Thuiskijken – December 2007

Een selectie uit de videotheek van nieuwe, interessante en curieuze films die niet in de bioscoop zijn uitgebracht. En films opnieuw uitgebracht op dvd. Dit artikel verscheen oorspronkelijk in de Filmkrant #294, december 2007.

Top 10 import dvd’s

blade runner — final cut
De hopelijk ultieme, definitieve, finale versie van de futuristische klassieker. Werkelijk afgeladen box bevat vijf schijven met daarop alle vijf (5!) versies van de film, waaronder dus de al jaren geleden door Ridley Scott aangekondigde final cut. In de volgende krant alle details.

eraserhead/short films of david lynch
Prijzige, maar in prachtige doos op lp formaat verpakte uitgave met niet alleen Lynch’ morbide debuut over de meneer gumhoofd en zijn koeien-foetus-baby, maar ook nog eens zes vroege korte films. Met Lynchinaans welluidende titels als six men getting sick en the amputee.

Lubitsch in Berlin
Door de F. W. Murnau Foundation volledig gerestaureerde films uit de Duitse periode van Ernst Lubitsch: the doll, the oyster princess, sumurun, anna boleyn, the wildcat. Plus de korte film i don’t want to be a man.

hitler: a career
De beroemde Hitler biograag Joachim Fest maakte in 1977 samen met filmmaker Christian Herrendoerfer een docu die de opkomst van de Führer probeerde te verklaren. Daarvoor gebruikten ze exclusief archiefbeelden, en geen interviews — de tegenovergestelde werkwijze dus van Claude Lanzmann in shoah. In hetzelfde jaar verscheen ook Hans-Jürgen Syberbergs avant-gardistische hitler — ein film aus deutschland, een theatrale tour de force van 8 uur die nu ook op dvd is te zien.

mikio naruse collection
Meneer Mikio Naruse kan terugkijken op een mooi jaar (vanuit het hiernamaals dan). De ‘vergeten’ Japanse grootmeester kreeg al zijn eigen Criterion rugnummer (zie Filmkrant nr. 287) en een box van de Masters of Cinema, nu eert het Britisch Film Institute hem met een drie-schijven tellende collectie.

marketa lazerova
Dit belooft iets heel bijzonders te worden. Deze veertig jaar oude Tsjechisch klassieker wordt ons aangeboden door distributeur Second Run, dat de film — een historisch epos over twee clans die elkaar in de 13e eeuw bestrijden — omschrijft als een mengsel van Tarkovski en Kurusawa. En onze Tsjechische collega’s riepen de film uit tot beste ooit in hun land gemaakt. Meer in de volgende Filmkrant.

black sun
Nog een Second Run uitgave: dit documentaire portret over kunstenaar en filmmaker Hugues de Montalembert die na een brute overval blind achterbleef. Regisseur Gary Tan illustreert het door de hoofdpersoon zelf gesproken verhaal met abstracte beelden. Geproduceerd door Alfonso Cuarón.

nuit noire
Door Kees Kasander geproduceerd speelfilmdebuut van Belgische kortfilmer en surrealist Olivier Smolders. In een nachtmerrie-achtige wereld waar het maar 15 seconden dag is treft insektenverzameler Oscar een vrouw in zijn bed aan die langzaam transformeert tot rupsenpop.

spiritual exercises
Verzameling met tien korte films die dezelfde Olivier Smolders maakte tussen begin jaren 80′ tot eind jaren ’90. Onze Belgische vrienden van tijdschrift Filmmagie kunnen het veel mooier zeggen: “Smolders maakt unieke cinema volgens de regels van de kalligrafie: elegant, ongelooflijk schoon en hoogzwanger van sensualiteit”.

black emmanuelle box volume 2
Laura Gemser volgde Sylvia Kristel op als de naïeve seventies seksgodin, die weer heel wat hete enzovoorts. Deze sexy box bevat naast vier films ook nog eens een cd met Nico Fidenco’s fijne muziek.

Rik Herder

Deze lijst is samengesteld door Boudisque. Voor meer informatie ga naar boudisque.nl

UNDER THE VOLCANO
John Huston
De 78-jarige John Huston stond in 1984 aan het einde van een lange en grillige loopbaan toen hij het ‘onverfilmbare’ literaire meesterwerk Under the Volcano van Malcolm Lowry (1909-1957) onder ogen kreeg. Huston, de erudiete stierenvechter van Hollywood, herkende zich in de ingrediënten: mezcal, Mexico, meer mezcal, vrouwen, het gevecht van een eenling om zijn ziel, en mezcal om het af te leren. Maar Huston had het boek niet kunnen verfilmen zonder Albert Finney. In zijn rol als Lowry’s alter ego Geoffrey Firmin, een alcoholist van het allerergste soort, treedt Finney buiten zichzelf met volgens Huston “de grootste acteerprestatie die ik ooit aanschouwde” (en hij kan het weten). Finney ís Firmin, een Britse diplomaat wiens laatste dag in het leven wordt gevolgd, op de Dag der Doden in 1938, waarop de Mexicanen hun ontvallenen herdenken. Aan de voet van een vulkaan overdenkt Finney zijn zonden en die van zijn vrouw Jacqueline Bisset, die is vreemdgegaan met zijn beste vriend Anthony Andrews. Het wordt een dag van liefde, verdriet en afscheid, waarbij Finney’s ongekende alcoholpromillage de poorten van de hel doet openen.
Criterion heeft under the volcano als een meesterwerk behandeld. De film is prachtig digitaal opgepoetst en bevat een aantal verhelderende audiocommentaren. Met de tweede schijf wordt de kijker die nog rechtop zat gevloerd. notes from under the volcano is een één uur durend setbezoek uit 1984 waarop we meester Huston aan het werk zien en dat is een genot om naar te kijken. Maar het hoogtepunt en de beste extra die ik ooit op een dvd heb gezien is volcano: an inquiry into the life and death of malcolm lowry, een Oscargenomineerde documentaire uit 1976. Het is een hallucinante, honderd minuten durende hellevaart, met de door alcohol doorwrochten vertelstem van Richard Burton. Men analyseert hoe avonturier Lowry een boek voor de eeuwigheid schreef door in de Mexicaanse stad Cuernavaca neer te strijken om daar de duivel (of was het God?) onder de tafel te drinken. Geen opbeurende maar wel een enorm meeslepende kijkervaring die de levenskunst van Lowry tastbaar maakt. En dat is geen geringe verdienste.
Mike Lebbing
Te koop op dvd (import, The Criterion Collection)

JINDABYNE
Ray Lawrence
Als vier Australische visvrienden de ‘bush’ intrekken voor een visvakantie, gooit een in de rivier dobberend lijk van een jonge vrouw al op dag één roet in het eten. In plaats van terug te ‘hiken’ naar hun wagen waar de mobieltjes weer bereik hebben, ‘knuppen’ de mannen een vislijntje om de enkel van het lijk zodat het niet wegdrijft. Vervolgens blijven ze nog twee dagen om naar adem happende forellen aan de haak te slaan. O, symboliek! Want eenmaal terug in hun thuisstadje Jindabyne, breekt de pleuris uit. De verontwaardiging van de plaatselijke bevolking over de lakse houding van de mannen krijgt zelfs de omvang van een etnisch conflict als het slachtoffer van Aboriginal komaf blijkt. Ondertussen gelooft Claire (Laura Linney), de vrouw van garagehouder Stewart (Gabriel Byrne), niet wat haar man haar over het voorval vertelt. En zo komen er beetje bij beetje allerlei ‘lijken’ bovendrijven. Jindabyne is dan ook niet voor niets de herbouwde versie van een eerder in een stuwmeer verzonken stadje.
Net als in lantana, het vorige filmische juweeltje van regisseur Ray Lawrence, vormt in jindabyne de vondst van een lijk aanleiding voor een reeks morele dilemma’s binnen een groep met elkaar verbonden mensen. Beide films zijn als thriller vermomde psychologische drama’s waarin het grillige Australische landschap in prachtige totalen verborgen gevoelens herbergt. Maar waar lantana vijf jaar geleden opviel door pakkend acteerwerk en een verrassend intelligente plot, heeft jindabyne te lijden onder een matig script met stereotype figuren en een slepende montage. lantana boeide door gewone mensen te laten worstelen met buitengewone omstandigheden, jindabyne toont een extravaganza aan figuren in een situatie die te weinig ontwikkeling kent. Er wordt veel spanning gesuggereerd, die niet wordt ingelost: de dader is al vroeg bekend. En dan zijn er nog een paar personages die in een rariteitenkabinet niet zouden misstaan, zoals Claire’s onuitstaanbare schoonmoeder en een donkerharig weesmeisje met koudblauwe ogen dat tot ieders ontzetting de schoolcavia om zeep helpt. Dat de spanningen worden afgeblust met een Aboriginal-ritueel dat de ziel van de vermoorde vrouw rust moet geven, helpt ook al niet. Kijk dan liever nog een keer naar jindabyne’s illustere voorganger lantana.
Karin Wolfs
Te koop op dvd (import, Revolver Entertainment)

MACBETH
Geoffrey Wright
Wie vandaag de dag een toneelstuk van Shakespeare wil verfilmen, heeft grofweg drie mogelijkheden. De eerste is het zo getrouw mogelijk volgen van de originele tekst en setting; zie bijvoorbeeld de verfilmingen van Kenneth Branagh. Optie twee is de tekst volledig laten varen en alleen het basisgegeven meenemen, een strategie die vooral lijkt te worden ingezet voor flauwe tienerkomedies (10 things i hate about you). Mogelijkheid drie is misschien wel het moeilijkst: een tussenvorm waarbij de setting naar het nu geplaatst wordt, maar de originele tekst wordt behouden (of in iedere geval de manier van spreken). Baz Luhrmann werd beroemd met romeo + juliet (1996); nu stort mede-Australiër Geoffrey Wright zich op Macbeth.
Ook hier wordt het klassieke toneelstuk verplaatst naar een hedendaagse criminele wereld; Shakespeare’s koningsintriges lenen zich daar natuurlijk uitstekend voor. Dit keer is het de onderwereld van Melbourne die zich in welluidende volzinnen en ’thee’s en ’thou’s uit. Wright, die 15 jaar geleden een dikke culthit scoorde met het skinheaddrama romper stomper, bewerkte Shakespeare’s stuk samen met actrice Victoria Hill. Zij speelt zelf Lady Macbeth, hier een cokesnuivende goth-chick naast Sam Worthington’s als glamrock gitaarheld uitgedoste Macbeth, inclusief rocksterrenzonnebril en -entourage.
Macbeth, toch al het kortste stuk van ‘de bard’, werd door Wright en Hill nog verder ingekort. Bovendien werden veel van de mono- of dialogen vervangen door beeldende oplossingen. Dat is maar goed ook. Veel van de acteurs, vooral in de bijrollen, lijken slecht overweg te kunnen met het oud-Engels, en zelfs bij hen die hier wel in slagen wordt dit ondergraven door hun Australische accenten. Bovendien verliest de film behoorlijk aan vaart wanneer de karakters beginnen te praten. Toch is Wrights experiment uiteindelijk de moeite van het kijken waard. Want, al doet de dvd-cover een taaie underworld-kloon vermoeden, visueel is de film indrukwekkend: de onderwereld van Melbourne wordt gevangen in neonverlichte, rooddoorlopen beelden. Bovendien kent de film, een van de bloederigste Shakespeare-verfilmingen, enkele indrukwekkend moordscènes, waarin de gewetensworstelingen van de daders van hun gepijnigde gezichten te lezen zijn.
Joost Broeren
Te koop op dvd (Dutch Film Works)

TEKKONKINKREET
Michael Arias
tekkonkinkreet — naar de Japanse term voor ‘verstevigd beton’ — is opgebouwd rond de heilige drie-eenheid van anime: een immense megapool met een eigenaardige architectonische mix van futurisme en nostalgie, het goed — bij voorkeur jongetjes of stoere meisjes met speciale krachten — en het kwaad — bij voorkeur een zielloze entiteit (computervirus, monster, robot, ontslagen biochemicus) — en een zeker ‘je-ne-sais-quoi’, een moeilijk te duiden dramatische kern die je ofwel opscheept met een dromerig escapisme (pompoko, princess mononoke) of een gevoel van totale verlating waarin het leven zich niet meer onderscheid van de stad, een fascistoïde reductie van het individu tot een onderdeel van de onkenbare moloch die de werkelijkheid — voortgedreven door een amorele technologische vooruitgang — is geworden (ghost in the shell). Beetje gechargeerd, maar dat dekt de lading wel.
tekkonkinkreet is de langverwachte verfilming van de manga van Taiyô Matsumoto uit 1993, uitgevoerd met prachtige visuele effecten. De oudere Black en zijn jongere vriendje White overleven als wezen in de straten van Treasure City. Als ‘Cats’ (dragers van geesten in de Japanse cultuur) bewegen ze zich voort met een combinatie van ‘free running’ en vliegen, en verslaan ze rivaliserende bendes uit andere wijken. Tot Mr. Snake opduikt, een satanische technofascist met een bijbehorende hang naar gebiedsuitbreiding.
Zoals vaker gebeurt, waarschuwt deze anime tegen een al te optimistisch en vooral kritiekloos geloof in de vooruitgang. Daartegenover stellen manga en anime meestal een vage potpourri van filosofie en spiritualiteit, in dit geval een mengsel van loyaliteit en yin-yang-evenwichten. Maar die ondertonen worden nergens pedant, het blijft speels. tekkonkinkreet is een fascinerend geheel, een internationaal uithangbord voor deze Japanse beeldkunst met een zeldzame combinatie van 3D-CGI en cel-animatie (beeld voor beeld handgetekend). De in Japan wonende Amerikaan Michael Arias regisseerde eerder the animatrix, een anime spinoff van the matrix.
Ronald Rovers
Te koop op dvd (Sony)