Op ooghoogte #38

Mark Cousins (The Story of Film, I Am Belfast, Atomic) schrijft maandelijks voor de Filmkrant over films en beeldassociaties. Deze maand brengt hij een hommage aan de bruggenbouwers van sales agent Fortissimo.

Dit is een verhaal over bruggenbouwen.
Een van de grote vreugdes van het terugzien van films uit de jaren dertig en veertig is om te zien hoe de grote regisseurs — Alfred Hitchcock, Orson Welles, Jean Renoir etc. — het medium wisten te verrijken en van nieuwe ideeën wisten te voorzien. Maar die vreugde gaat altijd gepaard met een gevoel van verdriet, omdat twee van de beste filmmakers uit die periode Yasujiro Ozo en Akira Kurusawa — nooit deel uitmaakten van dat discours. Hun films waren zo goed als onbekend in het Westen. Het duurde tot begin jaren vijftig voordat hun briljante werk dankzij vertoningen op het Filmfestival Venetië bij een westers publiek werd geïntroduceerd. Het festival bouwde een brug van Oost naar West, en als gevolg daarvan werd de wereldcinema beter.
Natuurlijk werden er lessen getrokken uit deze bijziendheid en het veronachtzamen van de filmkunst uit het Oosten, maar de schade was al aangericht. De vertraging die het bouwen van die brug had opgelopen betekende dat filmmakers in Hollywood, Parijs en Tokyo tot dan toe in een relatief isolement hadden gewerkt, onbekend met de stam aan de andere kant van de heuvel, en daardoor niet in staat om van die cultuur en ideeën te profiteren.
En daar komt de in Nederland en Hong Kong gevestigde sales company Fortissimo om de hoek kijken. Het bedrijf werd in 1991 door Wouter Barendrecht en Helen Loveridge opgericht, en was een van de belangrijkste bruggenbouwers tussen de Aziatische en de Europese cinema van de afgelopen generatie. Ze lieten de rest van de wereld kennismaken met films van Wong Kar-wai, Tsai Ming-liang, Tsui Hark en vele anderen. Wongs films worden vaak de mooiste die er ooit zijn gemaakt genoemd, en Tsai heeft beweging, stasis en tempo geherdefinieerd op een manier zoals heel weinig anderen dat is gelukt. Ze werden gezichtsbepalende figuren in de filmkunst, wiens inzichten en voorbeelden niet zo wijd gedragen en herkend zouden zijn als Fortissimo er niet was geweest.
Het is daarom verschrikkelijk om op te moeten schrijven dat het bedrijf onlangs uitstel van betaling heeft moeten aanvragen. Fortissimo was al lang niet meer het enige bedrijf dat bruggen bouwde, andere hebben hun voorbeeld gevolgd. Maar Fortissimo was een van de beste. Het was de Golden Gate. Als zij er niet waren geweest dan is het heel goed denkbaar dat filmliefhebbers in het Westen een blanco gezicht hadden getrokken als ze de naam Wong Kar-wai hadden gehoord. Het is eenvoudigweg niet waar dat alle films voor iedereen overal beschikbaar zijn en dat geweldige cinema in het digitale tijdperk zonder problemen grenzen kan oversteken, zeeën overvaren en continenten doorkruisen. We hebben afgezanten nodig, smaakmakers en reizigers die contacten leggen en risico’s nemen om films van het ene naar het andere continent te brengen. Nu de Golden Gate in de zee is gevallen zal er minder verkeer zijn en dat zal ons verarmen. We moeten in het Westen grootse Aziatische cinema zien, om ons te helpen om wereldburgers te zijn, andermans levens te begrijpen en de geweldige kunstvorm die cine­­ma is te kunnen waarderen. Fortissimo hielp ons al die dingen te doen. De mensen van Fortissimo waren een drijvende kracht achter een groter belang. Het is te hopen dat hun werk, aanpak, passie, internationalisme en moed niet voor altijd verloren is.

Mark Cousins | @markcousinsfilm