Redactioneel – 1 mei 2014

Michael Glawogger was bezig een film over niets te maken. Eind april overleed hij in Liberia aan de gevolgen van acute malaria. Ik ben benieuwd wat voor niets hij in Liberia gevonden heeft, en in de andere landen die hij in zijn één jaar durende wereldreis aandeed. Glawogger werd 54 jaar. Hij was in Nederland niet zo bekend als in andere cinefiele kringen die de sociale media deden exploderen van herinneringen en in memoria, al werden zijn films Megacities, Workingman’s Death en Whore’s Glory wel vertoond op het IDFA. Samen vormden ze een trilogie over globalisering en vervreemding van arbeid en consumptie. Bij mijn weten is alleen Whore’s Glory hier klein in de filmtheaters uitgebracht.
Problematischer is eigenlijk dat deze films nu nergens te zien zijn. En ze zijn niet de enige. In tijden van digitalisering en alombeschikbaarheid van alles, verdwijnen steeds meer films na festival- of bioscoopvertoning in de vergetelheid.
Degene die me laatst lichtelijk vertwijfeld vroeg: ‘Weet jij nog ergens videotheken?’ was niet het contact met de werkelijkheid kwijtgeraakt, maar signaleerde dat de werkelijkheid het contact met film is kwijtgeraakt. Gespecialiseerde videotheken fungeerden lang als stand-in bibliotheken. Ook nadat de rechten op een bepaalde film verlopen waren was hij ergens nog wel op te duikelen. Maar nu zijn niet alleen de videotheken, maar ook bijna alle bibliotheken verdwenen, zonder dat daar goede digitale alternatieven voor zijn gekomen.
Even leek het internet dat over te nemen, en dan gaat het niet alleen om downloadsites à la Piratebay, maar ook om al dan niet informele initiatieven om filmgeschiedenis levend en beschikbaar te houden. Daarvoor moet je nu als een illegale reiziger zonder paspoort virtueel naar een ander land reizen of je toevlucht nemen tot de digitale ondergrondse. Het staat allemaal haaks op het idee van toegankelijkheid voor iedereen.
En het werkt ook onverschilligheid en domheid in de hand.
Ik kan haast niet anders dan een link zien met de kritische positie die Glawogger innam ten aanzien van de de vermarketing van alles. Al was hij geen moralist. Hij signaleerde met furieuze objectiviteit.
Wie online op zoek gaat naar zijn films stuit op talloze sites die honderdduizend filmtitels beloven, en ook die van hem, maar als puntje bij paaltje komt alleen dat handjevol grote titels aanbieden die overal al te zien zijn. So long for long tail. Het enige antwoord daarop was geloof ik die populaire downloadsite verbieden.
Terwijl we langzamerhand in de omgekeerde wereld zijn aanbeland waarin dat soort plekken de enige zijn waar — met wat voor belang of ideologie dan ook — nog digitaal erfgoed wordt bewaard.

Dana Linssen | twitter@danalinssen