Spotlicht – Rutger Hauer

Deze maand het spotlicht op Rutger Hauer. Over Nederlands beroemdste acteur gaat op het Nederlands Filmfestival de documentaire Blond, Blue Eyes in première.

Heerlijk! Eindelijk een acteur die niet met een moeilijk gezicht uitlegt hoe zijn diepste zieleroerselen doorwerken in zijn acteren. Geen betogen over hoe hij in het vinden van een karakter gebruik maakt van vroegere emoties. Geen verhalen over hoe emotioneel slopend het acteursbestaan is. Geen olijke herinneringen over hoe hij als kind al met verkleedpartijtjes de aandacht trok. De documentaire Blond, Blue Eyes is onbedoeld geestig. De kijker voelt dat filmmaakster Simone de Vries uitspraken wil horen over Rutger Hauers diepste ik, maar de acteur heeft er niets over te melden.

Dat is opmerkelijk, want de meeste acteurs kunnen uren over zichzelf praten. Ze zijn gewend om naar zichzelf te kijken en beheersen perfect het psychologische neuzeljargon, dat open deuren verwart met zelfinzicht. Hauer heeft er geen last van. In Blond, Blue Eyes zien we geen man die zichzelf onder een vergrootglas legt, maar een doener. Wie naar Hauer luistert en hem bezig ziet, beseft dat acteren een gewoon beroep is. De een wordt loodgieter, de ander acteur. Ingewikkelder maakt Hauer het niet. Hij vergeet nooit dat acteren spelen is, zegt hij. Hij verliest zich nooit in een rol, voegt hij er veelzeggend aan toe. Hauer gaat niet op zoek naar de schoft in zichzelf als hij een schoft moet spelen. Acteren is voor hem doen alsof. Hij zal nooit in een personage verdwijnen. Hauer houdt afstand van zichzelf en van de wereld.

Heilige Acteerkerk
De in 1944 in Breukelen geboren, maar in Amsterdam opgegroeide, hoekige, soms zelfs horkerige Hauer is Nederlands beroemdste acteur. Geen kwaad woord over Jeroen Krabbé’s carrière, maar Hauer doet internationaal toch echt meer belletjes rinkelen. Een plan lag er niet aan ten grondslag. De zoon van een acteursechtpaar had een roerige jeugd, waarin hij van school werd gestuurd en op zijn vijftiende van huis wegliep. Er volgde een verwarrende periode, waarin Hauer bij de marine ging, zich aanmeldde op de toneelschool, in het leger ging en weer terugkeerde naar de toneelschool. Het acteervak leerde hij pas goed bij de Noorder Compagnie, het gezelschap waaraan hij vanaf zijn 23ste zes jaar verbonden was. De rest is geschiedenis. De tv-serie Floris (1969) en Paul Verhoevens Turks Fruit (1973) maakten Hauer wereldberoemd in Nederland. Na Verhoevens Spetters nam de acteur de gok en vertrok naar Hollywood. Het pakte goed uit, want meteen in zijn eerste film, Nighthawks (1981), stond hij al tegenover Sylvester Stallone. Er volgden memorabele rollen als Albert Speer in Inside the Third Reich (1982), een menselijke kloon in Blade Runner (1982) en een moordzuchtige lifter in The Hitcher (1986).

Typerend voor Hauer is dat hij serieuze rollen afwisselt met rollen in baggerfilms als Turbulence 3: Heavy Metal, Flying Virus en Dracula 3: Legacy. Er is een simpele reden voor, zegt hij in Blond, Blue Eyes. “Als ik alleen doe wat ik interessant vind, besta ik niet als acteur.” Het gaat altijd om “wat je interessant vindt in je hart en wat op je weg komt.”

De geestige scène in Blond, Blue Eyes, waarin Hauer voor Goal 2 een voetbaltrainer speelt in het stadion van Real Madrid, geeft een aardig inzicht in zijn benadering. Hauer lijkt zich nauwelijks te hebben voorbereid, maar begrijpt met zijn routine snel wat wordt verlangd. “Een hele aardige manier om wat geld te verdienen”, zegt hij even later over zijn optreden in Goal 2. In de Heilige Acteerkerk klinkt het als vloeken, maar Hauer zit er niet mee. Vijf van zijn films vindt hij ‘heel aardig’, zeven ‘goed’ en maximaal drie ‘heel goed’. We kunnen raden naar zijn oordeel over de resterende vijfentachtig films in zijn carrière. “Mensen snappen je of ze snappen je niet”, zegt hij aan het einde van Blond, Blue Eyes. Als we hem op zijn boot voor de Californische kust zien varen, denken we dat we hem snappen.

Blond, Blue Eyes gaat 4 oktober in première op het Nederlands Filmfestival. De NPS zal de film later uitzenden.