Spotlicht: Ricky Koole

Deze maand het spotlicht op Ricky Koole, die in films altijd de gezellige-vriendin-van speelt. Ook in Sportman van de eeuw. Wie laat Koole eens een akelige bitch spelen?

Herfst 1995. Het is koud en het regent op het Groningse platteland, waar Alex van Warmerdam een deel van De jurk opneemt. De film volgt de levensloop van een jurk. Het kledingstuk belandt onder meer bij Chantalle, die op het platteland woont. De jonge vrouw wordt achtervolgd door een gestoorde treinconducteur, die geen weerstand kan bieden aan Chantalles jurk. Hij dringt haar huis binnen en probeert haar tot seks te dwingen. Als ze ontsnapt, rent ze op een landweggetje de vrijheid tegemoet. "We doen het wegrennen nog een keer", zegt Van Warmerdam tegen de jonge actrice. In een dun jurkje moet ze steeds opnieuw het weggetje voor het huis afrennen. Dat de ijzige Groningse wind dwars door haar heen waait, interesseert de filmbeul niet. Maar de actrice rent zonder morren op commando van een hulpregisseur — Van Warmerdam zit lekker warm in het huisje bij de monitor — voor de zoveelste keer de vrijheid tegemoet. Later blijkt het koukleumen niet voor niets te zijn geweest, want Ricky Koole — zo heet de onbekende, debuterende actrice — wordt genomineerd voor het Gouden Kalf voor beste actrice. Knap werk voor een rol van hooguit tien minuten.
Sommige actrices verkeren levenslang in de marge, maar er zijn ook zondagskinderen. Carice van Houten is het sprekendste voorbeeld. Van Houten hoeft nooit te bellen, maar wordt gebeld. Het geldt ook voor Koole. Meteen na De jurk speelde ze in De kersenpluk weer een plattelandse. Haar prestatie bleef niet onopgemerkt: ook voor deze rol kreeg Koole een Kalf-nominatie. In één jaar debuteren met twee films en voor beide genomineerd worden: kan het mooier?

Zondagskind
Kooles biografie oogt sprookjesachtig. Haar ouders verdienden de kost met een pannenkoekenhuis in Schipluiden. Kan het Hollandser? We zien een meisje voor ons voor wie het elke dag feest is: ha, fijn, pannenkoeken. Later verhuisde het gezin naar Delft. Knus Hollands stadje dat aan Anton Pieck doet denken. Negentien jaar oud ging ze in 1991 in Amsterdam wonen om de Kleinkunstacademie te volgen. Aan het einde van de opleiding mocht ze als stagiaire meedoen aan een muziekproductie van Adelheid Roosen, Karin Bloemen en Leoni Jansen. Een jaar later speelde ze in De jurk.
Koole ging door en ontplooide zich zo breed mogelijk. Film, theater, televisie: Koole deed en doet het allemaal. Nou ja, bijna allemaal, want het moet wel kwaliteit hebben. In een soap is ze nooit aangetroffen. En dan moeten we het nog hebben over haar grote liefde: muziek. Koole heeft een eigen band en als ze haar leven mocht overdoen zou ze het liefst singer-songwriter zijn. Drie jaar geleden maakte ze de cd ‘Who’s Suzy’ met covers van haar favoriete songs.
Koole weet dat ze een zondagskind is. "Het lijkt alsof er allerlei cadeautjes voor me neergelegd worden, die ik alleen nog maar hoef uit te pakken", merkte ze in 1997 in een interview op over haar toen net begonnen carrière. Het is zo gebleven voor het theater en de muziekscène, maar in films kwam de klad.
Na zeven jaar is ze nu met Sportman van de eeuw eindelijk weer te zien in een speelfilm. Drie keer raden wat voor personage ze speelt. Ja, Koole is weer gecast als plattelandse, op wie de held verliefd is. Geen vuiltje aan de lucht, maar toch wringt er iets. We weten nu wel dat Koole een warmbloedige plattelandse kan spelen. Ook hebben we haar vaak genoeg zien langskomen als de vriendin van de hoofdrolspeler. Op haar website (rickykoole.nl) merkt Koole op dat ze al een keer of zes in een trouwjurk heeft gestaan in films. Dat begint op typecasting te lijken. Welke regisseur laat Koole nu eens een ijskoude, meedogenloze bitch spelen? Wie drijft haar acteren tot het uiterste?
Aan Koole ligt het niet, blijkt uit een oud interview: "In de tachtig jaar die ik heb, wil ik zoveel mogelijk deuren openen, altijd verder blijven kijken en telkens weer nagaan waarin ik mezelf nog beperk." Nederlandse regisseurs: wakker worden!

Jos van der Burg