Op ooghoogte #37

Het meest tolerante filmbeeld

My Beautiful Laundrette

Mark Cousins (The Story of Film, I Am Belfast, Atomic) schrijft maandelijks voor de Filmkrant over films en beeldassociaties. Deze maand: films na de Brexit.

Het Brexit-referendum heeft Groot-Brittannië in een ander land veranderd. Ik woon in Schotland, waar de meerderheid ervoor stemde om in de EU te blijven, maar het land voor onze voordeur, Engeland, waarvan we houden als van een goede buur én vriend, heeft zojuist z’n grootste fout sinds mensenheugenis gemaakt.

Als het spiegelbeeld van de val van de Berlijnse Muur, wat een onvergetelijk moment van hoop was, heeft de Brexit van de ene op de andere dag een klimaat van angst geschapen. De mensen die voor een vertrek uit de EU stemden zijn niet slecht: ze worden al decennialang door de politiek genegeerd, dus ze zijn gefrustreerd. Maar racistische intimidatie en geweld zijn sinds het referendum enorm toegenomen.

Is er iets wat we hier als filmliefhebbers aan kunnen doen, behalve handenwringend toekijken? Niet veel, als ik eerlijk ben, maar hier is een idee: waarom laten we, in heel Engeland, in openbare parken en op pleinen, niet de films zien die onze solidariteit uitdrukken en die de beste, meest tolerante instincten van het land laten zien?

En als we dat zouden doen, welke films zouden we dan moeten vertonen? Wat dacht je hiervan: My Beautiful Laundrette van Stephen Frears uit 1985.

Op bovenstaande still zien we links Omar, een jonge gedreven Britse man van Pakistaanse origine. Zijn vader, een ondernemer, heeft hem opgezadeld met de ondankbare taak om een vervallen wasserette te runnen. Rechts staat Johnny, lid van een rechts-racistische gang, die bij Omar op school heeft gezeten. Johnny is werkeloos, net zoals veel mensen in die tijd in Groot-Brittannië, dus Omar biedt hem een baantje aan om hem te helpen de wasserette op te knappen. Het klikt tussen beiden en dan klikt het opeens enorm, zoals uit deze scène blijkt. Johnny steekt zijn hand onder Omars shirt en lijkt zowat met hem te versmelten.

Ik weet niet of ik me zo snel een beeld uit een Engelse film kan herinneren dat antiracistischer is dan dit, en bovendien, in deze tijden van de Brexit en de schietpartij in een gayclub in Orlando, dat actueler en subversiever is. Sommigen zullen, net als toen, misschien zeggen dat de film utopisch is. In 2016 vieren we de vijfhonderdste verjaardag van het boek Utopia van de Engelse advocaat Thomas More. Misschien is het moeilijk voor te stellen dat een jonge Pakistani en een witte Britse racist verliefd kunnen worden, maar dat geldt ook voor wat er de afgelopen weken in de UK aan de hand is. Als dingen plotseling zo slecht kunnen gaan, kunnen ze ook plotseling beter gaan.

Geschreven door Mark Cousins