Op ooghoogte #42

Mark Cousins (The Story of Film, I am Belfast, Atomic) schrijft voor de Filmkrant over film- en beeldassociaties. Deze maand neemt hij alvast een voorschot op het komende IFFR en de film die hij daar gaat vernietigen.

Op het komende Filmfestival Rotterdam ga ik een film laten zien. En daarna zal ik hem vernietigen. Ik ga de DCP — of beter gezegd de harde schijf waar de digitale versie van de film op staat — in stukjes hakken met een bijl.
Die film is Bigger than The Shining, een video-essay op speelfilmlengte, die vorig jaar in opdracht van de Critic’s Choice voor datzelfde IFFR is gemaakt. Hij heeft over de hele wereld gedraaid, in besloten, dissidente vertoningen. Tot nu toe hebben we de inhoud van de film geheim gehouden, maar nu kan ik wel vertellen dat de film bijna geheel is vervaardigd uit twee andere films: Nicholas Ray’s Bigger than Life en The Shining van Stanley Kubrick.
Hoewel de eerste uit  de jaren vijftig stamt en de tweede uit 1980, gaan ze over vergelijkbare dingen: mannelijke woede en agressie, de wrok die sommige vaders ten aanzien van hun kinderen voelen, en aanvallen van waanzin. Het was een fascinerend experiment om beide films met elkaar te verweven. Het was alsof de eerste een vooruitschaduwing van de tweede was.
Waarom gaan we de film nu vernietigen? Omdat het een experiment was, omdat we het niet met de rechthebbenden hebben overlegd, en omdat sommige dingen niet per se voor altijd hoeven te blijven bestaan. Het leven duurt ook niet voor altijd. In het digitale tijdperk gebeurt het vaker dat dingen gewist worden, of dat datatechnologie in onbruik raakt. Ik heb de geweldige Engelse regisseur Derek Jarman wel eens horen zeggen dat hij niet wilde dat zijn films  — The Last of England, Caravaggio, The Angelic Conversation enzovoort — na zijn dood zouden voortleven. Hij stond argwanend tegenover het idee van nalatenschap, en nog meer tegenover dat van erfgoed.
Natuurlijk kun je zeggen dat het barbaars is om Bigger than The Shining te vernietigen. Mijn editor en ik hebben honderden uren besteed om hem te maken. En het is waar dat het inzicht dat de film geeft in gender, maatschappij en cinema waardevol zijn. Maar net zoals er onlangs een groot aantal documenten, kledingstukken en dergelijke uit de punkgeschiedenis in Engeland is verbrand, wordt er door iets te vernietigen als het ware een cirkel rondgemaakt, en wordt er voorkomen dat het ingelijfd wordt door de mainstream; het veroorzaakt plotseling een gevoel van opwinding, een Dionysisch gevoel van de laatste dagen.
Zoals de Franse revolutionair Saint-Just zei: "De huidige orde is de wanorde van de toekomst."

Mark Cousins | @markcousinsfilm