Thuiskijken 2
WALKER
WALKER
De Amerikaanse president van Nicaragua
De VS hebben een lange traditie van het verspreiden van democratie in Nicaragua. Ronald Reagan in 1986 via de CIA en William Walker in 1853 met Coca-Cola en een helikopter.
Er zijn van die acteurs waar je het niet mee hebt. Hoe vaak je ook naar ze kijkt, in welke krochten ze zich ook wringen, altijd blijf je ze zien acteren. Ed Harris is voor mij zo iemand. Hij kijkt vaak of ie moet poepen, doet heel erg aan method acting, speelt de taaiste ijzervreters of moeizaamste kunstenaars, maar ik blijf altijd Ed Harris zien. Iemand die moet poepen.
Totdat hij verscheen in walker van Alex Cox. William Walker: godsdienstfanaticus, zeloot, idioot, Amerikaan. Verspreider van ‘democracy, liberty and enduring freedom’. Vertrok in 1853 met 54 man naar Nicaragua om het land over te nemen. Cox filmde walker in 1987 ten tijde van het Iran-Contra schandaal waarbij president Reagan voor miljarden steun aan de contra’s gaf om Nicaragua voor hem over te nemen. En dan komt er in datzelfde jaar zo’n Amerikaanse cameraploeg in Nicaragua het land overnemen, om een film te maken over een historische overname. Het is zo paradoxaal, zoiets als de term ‘waargebeurd verhaal’, het lijkt Werner Herzog wel. Cox is echter veel lichter in zijn uitwerking. Zoals hij daar staat op de extradocumentaire op deze Criterion-uitgave, als een bonenstaak in een malle korte broek, ginnegappend in het oerwoud, zo is ook de toon van de film: sarcastisch. Geen weidse gebaren, maar simpele spitsvondigheden ter ondergraving. Zo zit er een heroïsche voice-over in de film, die als een geschiedenisleraar alle grootse zaken vertelt die Walker gedaan heeft. Maar wij zien Walker de meest idiote situaties binnenlopen terwijl om hem heen iedereen overhoop geschoten wordt. Keep on walking, Johnny! Om vervolgens zijn volgende rampzalige plan voor te stellen.
Niemand begrijpt zijn ondoorgrondelijke toespraken, met dat archaïsche gelul over normen en waarden, en zijn mannen slaan dan vervolgens dan ook doodleuk aan het plunderen en verkrachten. Ja, de geschiedenis van de sloebers kan niet vaak genoeg verteld worden.
Helikopter
Ook de taal krijgt een sarcastische behandeling. Het wemelt in de film van de tolken, vertalers en andere tussenpersonen, die via ondertiteling en omwegen de bezetenen moet duidelijk maken dat er niets te vrezen is van de bezetter. Maar de grootste vondst van Cox en scenarioschrijver Rudy Wurlitzer is toch wel het anachronisme, waarmee de film steeds meer doorspekt raakt. Mensen lezen ineens Newsweek, drinken Coca-Cola en roken Marlboro. Aan het einde landt er zelfs een helikopter in 1856. "Come’on sir, we need to get you out of here!" Dit heeft de film ook enige faam verworven. Vaak wordt daar echter niet bijverteld dat het stijlmiddel een reden heeft: het gaat om een politiek anachronisme, een teken van imperialisme. Cox introduceert het pas op het moment dat Walker — hoe die het doet, weet ik niet, maar hij doet het! — het hele land in bezit heeft. En dan kunnen de spullen binnenrollen. Import-Export. De spullen uit 1853 waren niet meer voorradig, maar uit 1987 hadden ze genoeg want daar zat de filmploeg tijdens het filmen midden in.
Gringo Walker zal dit allemaal worst zijn, die gaat verder op zijn Pad om het volk verlichting te brengen in deze wildernis, desnoods in de vorm van asfaltwegen met TL-lampen. Van de deus ex machina helikopter kijkt hij dan ook niet op, dat soort wonderen zijn hem bekend. Hij gaat uiteraard niet mee, maar verklaart met bulderende stem: ik blijf hier, ik ben de president van Nicaragua. Hij zou het twee jaar lang zijn, van 1855 tot 1857.
En Ed Harris? Hij maakt het allemaal mogelijk. Eindelijk is hij niet meer te zien als Ed Harris. Nu niet en nooit niet. Hij is Walker geworden, William Walker. De zeloot die moet poepen.
Mike Naafs
Te koop op dvd (Criterion)
In Hitoshi Yazaki’s intieme strawberry shortcakes is eenzaamheid de levensstijl geworden van vier jonge vrouwen in Tokio. De subtiele toon en stijl maken deze mangaverfilming van ‘Sweet cream and red strawberries’ tot een van de beste Japanse films van de afgelopen twee jaar.
In 1992 verscheen Hitoshi Yazaki met march comes in like a lion plotseling op het wereldtoneel als voorman van de Nieuwe Golf in de Japanse film. Daarna verdween hij net zo snel als hij was gekomen. Pas in 2006 verscheen strawberry shortcakes in de bioscoop. En weer werd duidelijk: deze man is goed.
Een van de personages hangt met haar hoofd boven de wc-pot, voor de zoveelste keer haar eten naar buiten werkend. "Ga weg," zegt ze. Even lijkt het alsof ze in de camera kijkt en het tegen ons heeft. Maar als de camera draait staat haar kamergenoot tegen de muur geleund. Omdat de kijker en het personage vaak de enige aanwezigen in een kamer zijn, komt de vraag naar boven of je hier wel bij mag zijn, of dit niet privé is. Dat terugkerende gevoel van voyeurisme is een groot compliment aan de film omdat dat alleen ontstaat wanneer de broze levenssfeer van de personages voelbaar wordt gemaakt en wij het idee krijgen dat we die met hen delen. Maar gelukkig wordt de intimiteit van Yazaki’s camera nergens indiscreet.
Gesloten
Satoko en Akiyo werken bij hetzelfde escortbureau, de een als escortmeisje, de ander als receptioniste. De twee andere vrouwen, Chihiro en Toko, delen een appartement. Al lang voor de vier aan het eind van de film samenkomen op het strand en de kleine aardbeiencake uit de titel eten, heeft Yazaki zichtbaar gemaakt hoezeer ze op elkaar lijken. Niet door hun persoonlijkheden maar omdat ze alle vier in dezelfde gesloten wereld leven.
Die wereld schetst de film, behalve door het fantastische acteerwerk van de vier amateur-hoofdrolspelers, op verschillende manieren. Door de anonimiteit van de stad, die een immense afstand tot de ander veroorzaakt, en die vooral blijkt uit haar afwezigheid. Alleen door de ramen van appartementen of kantoren is de betonnen horizon van gebouwen zichtbaar. Maar het is niet een wereld waarin de vier zich begeven want daarvoor zijn ze te kwetsbaar geworden. Door de mannen die voorbijkomen en die niet geïnteresseerd zijn in wat de vrouwen willen. Wat de mannen te bieden hebben is platte seks, en meestal is zelfs dat teveel moeite. Als er al iets in bed gebeurt, blijkt weer eens dat mensen die contact zoeken alleen maar extra kwetsbaar zijn en gemakkelijk misbruikt worden.
Alleen-zijn
En dan zijn er de symbolen, de rituelen en de kleine bezweringen die het eigenlijke verhaal van de film vertellen en die Yazaki’s sensitiviteit als regisseur verraden. Hoe spel je ‘eenzaamheid’? Een klein altaar op een plank, een vis die alleen rondzwemt in een aquarium waarvan je door het camerastandpunt de contouren niet kunt zien, het lange nakijken bij het afscheid nemen wanneer iemand zich realiseert de komende 24 uur tegen niemand iets te zullen zeggen, het vriendelijk blijven bij gekwetst worden uit angst zelfs vage kennissen kwijt te raken, het gezicht dat door het piekeren minder plooibaar wordt. Het alleen-zijn gaat in alles zitten, het wordt een levensstijl met eigen uitdrukkingen en bewegingen, een vocabulaire van voorzichtigheid.
Yazaki’s verbeelding is niet altijd even subtiel — zoals wanneer een man op Chihiro’s gezicht klaarkomt terwijl hij ‘Happy Birthday’ zingt — maar dat zijn kleinigheden. De ongedwongenheid en zo nu en dan zelfs de humor geven strawberry shortcakes ondanks de ernst van zijn onderwerp een prachtig elegante toon.
Volgens de ijzeren logica van het reuzenrad dat aan het eind van de film te zien is, komt iedereen die beneden zit ook ooit een keer boven. Dat zien we in de film niet gebeuren, daarvoor is de regisseur te realistisch. Het rad is meer een buiging die hij naar deze vier levens maakt. ‘Kijk,’ zegt hij, ‘het zou zomaar kunnen. Ik help jullie hopen.’ Net als wij. We waren al intiem met ze en na twee uur hopen we ook echt dat ze iemand zullen tegenkomen.
Ronald Rovers
Te koop op dvd (regio 3 import, Happinet Pictures)
Top 10 import films
HISTOIRE(S) DU CINEMA
Een jaar geleden verscheen Godards kijk op de filmgeschiedenis eindelijk bij het Franse label Gaumont. En nu opnieuw bij Artificial Eye. Een rechtenkwestie maar de serie is er niet minder om.
TRAFIC
Jacques Tati geeft zijn klassieke blik op de weg en daarmee de moderne tijd door Monsieur Hulot een nieuwe auto vanuit Parijs naar een autoshow in Amsterdam te laten brengen. De enige Tati die nog niet bij Criterion was verschenen.
HANA
Tegenover de traditionele samourai-films waarin de onverstoorbare held van het ene gevecht in het andere belandt, zet de regisseur van nobody knows, Hirokazu Kore-eda, een verhaal waarin nauwelijks hoogtepunten voorkomen. Samourai Sozaemon komt naar Tokio om de dood van zijn vader te wreken maar is vooral bezig met eten, drinken en in bad zitten. In zijn zelfzuchtige kijk op de wereld is gaandeweg steeds meer plaats voor de mensen om hem heen.
BILL DOUGLAS TRILOGY
Drie belangrijkste films van redelijk jong gestorven Britse regisseur over zijn jeugd in Newcraighall bij Edinburgh. Hard, eerlijk, intens.
VAMPYR
Carl Theodor Dreyers horrorklassieker uit 1932 die pas in 1998 werd gerestaureerd. Het uitzonderlijke camerawerk en sounddesign plaatsten de film in de annalen van de filmgeschiedenis.
MON ONCLE ANTOINE
Distributeur Criterion prijst de film alvast aan als ‘de beste Canadese film aller tijden.’ Claude Jutra’s film is een delicate verbeelding van het limbo tussen kindertijd en volwassenheid waarin de eigenaardigheden van het lichaam en de ernstige gewoonten van de wereld zich aandienen. En dan is het ook nog eens kerst. En 1943.
FUNKY FOREST: THE FIRST CONTACT
Volgens sommigen de meest absurde film die ze ooit zagen. De All Movie Guide geeft een voorproefje: de film bevat een ode aan David Cronenberg, een kont-televisie en een meisje dat lasers afschiet uit haar voorhoofd. Musicalelementen inbegrepen in deze Japanse potpourri van hypercinema.
THE LONG DAY CLOSES
Beeldpoëzie waarin Terence Davies net als in distant voices, still lives minder via klassieke verhaallijnen dan via mystieke beelden zijn jeugd in de jaren veertig en vijftig in Liverpool probeert terug te halen.
SATYAJIT RAY COLLECTION VOL. 1
Met Mahanagar (De grote stad), Charulata (De eenzame vrouw) en Nayak (De held) een collectie films van een van de grootste Indiase regisseurs.
SEVEN DAYS TO NOON
Anti-koude oorlogsfilm uit 1950, toen die oorlog nog maar net was begonnen. Britse wetenschapper die in opdracht werkt aan een atoombom komt tot inkeer en eist dat het atoomprogramma wordt stopgezet. Anders brengt hij in Londen een atoombom tot ontploffing. Klinkt logisch. De regie is van de broers John en Roy Boulting die met deze film hun grote doorbraak beleefden. seven days to noon kreeg in Venetië een Gouden Leeuw.
Ronald Rovers
Deze lijst is samengesteld door Boudisque. Voor meer informatie ga naar boudisque.nl.