blijft, ook een zeer effectieve. Al dient zich er een moment van onbedoelde hilariteit aan wanneer de spuuglelijke Spinell erin slaagt de ravissante modefotografe Caroline Munro (the spy who loved me) aan de haak te slaan en mee te nemen voor een romantisch dinertje in een peperduur restaurant.
Spinell bleef in de jaren tachtig een bezig baasje en wisselde B-films en televisiewerk af met serieuze films als Nic Roegs eureka. Toch bleef maniac kriebelen. Het jeukte zelfs zo erg, dat Spinell in 1989 een vervolg maakte met een tien minuten durende ‘showreel’, maniac 2: mr. robbie. Hierin speelt Spinell een als clown verklede presentator van een kinderprogramma die in zijn vrije tijd kinderlokkers op weinig zachtzinnige wijze ter verantwoording roept. In dezelfde periode liet de veroordeelde seriemoordenaar John Wayne Gacy (bijnaam: ‘Killer Clown’) weten dat hij graag een biopic van zichzelf zou zien met Spinell in de hoofdrol. Alsof dat al niet bizar genoeg was overleed de acteur datzelfde jaar onder schimmige omstandigheden (zelfmoord? overdosis drugs?). Een passend einde voor een man van wie altijd onduidelijk bleef of hij soms echt plezier beleefde aan de sinistere rollen die hij speelde. Misschien was Spinell gewoon een heel goede acteur.

Mike Lebbing

CRUISING (Warner Brothers) en MANIAC (verschillende labels) zijn uitgebracht op dvd, regio 2, beide met een grote hoeveelheid extra’s.

Geschreven door