Mening – 31 juli 2016

Onder fotojournalisten ontstond deze maand beroering over de nominatie van fotograaf Sjoerd Hilckman voor de jaarlijkse Zilveren Camera’s. Mocht zijn fotoreportage die hij in dienst van het Ministerie van Defensie over de Nederlandse soldaten in Uruzgan maakte eigenlijk wel meedingen? Was hier niet de onafhankelijkheid van de fotojournalistiek in het geding? Hoewel Hilckman een derde prijs in ontvangst mocht nemen, is de kwestie voor het bestuur van de Zilveren Camera aanleiding om de reglementen te herzien. Bestuursvoorzitter Hans Kouwenhoven noemde in de Volkskrant het begrip ‘onafhankelijkheid’ geen "eenduidige kwestie". "Fotografen moeten ook een boterham verdienen", zei hij. "Ze kunnen bijna nooit alléén voor een krant werken."
Ook in de filmjournalistiek is de discussie over de onafhankelijkheid en de vrijheid van de filmpers al langer onderwerp van debat. Filmjournalisten dreigen steeds meer ‘embedded’ te raken in een mijnenveld van sponsor- en andere deals met marktpartijen. Het is goed dat dat in de praktijk tot een soort ‘gentleman’s code’ heeft geleid waarin lezers bijvoorbeeld worden ingelicht of een interview een zogenaamde ‘one on one’ was of in een groepje heeft plaatsgevonden, waarbij noodgedwongen ook wel eens antwoorden op vragen van de andere journalisten de krant halen. Maar hoe zit het bijvoorbeeld met die ‘eigen’ dvd-collecties van kranten? Of voorland buitenland waar mediaconglomeraten zogenaamde onafhankelijke filmtijdschriften uitgeven? Dat er bij de verslaggeving over Hollywoodfilms een hele schaduwindustrie is ontstaan van journalisten die op kosten van distributeurs naar Los Angeles en andere exotische oorden vliegen, is zo langzamerhand publiek geheim. En net zoals bij Hilckman zal de kwaliteit van hun werk er in de meeste gevallen hopelijk niet al te veel onder lijden dat het niet in totale onafhankelijkheid tot stand is gekomen. Toch zijn deze praktijken nog te weinig inzichtelijk en wordt er nog niet genoeg nagedacht over de glijdende schaal waarop de filmjournalistiek zich noodgedwongen moet begeven. Het is ook lastig om ongelijksoortige begrippen als ‘kwaliteit’ en ‘onafhankelijkheid’ tegen elkaar te moeten afwegen. Als het goed is versterken ze elkaar. Als het beter is zijn ze een voorwaarde voor elkaar. Voor de Filmkrant is het behalve een journalistiek uitgangspunt ook een inspiratiebron en de leidende kracht achter alle inzet, enthousiasme, eigen- en -zinnigheid, tegendraadsheid en uiteindelijk betrouwbaarheid waarmee wij over film schrijven. Toch zouden we het toejuichen als die onafhankelijkheid en vrijheid niet als een guerrilla hoeven te worden bevochten, maar een vanzelfsprekendheid mogen zijn.

Dana Linssen