Het nieuwe kijken #104

Ebele Wybenga over wat hem opvalt op het kruisvlak van cinema en beeldcultuur.

Was Donald Trump gearresteerd? Op Twitter verscheen de ene na de andere foto van dit ‘nieuws’. Je ziet de oud-president tegenstribbelen bij zijn arrestatie, ingesloten door een team agenten, zijn gezichtsuitdrukking doet denken aan die van een in het nauw gedreven gorilla. Een portret van Trump in de cel, in de typerende Amerikaanse oranje gevangeniskledij, volgde niet veel later.

Eliot Higgins, de oprichter van onderzoekscollectief Bellingcat, bleek zich te hebben uitgeleefd met de mogelijkheden van generatieve kunstmatige intelligentie. De online tool Midjourney stelde hem in staat fotorealistische ‘nieuwsbeelden’ te maken met beroemde mensen in verzonnen situaties, puur op basis van tekstuele input. Dall-E van Open AI weigert dit te doen met gezichten van bestaande mensen, Midjourney gaat wel aan de slag – al is het strijdig met hun gebruikersvoorwaarden.

Gewoonlijk is Higgins met zijn organisatie Bellingcat bezig om de waarheid achter het nieuws te zoeken, door het analyseren van data en beelden. Zijn beroemdste scoop was de ontmaskering van de daders achter de aanval op vlucht MH17. Nu demonstreert hij hoe makkelijk het inmiddels is om nepnieuwsfoto’s te creëren met de nieuwe golf kunstmatige-intelligentiesoftware die tekst omzet in beeld.

Een artikel in technologiemagazine Wired deed meteen uit te doeken hoe je kunt herkennen dat de beelden van de gearresteerde Trump niet echt waren. Zijn gezicht is herkenbaar, maar ook wat karikaturaal en vooral in de periferie van het beeld kom je gekke dingen tegen. Anatomisch incorrecte handen, politiebadges met verwrongen tekens die niet in de buurt komen van leesbare letters. Elk Midjourney-beeld heeft bovendien iets weg van een airbrush-schilderij met een dramatisch cinematische lichtval, net even te gladjes dus. Maar erg geruststellend vind ik dit niet. Dit soort onvolkomenheden sluipen in beelden die op basis van een simpele tekstregel in een fractie van een seconde gecreëerd worden. Een kwaadwillende nepnieuwsmaker met genoeg geduld kan de in het oog springende weggevertjes een voor een uitwissen.

In dezelfde week dat Higgins’ arrestatieportretten het licht zagen ontdekte ik een promotiefilmpje van Adobe Firefly. Een soort Photoshop, maar dan niet gericht op wegretoucheren maar op het met een paar penseelstreken ‘bijverzinnen’ van verbluffend realistische, door AI gegenereerde details. Als we zelf af en toe voor de gein vervalsingen maken, dan blijven we ze hopelijk in het wild herkennen.