Op ooghoogte #39

Mark Cousins (The Story of Film, I Am Belfast, Atomic) schrijft maandelijks voor de Filmkrant over films en beeldassociaties. Deze maand brengt hij een hommage aan de bruggenbouwers van sales agent Fortissimo.

Het gouden tijdperk van Hollywood had z’n machomannen nodig. Met uitzondering van Warner Bros. hadden de meeste studio’s de neiging om alles te decoreren, kostumeren, schminken en emotioneel stevig aan te zetten. Zulke werelden waren verleidelijk, maar hadden branie en bravoure nodig.
Een van de meest manmoedige mannen uit Hollywood is Kirk Douglas, die in december zijn honderdste verjaardag hoopt te vieren. James Cagney was net zo’n springveer als Douglas, maar niet zo’n vechtjas. Douglas was de bokser van Hollywood.
Een van zijn eerste films, Champion (1949), waarin hij een bokser speelde, zette de toon voor zijn filmpersona. In Ace in the Hole (1951) is hij een cynische journalist die de benarde situatie misbruikt van een man die op zoek naar indiaanse kunstschatten in een grot bekneld is komen te zitten, alleen maar om zelf de voorpagina te halen. Hij lapt alle wetten van fatsoen en ethiek aan z’n laars om het verhaal te kunnen brengen. Door Stanley Kubricks Spartacus (1960), waarin hij een slaaf speelt die in opstand komt tegen de Romeinen, werd het ons duidelijk dat hij eigenlijk zelf die man in dat onderaardse hol was. Keer op keer speelde hij personages die als ratten in de val zaten, en alles op alles zetten om zich te verdedigen.
Dat is wat hem uiteindelijk ook zo sympathiek maakt: hoewel hij na verloop van tijd deel ging uitmaken van de Hollywood-adel, is er in zijn beste werk geen herenrecht, geen gevoel van ergens aanspraak op te mogen maken. Hij vecht zich elke keer weer van het begin af aan omhoog, voor alles wat hij te pakken kan krijgen.
Zijn films waren eerlijk genoeg om de gevolgen van dat meedogenloze overlevingsinstinct te laten zien. In The Bad and the Beautiful (1952) is hij een voormalige Hollywood-hotemetoot, die de mensen om hem heen heeft gebruikt om de top te bereiken. Als het tij keert, heeft hij echter hun hulp nodig. Komt hij tot inkeer? Nauwelijks. De attitude is niet geweken. Hij is nog steeds een bokser.
Vijftien jaar geleden mocht ik een paar dagen met Douglas doorbrengen. Hij was inmiddels zachtaardiger geworden. Maar wat me opviel was zijn scherpe intelligentie — dat is iets wat je niet kunt spelen. Een dergelijk intellect leidt tot ongeduld, nog zo’n eigenschap van de bokser.
Hij vroeg me om een nieuwe biografie over hem te schrijven, wat niet is gebeurd. Maar het thema zou zijn geweest: lef in Utopia.

Mark Cousins | @markcousinsfilm