Thuiskijken – 25 maart 2016

Een selectie uit de videotheek van nieuwe, interessante en curieuze films die niet in de bioscoop zijn uitgebracht. En films opnieuw uitgebracht op dvd.

BILLY THE KID
Jennifer Venditti

Nee, nee, in billy the kid is Billy geen westernheld, maar een extreem scherpzinnige vijftienjarige jongen die zichzelf isoleerde door zijn opvliegendheid en zijn scherpe tong.

Het ongemak is te snijden. Billy zit op een barkruk in een snackbarachtig eethuisje met rode en groene nepleren bankjes waar Heather werkt als serveerster. Om Heathers aandacht te trekken geeft hij commentaar op een televisieprogramma. Als ze niet kijkt, lacht hij hard. Nog steeds reageert ze niet. Hij zoekt hulp bij de lege bar, en besluit haar uiteindelijk toch maar aan te spreken. Als ze uiteindelijk instemt om zijn vriendin te worden, zegt hij tegen de mannen aan de bar: “The years of loneliness have been murder.”
Dit daverende regiedebuut van casting director Jennifer Venditti kreeg prijzen voor beste documentaire op de festivals van Edinburgh en Los Angeles. De documentaire portretteert een vijftienjarige jongen uit het dorpje Lisbon Falls in dennenboomstaat Maine, die weigert zich aan te passen aan zijn tieneromgeving. De jongen, Billy, heeft zwart haar dat hij in een ministaartje in zijn nek hangt en draagt bijna de hele film hetzelfde zwarte t-shirt met ‘Truckstops of America’ erop. Of een karatepak. In de auto speelt hij luchtgitaar en al houdt hij van schietgames, hij zal nooit een vrouw doodschieten, zelfs niet als ze virtueel is. In sommige opzichten is het lastig je met de jongen te identificeren, omdat hij last heeft van een ’temper tantrum’ en bijvoorbeeld woedend wordt als hij op school een zelfgemaakte poster kwijt is. Toch krijgt het personage juist diepgang door die eigenaardigheden, en daardoor ook wordt de documentaire confronterend eerlijk.

Vampier
Billy is niet een zelfverzekerde vijftienjarige zoals je die in tienerfilms ziet, maar een échte tiener die niet weet waar hij zijn armen moet laten als hij staat. Alleen als hij muziek maakt, is hij zeker van zichzelf. De soundtrack lijkt samengesteld op basis van zijn muzieksmaak, dus ook die maakt de documentaire persoonlijk. Zo zijn er nummers van KISS in opgenomen en het image van die groep is de reden dat Billy overweegt ook ooit make-up te gaan dragen.
In billy the kid is alleen gebruik gemaakt van een handheldcamera, en de cameraman heeft niet heeft geprobeerd die stil te houden. In de scènes op Billy’s middelbare school werkt die schokkerigheid en versterkt dat het gevoel van ontreddering en chaos. Maar een beweeglijke handheld als Billy simpelweg een gesprek voert, is storend. Dan komt het over als homevideo-geknutsel en dat is zonde. Op zo’n moment fascineert juist wat de jongen zegt (“Als ik een pak draag, voel ik me James Bond en is het alsof Sean Connery me aankijkt in de spiegel”), maar door die geforceerd-wilde cameravoering verdwijnen die uitspraken uit onze aandacht.
Billy is intelligent maar hij is ook te eerlijk. Als hij aan een onbekend meisje verklapt dat hij zich soms een vampier voelt, loopt hij het risico daarmee gepest te gaan worden. Tegelijk maakt juist die openheid hem tot een geschikt onderwerp voor deze documentaire. Misschien hebben veel tieners dezelfde fantasieën als hij, maar een doorsnee vijftienjarige zal ze nooit zo openlijk vertellen aan een volwassene. Gelukkig heeft Venditti zijn openheid niet misbruikt. Billy had zonder moeite kunnen overkomen als een onbegrijpelijke freak, maar subtiele nuances maken hem buitengewoon menselijk.

Laura van Zuylen

BILLY THE KID (Jennifer Venditti, Verenigde Staten, 2007). Te koop op dvd (import, Zeitgeist Films, regio 1).

Top 10 import-dvd’s

THE TAKING OF POWER BY LOUIS XIV
Roberto Rossellini past het oog voor het alledaagse dat zijn neorealistische meesterwerken kenmerkt ook toe in deze historische film, waarin de grootsheid van Louis XIV op menselijke schaal wordt getoond. Het resulteert in een kostuumdrama waarin de nadruk voor de verandering eens níet op de kostuums ligt, maar op het drama.

ROSSELLINI’S HISTORY FILMS
Nog meer geschiedenis van Rossellini in deze box op Criterions sublabel Eclipse. De biopics blaise pascal (1972), cartesius (1974) en het driedelige the age of the medici (1973) zijn expliciet educatief bedoeld, maar hebben eenzelfde aandacht voor de details van het dagelijks leven.

ROMAN POLANSKI: WANTED AND DESIRED
Een krap jaar zat er tussen Roman Polankski’s arrestatie op verdenking van verkrachting van een 13-jarig meisje in 1977 en zijn vlucht uit Amerika, waar hij tot heden geen voet meer zette. Marina Zenovich neemt dat jaar onder de loep en interviewt alle betrokkenen, tot het slachtoffer aan toe — behalve Polanski, uiteraard.

EL NORTE
Migrantendrama van Gregory Nava was in 1983 baanbrekend in het tonen van de grote trek naar ‘het Noorden’ vanuit Amerika. Het is nu zo vaak nagedaan dat zelfs televisieserie heroes er een variant op maakte, maar weinigen wisten de humanistische kracht van Nava’s film te evenaren.

MAGNIFICENT OBSESSION
Dit technicolor melodrama van Douglas Sirk, de meester van het genre, betekende de doorbraak van Rock Hudson. Op de nieuwe Criterion-uitgave wordt de film vergezeld door een eerdere verfilming van hetzelfde boek uit 1935 én een 82 minuten durende docu over Sirk.

LADY WITH THE DOG
Russische verfilming van het gelijknamige korte verhaal van Anton Chekhov, in 1960 gemaakt ter ere van diens honderdste geboortedag. De film blijft dicht bij de tekst en vertelt in vier fases van de overspelige affaire tussen een bankier en een jongedame met een hond.

DAVID LYNCH LIME GREEN SET
Door Lynch zelf samengestelde, en dus schijnbaar willekeurige greep uit eigen werk, waaronder eraserhead, wild at heart en het dvd-debuut van Lynch’ vroege studententoneelstuk industrial symphonies no. 1, plus een schijf met ‘mysterieuze extra’s’.

LAST HOUSE ON THE LEFT — ULTIMATE EDITION
Wes Craven’s horrorklassieker stond nog nooit zo compleet op schijf, met verspreid over drie discs de ongeschonden film, de alternatieve ‘Krug & Company’ versie, en een bonte verzameling recent opgedoken ‘outtakes’.

EXECUTIVE KOALA
Absurdistisch Japans werkje waarin Temura de koala verdacht wordt van de moorden op zijn (menselijke) vrouw en vriendin. Naast de koala lopen er in dit universum zonder duidelijke reden ook een konijn en een kikker rond.

SPLATTER DISCO
Nog meer dierenpakjes in splatter disco, maar hier worden ze juist bedreigd. Volgens de distributeur de eerste slasher-musical; de slogan zegt genoeg: ‘All singing! All dancing! All dead!’

Joost Broeren

Deze lijst is samengesteld door Boudisque. Voor meer informatie ga naar boudisque.nl.

DIARY OF THE DEAD
George Romero
Parel op disc 2 van de dvd-uitgave van George A. Romero’s apocalyptische zombie-epos Diary of the dead: de grote meester, Stephen King, spreekt. Een audio-opname is in diary of the dead op de achtergrond hoorbaar op de radio tijdens de vlucht van de hoofdpersonages voor de zombiehorden. King speelt de rol van een waanzinnige radiodominee. Hij schalt: “Can you give me a hallelujah! Can you give me an amen! These are the end of times! Get on your knees… get on your fuckin’ knees!” Pauze. King, in zijn liefste stem: “Hoe was dit jongens?” In de opnamestudio, stilte. Dan: iedereen barst in lachen uit. En ze juichen. “Magnifiek, Steve!”
Dat is het ook. King’s ‘gastrolletje’ is een feest, niet alleen in de film, maar ook als extraatje. Het is een hommage aan King’s jarenlange vriendschap met Romero, die onder meer resulteerde in de mooie King-verfilming the dark half (1993). Op disc 2 vertelt Romero dat hij net als King het horrorgenre met veel humor benadert. Een interessante constatering. Waar Romero’s beste film, dawn of the dead (1978) een hilarisch commentaar op de consumptiemaatschappij is, daar is diary of the dead een opmerkelijk serieuze, duistere inschrijving in de serie. Een aantal studenten komt tijdens het maken van een horrorfilm terecht in de zombie-apocalyps. Al draaiende trekken ze door een desolaat landschap. Juist deze experimentele stijl, die veel aan cloverfield (2007) doet denken en die de kijker door de subjectieve camera direct bij verhaal betrekt, maakt diary of the dead tot Romero’s beste film in vele jaren.
De Nederlandse dubbel-dvd van de film bevat dus wel aardige extra’s, zoals, naast Stephen King, ook Guillermo del Toro en Simon Pegg die audiobijdragen inspreken. Toch zijn er vraagtekens te zetten bij de Nederlandse editie. Er bestaat namelijk een importeerbare, regiovrije blu-ray van diary of the dead die voor 18 euro over de toonbank gaat, met dezelfde inhoud als de Nederlandse dvd, die precies één euro meer kost, ouderwets te koop in een vergaarbak near you. Het blijft een raadsel waarom Nederlandse distributeurs zo achter de feiten aanlopen.
Gawie Keyser
(George A. Romero, Amerika, 2007). Te koop en te huur op dvd (Paradiso).

TOUCH OF EVIL
Orson Welles
Het is vijftig jaar geleden dat Orson Welles’ hypnotiserende film noir, over corruptie en raciale vooroordelen in een Mexicaans grensstadje, werd uitgebracht. Een opportuun moment voor Universal — dat destijds niet wist wat het aan moest met het grensverleggende meesterwerk — om de film in een luxe box met drie verschillende versies uit te brengen. Het is een geste waar elke serieuze filmliefhebber die deze film hoog heeft zitten (en wie heeft dat niet?) erg blij mee moet zijn.
Voordat de film in 1958 werd uitgebracht, kreeg Welles een ruwe versie te zien waar hij níet blij mee was. Hij schreef binnen enkele uren een vurig pleidooi van 58 bladzijden (een kopie hiervan is aan de box toegevoegd; razend interessant!) waarin hij aanwijzingen voor een nieuwe montage gaf. Er werd een versie samengesteld die ongeveer een kwartier langer is, maar niet werd uitgebracht en in 1976 in een archief van Universal werd teruggevonden. Deze ‘preview version’ valt ook te bekijken met boeiend audiocommentaar van filmhistorici Jonathan Rosenbaum en James Naremore. Vervolgens kan men kijken naar de touch of evil die in 1958 in de bioscopen werd uitgebracht, die weer wezenlijk verschilt van de preview version. Ook hier een audiocommentaaroptie.
Klapstuk is de versie zoals Welles hem zelf had willen monteren, ook al kan er natuurlijk geen sprake zijn van een director’s cut. Met de aanwijzingen van de regisseur en de beroemde 58 bladzijden bij de hand heeft men een prachtige versie samengesteld, die zoals Welles het wilde geen optiteling bevat tijdens de ongelofelijke openingsscène.
Als extra’s verder nog twee documentaires, waarvan de terugblik bringing evil to life bijzonder vermakelijk is, vooral dankzij een opvallend joviale Charlton Heston en een puntige Peter Bogdanovich. Laatstgenoemde vertelt hoe Welles zijn verjaardag tijdens de draaidagen vierde, rechtstreeks van de set kwam in zijn pafferige dronkenmansgrime, en de Hollywoodbonzen slijmden dat Orson ‘er zo goed uitzag’. Welles liet niet voor niets Marlene Dietrich die beroemde slotzin uitspreken: ‘He was some kind of a man… what does it matter what you say about people?’
Mike Lebbing
(Orson Welles, Amerika, 1958). Te koop op dvd (Universal, import, regio 1).

BATTLE IN SEATTLE
Stuart Townsend
Uit de geschiedenis:
De Wereld Handels Organisatie vergaderde van 30 november tot 2 december 1999 in Seattle. Zo’n tienduizend betogers blokkeerden de toegang tot de openingsvergadering door hun armen met cement aan elkaar te lijmen. Ze legden in een week van felle protesten op deze manier de hele stad lam. Het leger werd ingezet en de noodtoestand uitgeroepen. Vele honderden actievoerders werden gearresteerd en door de onderbrekingen konden er in Seattle geen besluiten genomen worden over de wereldwijde vrijhandel. Deze werden een paar maanden later in Doha alsnog genomen. Toch geldt de dag, zo net voor de eeuwwisseling, als een symbool voor de drang naar vrijheid die, ondanks de toen heersende cynische tijdsgeest, toch ineens honderdduizenden mensen op de been gebracht had, mensen die zich met één stem nog maar eens uitriepen voor een verandering van de wereld, ten gunste van de onderdrukten.
Uit de filmgeschiedenis:
Eerste film over de WTO-rellen in Seattle, negen jaar na dato. Debuterend regisseur Townsend sympathiseert vooral met de actievoerders. De film is opgezet als een uitwaaierend palet, met de nadruk op — hoe kan het ook anders in een Amerikaans drama — emotie. Woody Harrelson speelt een nogal onbenullige rol als Mobiele Eenheid agent, die zijn kind verliest doordat zijn zwangere vrouw Carlize Theron op straat in haar maag gestompt wordt door nota bene een politieagent. Ray Liotta is de burgermeester die de orde probeert te herstellen. Martin Henderson en André Benjamin, die laatste vooral bekend als rapper van de formatie Outkast, zijn de idealisten. De ongeregeldheden zijn vakkundig in beeld gebracht door cameraman Barry Ackroyd, die ook in united 93 al bewees goed met zijn werktuig te kunnen bewegen. Verder weinig noemenswaardigs te melden aan dit vlakke, voorspelbare werkje, of het moet zijn dat de werkelijke reden dat veel mensen meededen, gelegen was in het feit dat ze aandacht wilden vragen voor de leefomstandigheden van de schildpad. De film was een tijdlang succesvol onder meelopers. Verdween daarna geruisloos in het niets. Ook bekend als turtle power.
Mike Naafs
(Stuart Townsend, Amerika, 2007). Te huur en te koop op dvd (RCV).