Redactioneel – 25 februari 2015

Het belangrijkste aan de Oscars van 2015 was dat Citizenfour over NSA-klokkenluider Edward Snowden Beste Documentaire won. Ik had deze maand graag een redactioneel geschreven dat alleen uit deze ene zin bestond, maar ik heb nog meer op m’n lever. Zoals dat de ‘gift bags’ voor de Oscargasten dit jaar een waarde van 168.000 dollar vertegenwoordigden (belastbaar) en de inhoud bestond uit allerlei peperdure zaken zoals een astrologisch consult voor 20.000 dollar, waarvoor ze waarschijnlijk ook nog een ster naar je vernoemen. Dat soort dingen kan ook niet genoeg opgeschreven worden omdat dan misschien op een dag iemand de idiotie van dat soort verspilling inziet.
Ook dat heeft met Citizenfour te maken, omdat die film niet alleen duidelijk maakt dat de surveillancemaatschappij een einde maakt aan onze privacy en een gevaar is voor de democratie, maar vooral dat al die big data die verzameld wordt handelswaar is.
Eigenlijk had ik willen schrijven over While Darwin Sleeps (2004), een ritmische fotomontage van meer dan 3000 insecten uit de collectie van het Natuurhistorische Museum in Luzern, Zwitserland. Die maakt tijdens het komende Holland Animation Film Festival deel uit van de installatie The Insect Cinema. Regisseur Paul Bush maakte samen met de Zwitserse animatiekunstenares Aline Höchli een box waarin alleen insecten de film kunnen ‘bekijken’. Wij kunnen op een groot scherm zien wat er in die insectenbioscoop gebeurt. Zullen de motten zich tegen het licht te pletter vliegen? Of de muggen doldraaien door de fastmotionmontage waarmee de kevers op het scherm voorbijflitsen? De vliegen een epileptische aanval krijgen door de flicker?
Nu ik het opschrijf realiseer ik me dat The Insect Cinema Citizenfour in het klein is.
Met het publiek als Big Brother.
Als we nadenken over wat film is, is de rol van het publiek niet meer weg te denken.
Het gaat niet alleen om wat wij kijken, maar ook om hoe wij kijken. Daarom was het verheugend om op de Oscaravond op Indiewire een bericht te lezen dat live cinema (filmvertoningen met een performatief element) in opkomst is. De toekomst van een verleden. Het zou Indie­wire niet zijn als het er niet om ging dat makers met live cinema meer geld kunnen verdienen.
Maar als we nadenken over cinema dan maken ook techniek en technologie daar een integraal deel van uit.
Hoe wij kijken en hoe wij bekeken worden.
Motten om een vlam. Citizenfour.

Dana Linssen | twitter @danalinssen