Redactioneel – 18 september 2014

Op dit moment zit ik in een vliegtuig boven de Atlantische Oceaan. Het is geloof ik de eerste keer dat ik het redactioneel van de Filmkrant niet op de burelen aan de Amsterdamse Prinsengracht schrijf, maar in transit. Het Filmfestival Toronto is achter de rug, en ik ben met een kleine detour op weg terug naar huis, maar niet zonder straks eerst op het Film by the Sea-festival in Vlissingen een bijdrage te leveren aan hun themaprogramma over road movies.
Road movies zijn mijn favoriete genre. Dat heeft te maken met dat ik er zelf ook van houdt om onderweg te zijn. Film en reizen zijn van oudsher nauw verbonden. Maar ook zonder daadwerkelijk in een trein of vliegtuig te stappen hebben films het vermogen om je te vervoeren.
Wie reist beweegt. Wie film kijkt wordt bewogen.
Terwijl het vliegtuig door de wolken kruist — wat een vaart! wat een zonsondergang! — ben ik mijn eigen camerabeweging.
Dat is wat road movies los van mijn persoonlijke affiniteiten ook zo’n essentieel genre maakt. We kennen allemaal de vaste ingrediënten. Born to be Wild op de autoradio, de tafelbergen van Monument Valley op de achtergrond, een onbekende lifter op de achterbank, eindbestemming ongewis.
Op het moment dat de plot niet veel meer is dan de plot van ons leven — iemand is ergens op weg naartoe en het is nog onduidelijk of en hoe hij aan zal komen — gaat het alleen nog maar om de poëzie van een vreemde wiskundige formule waarin tijd, ruimte en snelheid met elkaar in verband worden gebracht. Om de manier waarop beelden en ideeën worden getransporteerd. Met de snelheid van een auto, motor, tractor, rolstoel of fiets. Of te voet, met het ritme van voetstap en harteklop.
De Franse schrijver en een van de godfathers van de moderne filmkritiek Sergey Daney sprak in zijn Postcards from the Cinema al over het verband tussen cinefilie en biografie. Voor zijn generatie was het nog veel gebruikelijker om te reizen om films te zien.
In de gefestivalliseerde filmwereld van nu zijn die reizen een soort collectieve, rituele trek geworden.
Daney reisde niet alleen om films te zien, maar ook om het reizen, het exploreren zelf.
Waarschijnlijk is dat ook de kwintessens van de road movie.
We gaan ergens naartoe want de film gaat beginnen.

Dana Linssen | twitter @danalinssen