Thuiskijken – 28 februari 2017

Datum 28-02-2017
Auteur
Deel dit artikel

Identicals

Simon Pummell over Identicals
‘Ook de film is van identiteit veranderd’

Met Identicals, zijn derde lange film en officieel zijn eerste speelfilm, zet de Britse maker Simon Pummell een grote stap van artfilm naar sciencefiction. Maar zo ver liggen die werelden niet van elkaar af, vind de maker zelf: ‘Ik wil het hybride gebied overbruggen.’

Door Joost Broeren-Huitenga

Identicals, de nieuwste film van de Britse filmmaker Simon Pummell, werd geboren in tussenruimtes. "Een paar jaar geleden speelde mijn leven zich af in de wachtruimtes van vliegvelden", legt Pummel uit. "Ik woon in Nederland, heb nog altijd sterke banden met Engeland, en gaf destijds les in Amerika. Dat soort geografische verplaatsing wordt steeds normaler, steeds meer mensen wonen ver van waar ze vandaan komen — en dat geldt niet alleen voor mensen uit de rijkere klassen."
Terug in Londen, de stad waar hij lang had gewoond, bedacht Pummell zich eens: wat als ik mezelf hier tegen zou komen — een versie van mezelf die een ander pad koos? Rondom die premisse bouwde hij zijn onconventionele romantische thriller. De jonge Slater (Lachlan Nieboer) moet in een nabije toekomst toezien hoe zijn vriendin Nadia (Nora-Jane Noone) wordt vermoord. Al snel is Slater verstrikt in de intriges rondom het raadselachtige bedrijf Brand New-U, dat zijn cliënten de mogelijkheid biedt om het leven over te nemen van een ‘identical’.

Grensgebieden
Bij zijn première op het filmfestival van Edinburgh in 2015, en bij de vertoning op het IFFR enkele maanden later, heette de film nog Brand New-U. Vervolgens werd de film voor de Amerikaanse markt aangekocht door de grote distributeur Samuel Goldwyn, die de titel veranderde in Identicals.
"Eigenlijk vind ik het een betere titel", lacht Pummell nu. "Interessant genoeg heeft de film zelf dus ook het verhaal van Slater nagebootst: hij is een paar keer van identiteit veranderd. De film begon zijn leven in een Europese arthouse-context, en veranderde vervolgens in een scifi-thriller voor de Amerikaanse markt."
Die identiteitswisselingen zijn ook betekenisvol in Pummells eigen carrière: met Identicals zet hij expliciet een stap richting de genrefilm. "Dit is echt een overgangsfilm voor me. Ik heb altijd gewerkt in het spectrum van de artfilm, en dan nog aan de experimentele kant daarvan. Science fiction heeft altijd een rol gespeeld in mijn werk, maar meer op een zijdelingse manier: ik speelde met een post-industriële, gothische stijl die je ook in de genrefilm ziet, en veel onderwerpen die mij intrigeren, zoals de instabiliteit van identiteit en een post-humanistische manier van denken, hebben een heel natuurlijke plek in dit genre. Interessant genoeg heeft de ontvangst van Identicals mijn ogen ervoor geopend dat de genrefilm misschien wel opener is dan de hardcore artfilm, terwijl die de reputatie heeft experimenteler te zijn."
Ook Pummells laatste twee films begaven zich in een grensgebied, maar dan dat tussen fictie en nonfictie. De found footage documentaire Bodysong (2003) vertelde het verhaal van een mensenleven door middel van beelden uit honderd jaar filmgeschiedenis. Shock Head Soul (2011) vermengde elementen van fictie en documentaire om het historische verhaal te vertellen van Daniel Paul Schreber, die in 1903 een verslag van zijn eigen geestesziekte schreef.
"Die beide films zijn vooral beschouwd als documentaires, maar voor mij zijn dat ook al fictiefilms. Mijn ervaring met het overbruggen van die categorieën, is dat het heel spannend is als maakproces, en dat een klein publiek van critici en cinefielen het heel interessant vindt. Maar daarbuiten is het lastig: mensen willen bij een groep horen en je past niet in die groepen. Ik hoop dat ik met Identicals dat hybride gebied kan overbruggen, al zal ook deze film een beetje tussen twee werelden blijven slingeren."

Déjà-vu
Die overbrugging vindt ook zijn weg naar de stijl van Identicals, een film die is opgebouwd uit referenties naar eerdere films. "Deels is het een film over andere films, en hoezeer filmbeelden onderdeel zijn gaan uitmaken van ons eigen geheugen en onze belevingswereld. De scènes die je ziet, zijn doelbewust klassiek opgebouwd. Maar de relaties tussen de scènes staan op losse schroeven. Ik wilde dat het ongemakkelijk zou voelen."
Voor cinefiele kijkers levert Identicals daardoor een constante stroom aan déjà-vugevoelens op, herinneringen aan een breed scala aan eerdere films, die echter op een droomachtige manier worden vervormd en een nieuwe context krijgen. "We zochten naar gelaagdheid: we verwijzen niet alleen naar Hitchcock, maar ook naar Brian De Palma. De Palma’s films zijn heel expliciete remixes van Hitchcock, maar toen hij als filmmaker begon wilde hij experimentele films maken, en die insteek heeft hij altijd behouden. Mijn cameraman Reinier van Brummelen en ik spraken er expliciet over dat de film een liefdevolle Europese remix van Amerikaanse films moest worden. Maar toen de film op een gegeven moment een relatief heel groot publiek kreeg, vonden uiteraard veel mensen hem sloom. Ik kom natuurlijk wel uit die Europese arthouse-context!"

Identicals | Groot-Brittannië, 2015 | Regie Simon Pummell | 100 minuten | Te zien via iTunes

Southside With You
Kritiekloze Obama-nostalgie

Het exclusief op Netflix te streamen Barry en het via Amazon te huren Southside With You vormen een merkwaardig tweeluik van films over Barack Obama die niet verder durven te gaan dan een kritiekloze blik op zijn boeiende jeugd.

Barry blies leven in het coming-of-ageverhaal van Obama door hem te verbeelden als een studerende jongeman die zich door allerlei milieus ploetert. Het is een geloofwaardige biografische film over een verwarde jongen eind jaren zeventig in New York, te wit voor de basketballers in de achterstandswijk Harlem en te zwart voor de academische bubbel van Columbia University. Het leverde een interessante karakterschets op die zich iets te graag wilde onderdompelen in Obama’s jeugd. Alsof we onszelf er plechtig aan willen herinneren dat er wel degelijk ooit een president is geweest die een empathisch wezen van vlees en bloed was. Southside With You kwam in Amerika eerder uit dan Barry en zette nog harder in op deze Obama-nostalgie. Gestructureerd als een romantisch drama in de stijl van Linklaters Before-trilogie legt de film de eerste ‘date’ van Barack en Michelle in Chicago medio jaren negentig vast — ook al blijft zij stellig volhouden dat ze als collegae niet kunnen daten.
Date of niet, de eerste afspraakjes van de Obama’s zijn legendarisch. Het stel bezoekt een tentoonstelling met zwarte kunst, staat stil bij het magnifieke schilderij Sugar Shack van Ernie Barnes (dat steeds blijft terugkomen: in de jaren-zeventigsitcom Good Times, als albumhoes van Marvin Gaye’s I Want You en kortgeleden weer als de voorkant van I’m Gay van Obama-aanhanger en internet-rapsensatie Lil B), laat zich betoveren door traditionele Afrikaanse dans en besluit de controversiële ‘Spike Lee Joint’ Do the Right Thing in de bioscoop te gaan zien. Door al die culturele activiteiten te tonen draagt Southside With You bij aan een rijk intertekstueel web van verwijzingen en benadrukt het bovendien het belang van zulke kunst voor de zwarte inwoners van Amerika. Tegelijkertijd staan de Obama’s in spe erbij en kijken ze er maar naar. Dieper dan dat durft de film niet te gaan.
Na het zien van Barry en Southside With You rijst de vraag: hoe zou een film over het présidentschap van Barack Obama eruitzien? Wat zou Oliver Stone als vaste filmbiograaf van Amerikaanse presidenten met het materiaal doen? Of een Spike Lee die met Malcolm X een van de beste biografische films ooit heeft gemaakt? Zouden deze dikwijls kritische filmmakers de president, die zijn hele leven manoeuvreerde tussen etnische, economische, sociale en politieke milieus, in al zijn complexiteit durven vangen? Of zouden ze ook de kant opgaan van Barry en Southside With You, films die het kritische werk aan anderen overlaten en liever vieren dat Obama in zijn jeugd een best wel cool persoon is geweest?

Hugo Emmerzael

Geschreven door