Thuiskijken – 18 januari 2017

Datum 18-01-2017
Auteur
Deel dit artikel

Barry

Barry
Voor Obama

Nu Barack Obama’s laatste periode erop zit is Amerika toe aan een terugblik op haar eerste zwarte president. Na het romantische drama Southside with You, over Baracks eerste date met Michelle, is er ook Netflix-productie Barry, waarin de rol van Obama’s multiculturele achtergrond ten tijde van zijn studie centraal staat.

Na de onverwachte uitkomst van de Amerikaanse presidentsverkiezingen schreef essayist Ta-Nehisi Coates My President Was Black, een episch, emotioneel en informerend essay over de politieke rassenkwestie van Amerika en de manier waarop Barack Obama’s presidentschap daarin paste. In die long read vraagt Coates Obama hoe hij optimistisch blijft na de overwinning van Trump. Obama antwoordt: "Optimistisch zijn over de langetermijntrends van de Verenigde Staten betekent niet dat alles soepel zal verlopen. Soms gaat het voorwaarts, soms achterwaarts, soms zijwaarts en soms schiet het van links naar rechts."
Bovenstaand citaat is net zozeer een samenvatting van de Amerikaanse geschiedenis als van Obama’s eigen verleden. Barry, de tweede biografische film in korte tijd over hem gemaakt, laat zien hoe een jonge Obama af en toe een stap naar voren zet om er weer twee naar achter te moeten doen. Af en toe sijpelt geluk zijdelings het verhaal in, maar een scène later kan dat geluk plaatsmaken voor melancholie.
Zoals de titel suggereert laat Barry een Obama van andere statuur zien. Devon Terrel speelt een charmante, maar ook verlegen student die in het New York van begin jaren tachtig worstelt met het vinden van zijn scene. Hij hoort noch bij de zwarte Amerikanen van Harlem, waar hij alleen op het basketbalveld zijn mannetje staat, noch bij de campusstudenten die hooguit tijdens klassikale discussies een gesprek met hem aangaan. Deze identiteitscrisis reflecteert Obama’s gemengde komaf van een witte moeder uit Kansas en een zwarte vader uit Kenia.
Terwijl Barry — zoals hij in de film genoemd wordt — laveert tussen twee werelden, worstelt hij met vriendschap, familie en liefde. Hij heeft moeite om contact te leggen met zijn van hem vervreemde vader, went aan de verschillen tussen zwarte en witte groepsdynamiek en dompelt zich onder in de wereld van de witte aristocratie via zijn hippe witte vriendinnetje Charlotte (prachtig gespeeld door Anya Taylor-Joy, die doorbrak met haar sterke rol in The Witch). Het zijn al die omwegen geweest — hoe vluchtig ze soms ook zijn — die mede hebben geleid tot de metamorfose van Barry naar Barack Obama. Dat lijken debuterend scenarist Adam Mansbach en regisseur Vikram Gandhi te willen zeggen in deze piepkleine, maar fijne film over een inmiddels historische figuur.

Hugo Emmerzael

Nina
Plaatsvervangende schaamte

De legendarische muzikant en activist Nina Simone laten spelen door een actrice in blackface klinkt als een verschrikkelijk idee. Het is een van de vele fouten die zijn gemaakt achter de schermen van de onbedachtzame biopic Nina.

Nina is goed voor anderhalf uur plaatsvervangende schaamte voor iedereen die betrokken is geweest bij deze productie. Bij de openingsscène is het al raak: als in een cartoon vliegen krantenkoppen door het beeld terwijl de Hoge Priesteres van Soul achter haar piano zingt en speelt. Een van de krantenkoppen luidt: ‘Het is de taak van de artiest om diens tijden te reflecteren.’ Hoe pijnlijk is het dan dat Cynthia Mort volledig blind is geweest voor haar eigen taak als scenarist en regisseur door een van de meest onbedachtzame biografische films van de laatste tijd te maken?
Nina Simone’s zelfde citaat komt terug in archiefmateriaal van de superieure Netflix-documentaire What Happened, Miss Simone?, waarin de meeste nadruk wordt gelegd op Simones drang om zich met haar muziek aan te sluiten bij de burgerrechtenbeweging van de jaren zestig en zeventig. Liz Garbus’ documentaire laat zien welke prijs Simone heeft moeten betalen voor haar politiek engagement: ze vervreemdde zich van haar publiek, faam, familie en fortuin. Ze trok zich uiteindelijk terug in Parijs om onder de radar te leven.
Nina speelt zich af in deze Franse periode waarin ze bij programmeurs van jazzclubs bekendstond als een ‘black bitch’. Al durft de film amper op die raciale kwesties in te gaan. Als een soort Helmut Berger, Actor light laat Mort alleen zien hoe moeilijk het was om in deze periode met Simone te werken. De goedaardige David Oyelowo probeert als zowel haar verpleger, assistent én manager het leven van de muzikant op de rails te krijgen en haar laatste grote concert te organiseren in Central Park. Voor de goede orde: dit concert heeft nooit plaatsgevonden. Mort is meer geïnteresseerd in het construeren van fictie dan in het adresseren van de pijnlijke werkelijkheden die Simone’s leven plaagden.
En dan is er nog de opeenstapeling verkeerde beslissingen die achter de schermen van Nina zijn genomen. Simone wordt in Nina vertolkt door Avatar-hoofdrolspeler Zoë Saldana. Vanwege haar te lichte huid en steile kapsel stond zij op de set in extra getinte schmink en afro-pruiken. Het getuigt van een grote inschattingsfout om een sleutelfiguur van de zwarte burgerrechtenbeweging te laten vertolken door een actrice in blackface. Schrale troost: Saldana speelt goed. Daarom is niet alleen voor de erfgenamen van Simone de plaatsvervangende schaamte het meest voelbaar, maar ook voor haar. Uiteindelijk verdient Simone noch Saldana deze film.

Hugo Emmerzael

The OA
Vernieuwing in een oud jasje

Bijna niemand kijkt nog series op gezette dagen en tijden. Heeft deze nieuwe manier van kijken ook invloed op de inhoud van de series? De Netflix Original The OA als voorbeeld van het nieuwe (maar o zo oude) verhalen vertellen.

Door Sacha Gertsik

Zoals onlangs bleek uit het door het Sociaal en Cultureel Planbureau gepubliceerde onderzoek Media: Tijd in Kaart, kijken we steeds meer on demand en steeds minder lineaire tv. We worden dan ook op onze wenken bediend: Netflix, Videoland, KPN en binnenkort met een beetje geluk Amazon Prime. Voor ieder wat wils! Zou je zeggen. De realiteit is dat we soms verzuipen in Videoland-besluiteloosheid (klik-klik-klikken tot je uiteindelijk van ellende maar naar bed gaat) en Netflix-crack (slechte film of serie, die je dan toch maar kijkt, omdat we nou eenmaal verslaafd zijn aan bewegende beelden).
Maar misschien zijn bovenstaande ongemakken niet louter ongemakken, maar ook een symptoom van een veranderende visuele cultuur. Het was de videoband die het pauzeren van een programma voor het eerst mogelijk maakte. Met de digitale recorder en nu met diensten zoals Netflix wordt het gemak waarop we niet alleen wat maar ook hoe we kijken zo groot, dat het de inhoud gaat beïnvloeden.
Neem nu The OA — een Netflix Original bedacht en geschreven door Zal Batmanglij en Brit Marling (die tevens de hoofdrol speelt). De serie vertelt het verhaal van de blinde Prairie Johnson, die na jaren geleden te zijn verdwenen plotseling weer opduikt. Of eigenlijk, Prairie vertelt haar eigen verhaal aan een stel buitenbeentjes van de plaatselijke middelbare school. En niet alleen noemt ze zichzelf nu The OA, ze kan ook zien! Mysterieus en betoverend ontspint ze haar verhaal, waarmee ze haar luisteraars (en kijkers) in haar greep houdt. Tot het onvoorspelbare maar op de een of andere manier ook onontkoombare einde.

Verslavende macht
Netflix lanceerde The OA onverwacht, met alleen een trailer die slechts een paar dagen voor de première de ronde deed op internet. Dat hielp ongetwijfeld bij de buzz rondom de serie. Het is ook begrijpelijk, omdat het moeilijk is om de serie te beschrijven zonder deze te beroven van de mystieke, verslavende macht die ervan uit gaat. Een tipje van de sluier: verwacht spanning, sensatie, mysterie, mystiek en veel toffe acteurs (Phyllis Smith!). Bijzonder: het transgender personage Buck Vu wordt ook daadwerkelijk gespeeld door de transgender acteur Ian Alexander. Helaas nog een uitzondering in de film- en televisiewereld.
Het verhaal ontvouwt zich in acht delen, die de makers niet voor niets hoofdstukken hebben gedoopt. Want dat is hoe deze serie je uitnodigt te kijken: op je eigen tempo. In één ruk alle afleveringen, een aflevering per dag, of misschien zelfs een stukje tijdens de lunchpauze. Deze manier van kijken wordt verder in de hand gewerkt door de verschillende lengtes van de afleveringen: sommige zijn een uur, terwijl een van de afleveringen niet langer is dan een half uur. Omdat lineaire tv tijdslots heeft, is dit ondenkbaar binnen dat medium. Maar The OA laat het verhaal de lengte dicteren, en komt hiermee weg omdat Netflix die tijdslots niet kent.

Bijkomende schade
Heel vernieuwend allemaal. Of toch niet zo? Er is een ander medium waarbij we zelf het tempo bepalen waarin het verhaal tot ons komt. En de hoofdstukken variëren ook vaak in lengte. Er ligt er nu vast één op je nachtkastje. The OA is daarmee niet minder vermakelijk en zelfs niet per se minder vernieuwend voor het eigen medium. Maar dat maakt de serie nog niet goed. De vertelling is meeslepend, maar niet altijd sluitend. De personages zijn interessant, maar worden uiteindelijk niet genoeg uitgediept. Links en rechts blijven verhaallijnen liggen, als een soort bijkomende schade waar niet te veel aandacht aan besteed hoeft te worden. Dat maakt deze serie bij uitstek Netflix-crack: spannend en mooi genoeg om verslaafd aan te raken, maar niet goed genoeg om stand te houden bij kritische beschouwing.
En toch: The OA is misschien niet geweldig, maar wel belangrijk. Potentieel luidt deze serie een nieuwe manier in waarop we verhalen vertellen. Op het kleine scherm dan. En als we eerlijk zijn: iedereen heeft wel eens een dosis Netflix-crack nodig.

Import

De beste films die deze maand internationaal op dvd en blu-ray verschijnen, samengesteld door Boudisque (boudisque.nl).

The Tree of Wooden Clogs | Vier maanden lang filmde Ermanno Olmi op een verlaten Italiaanse boerderij om het leven en werken op het land aan het einde van de negentiende eeuw vast te leggen. Olmi gebruikte de lokale bevolking uit de provincie van Bergamo om het verhaal van hun voorouders zo invoelbaar mogelijk te maken. Het grandioze L’albero degli zoccoli/The Tree of Wooden Clogs bezorgde hem in 1978 de Gouden Palm op het filmfestival Cannes. Blu-ray, Regio A, Criterion

Spring River Flow East | Tegen de achtergrond van de Tweede Chinees-Japanse Oorlog schetsen Cai Chusheng en Zheng Junli het gecompliceerde leven van Sufen en Zhang Zhongliang, een jong stel uit de arbeidersklasse van Shanghai. Door de oorlog moet Zhang vluchten naar Chungking. In het tweede deel van deze Chinese post WOII-klassieker keert hij terug naar Shanghai met een bourgeois vrouw aan zijn armen. Zijn vorige vrouw moet nu werken voor zijn nieuwe, welgestelde familie. Blu-ray, Regio B, BFI

Finding Forrester | Na het met twee Oscars bekroonde Good Will Hunting regisseerde Gus Van Sant nog een film over een talentvolle jongere van lager komaf. In Finding Forrester ontwikkelt Jamal Wallace (debuterend acteur Rob Brown) zijn verborgen literaire talenten onder begeleiding van de geniale einzelgänger William Forrester, een meesterlijke schrijver die na zijn eerste boek te hebben geschreven uit de publieke arena verdween. Blu-ray, Regio B, Eureka!

The Before-trilogie | Voor Boyhood onderzocht Richard Linklater al de relatie tussen cinema en tijd met zijn Before-trilogie. Een relatie ontluikt, begint opnieuw, verdiept en strandt in de loop van twee decennia gespreid over drie films. Acteurs Julie Delpy en Ethan Hawke kropen tien en twintig jaar na Before Sunrise (1995) weer in de huid kruipen van Jesse en Céline, waardoor ze samen met hun personages opgroeiden. Blu-ray, Regio A, Criterion

The General | Spectaculaire stille oorlogsfilm van Buster Keaton, waarin Keaton de met treinen geobsedeerde Johnnie speelt ten tijde van de Amerikaanse Burgeroorlog. Als Yankee spionnen zijn geliefde locomotief stelen, ziet hij kans om zichzelf te bewijzen door zijn vijanden achter de vodden te zitten. Blu -ray, Regio A, Kino Lorber

A Series of Unfortunate Events
De liefdesbaby van Tim Burton en Wes Anderson

De duurste Netflix-serie tot nu toe is slimme en sinistere en onweerstaanbare anti-televisie over drie vindingrijke weeskinderen en een grimmige graaf.

Door Dana Linssen

Doe het niet!
Je moet het maar durven. Een verhaal vertellen dat je voortdurend onderbreekt voor waarschuwingen om vooral niet verder te luisteren/lezen/kijken. Natuurlijk. Niets smaakt zo zoet als verboden vruchten, maar om daar nu meteen je unique selling point van te maken, moet je wel heel zeker van je zaak zijn. Schrijver Daniel Handler was dat, in zijn dertiendelige jeugdboekenserie A Series of Unfortunate Events, waarin je op bijna elke bladzijde werd toegesproken door de fictieve schrijver Lemony Snicket die je verzekerde dat het gruwelijke lot van de drie weeskinderen Violet, Klaus en Sunny Baudelaire echt niet iets was om je kostbare tijd aan te verspillen.
Tegelijkertijd smeedde hij door het hilarische en spitsvondige taalgebruik een band met de lezer door je bondgenoot te maken van de vindingrijkheid en intelligentie van de drie hoofdpersonen. Je voelde je al snel net zo’n uitvinder als Violet of zo bookish als Klaus, en als dat allemaal niet meer hielp kon je altijd nog net als baby Sunny ergens je tanden in zetten. Een happy end lag zeker niet in het verschiet. Maar ondertussen sloeg je bladzijde na bladzijde om, om met afgrijzen te lezen op welke verschrikkelijke manieren de grimmige graaf Olaf het op hun fortuin had voorzien. En als je Lemony Snicket niet op zijn woord wilde geloven waren er nog de gothic illustraties van Brett Helquist die de avonturen van het drietal (vol geheime codes en complotten) in een morbide variant op de blijmoedigheid van klassieke jeugdboekenseries vertaalde. De boeken verschenen ongeveer tegelijkertijd met Harry Potter, maar waren cynisch, absurd, en steeds meer een onomwonden eerbetoon aan intellectuele bleekneusjes. Graaf Olaf en zijn handlangers vermomden zich weliswaar als theatergezelschap, maar waren hebberige en cultuurhatende narcisten.

Look Away!
Heet nu de titelsong van de voorlopig achtdelige serie die Netflix ervan maakte, uitvoerend geproduceerd door hoofdrolspeler Neil Patrick Harris (How I Met Your Mother), de gedroomde graaf Olaf. Het is de duurste serie die de streaminggigant tot nu toe produceerde — denk je maar in, vier boeken, twee afleveringen per deel en dan nog eens elk verhaal andere sets, want geen scène speelt zich op dezelfde locatie af. En het is vooral een heel ongewone serie, met potentiële cultwaarde, voor een moeilijk te definiëren publiek dat zowel uit kinderen als volwassenen bestaat. Voor de hoofdregie werd Men in Black’s Barry Sonnenfeld aangetrokken, die ook al betrokken was bij de glorieus chaotische film die er met cameraman Emmanuel Lubezki in 2004 van de eerste drie boeken werd gemaakt met Jim Carrey als de gedaanteverwisselende schurk. De stilistische overeenkomsten tussen de tekeningen uit de oorspronkelijke boeken, die film, en de serie zijn dan ook groot. Het ziet er allemaal uit als de liefdesbaby van Tim Burton en Wes Anderson. Je zou kunnen zeggen dat de Netflix-serie de productie is die Sonnenfeld eigenlijk had willen maken.
Om van zo’n zelfreflexieve, experimentele boekenserie bewegende beelden te maken moet je veel filmische vertalingen vinden van de terzijdes, verloren manuscripten, brieven, motto’s en de stem van de alwetende verteller. Dat maakt de Unfortunate Events tot een vreemd veelkoppig media-wezen, met zowel film- als tv-trucjes, scènes die aan kartonnen opzettheaters doen denken, freeze frames waar alleen Lemony Snicket doorheen kan wandelen, en een verrukkelijk spel met kleur en kader om het artificiële karakter van de hele onderneming te beklemtonen. De serie is ondanks z’n retrostijl eigenlijk z’n tijd vooruit: de hele opzet zou zich zo goed lenen voor VR of augmented reality, dat we hem over tien jaar waarschijnlijk als een voorloper van nieuwe mediavormen zullen beschouwen.

Geschreven door