Mening – 28 november 2016

Zou de Nederlandse filmgeschiedenis anders zijn verlopen als we hier een Filmverlag der Autoren hadden gehad? De tragiek van de Nederlandse filmgeschiedenis is uiteraard dat niemand wéét wat het Filmverlag der Autoren wás. Dat komt natuurlijk omdat er hier nooit een echte opstand tegen de cinéma de papa heeft plaatsgehad. Ook in Duitsland lag de revolte ingewikkeld en kwam men in opstand tegen een nog eerdere generatie, die van de grootvaders, waardoor de kloof die de Tweede Wereldoorlog had veroorzaakt nog eens extra werd opengewrikt. Hoe dan ook. Het Filmverlag der Autoren dateert uit de jaren zeventig en was een filmmakerscollectief dat zelf verantwoordelijk wilde zijn voor de productie en distributie van hun films. In de hoogtijdagen van de groep onderschreven regisseurs als Wim Wenders, Werner Herzog en Rainer Werner Fassbinder het principe dat filmmakers niet overgeleverd moesten zijn aan producenten, beleidsmakers of de markt, maar zelf het heft in eigen hand behoorden te houden. Het Filmverlag der Autoren duikt ook als ideaalbeeld vaak op in gesprekken van een groep filmmakers rondom Jos Stelling. Stelling ziet een ‘oude fabriekshal met studiofaciliteiten’ voor zich, waardoor het verbond ook een praktische component krijgt. Geen idee of het ooit gaat lukken. Daarvoor zijn begrippen als collectiviteit, solidariteit en loyaliteit in Nederland teveel uitgehold door een subsidiecultuur waarin filmmakers voornamelijk als concurrenten tegen elkaar werden opgezet. En bovendien zouden regisseurs het idealiter ook drukker moeten hebben met films maken dan met het scheppen van randvoorwaarden om films te kunnen maken. Bij het oorspronkelijke Filmverlag legden alle deelnemers een bedrag in om een startkapitaal te creëren. Bij gebrek aan een echte cinéma de papa ligt in Nederland een ander soort coup voor de hand. Geef Stelling zijn fabriekshal en het budget van bijvoorbeeld de artistiek intendant en laat het ‘m maar eens bewijzen. In Denemarken (en naar dat land kijken we toch zo graag) werkt het. Het heet Zentropa. Iedereen verdient een vast salaris (ja ook dat van Lars von Trier staat gewoon op de site) en er worden inmiddels jaarlijks genoeg films gemaakt om (met de hoogstnoodzakelijke hulp van het Deense filminstituut) de boel draaiende te houden. Helpt iemand die club op gang? Het is in ieder geval artistiek lucratiever dan weer de zoveelste beleidsnota schrijven.

Dana Linssen