Redactioneel – 14 december 2016

Wat een geweldig jaar was het voor de Nederlandse film! Daar is geen spoortje cynisme bij. Bezoekcijfers zijn slechts één graadmeter voor succes. Voor één soort succes. Namelijk publiekssucces. Het andere succes is minder goed meetbaar. Maar het is wel voelbaar. Minstens vier films vochten om een plekje in mijn jaarlijstje: Full Contact, De kinderen van Juf Kiet, Layla M., Waterboys. Ronald Rovers schrijft in zijn overzicht van het internationale filmjaar dat 2016 het jaar was waarin de fictie het won van de werkelijkheid. In de werkelijkheid dan. De escape route naar de desert of the real werd volgeplempt met post-truth, fake news, information bias en filter bubbles.
In de Nederlandse films die er het afgelopen jaar toe deden (denk ook Bodkin Ras en History’s Future) schoven fictie en werkelijkheid soms ook voor elkaar, als de decors in een ouderwetse kijkdoos of opzettheater. Allereerst natuurlijk omdat hun makers weten dat je met hybride vormen dichter bij de waarachtigheid van je filmverhaal kunt komen. Dan omdat fictie soms een vergrootglas is voor de werkelijkheid, of documentaire een gordijn dat voor het illusoire wordt weggetrokken. Het onderscheid tussen documentaire (echt gebeurd) en fictie (verzonnen, in scène gezet) is sowieso problematisch. Je zou kunnen beweren dat elke film een documentaire is: want een registratie van dat wat er voor de camera is gebeurd. En zo zou je net zo goed kunnen zeggen dat alles wat in een film te zien is fictie is, want ingekaderd.
De rest berust op afspraken. Hoe fictiever een film (bijvoorbeeld animatie) hoe ondoordringbaarder de grenzen van het kader. Hoe flexibeler die grenzen, hoe meer ze de werkelijkheid van buiten naar binnen laten, met het risico dat er soms iets van binnen naar buiten ontsnapt.
De Nederlandse films die ik hierboven noem hebben allemaal die souplesse en porositeit om fictie en werkelijkheid met elkaar te laten communiceren. Voor mij de grote winst van dit filmjaar.

Dana Linssen | @danalinssen