Mening – 24 februari 2016

Het was het ontslag van de zoveelste ervaren theatercriticus die drie toonaangevende Californische theaterdirecteuren vorige maand in een brandbrief aan de Los Angeles Times deed uitroepen dat zij hun critici terugwillen. Weer een ervaren criticus ontslagen en vervangen door een vrolijke Frans die snel op het internet bij elkaar gegrabbelde stukken bij elkaar kon schrijven. Geef ons onze critici terug. Liever die wereldvreemde slimmeriken met hun gedegen vakkennis, historische achtergronden, persoonlijke associaties en brede culturele duiding, dan de zoveelste sfeerreportage of interview waarin toch niet voldoende ruimte was om uit te leggen wat ze met hun voortstelling bedoeld hadden. Zonder kunstkritiek geen ‘discours’, geen debat, geen reuring en dus ook geen mond-tot-mondreclame. Zonder kunstkritiek geen kunst. En nou waren het nog de theatermakers, deftige kunstvorm, maar toen in Amerika de filmcritici stilletjes aan vervangen werden door de film van de week, sfeerreportages en sterreninterviews was het stil. Dat was namelijk goed voor de industrie. Infotainment. Film op de voorpagina. Maar gek genoeg nooit die film die vreemd was, en ontregelend, een niet in plot en psychologie te vatten existentiële ervaring. Nooit iets nieuws. Altijd iets bekends.
Deze maand memoreert blogger Girish Shambu het door filmwetenschapper Nicole Brenez geijkte begrip van de ‘Strombolian films’. Dat zijn, naar Roberto Rossellini’s stromboli (1949), films die zich niet meteen veroveren laten. Films waarbij het, net als Ingrid Bergman in stromboli zelf, even duurt voordat je naar de top geklauterd bent. Iedereen heeft natuurlijk zijn eigen Stromboli, zijn eigen film die wat ‘aquired taste’ vereist. Hoe verder de filmgeschiedenis voortschrijdt en hoe verder we er daarmee van verwijderd raken, hoe meer de filmgeschiedenis ons ‘Strombolian’ voor zal komen. Vreemd, hermetisch, ondoorgrondelijk. Het begint al met heel simpele dingen als het zwart-wit, een bedaagder tempo, de andere acteerstijlen en vertelstrategieën. Maar ‘Strombolian films’ zijn nog wat meer. Het zijn films die als jij ze of zij jou eenmaal bedwongen hebben ook je leven zullen veranderen. De voorbeelden die in de blog worden genoemd zijn allemaal (moderne) klassiekers: Wong Kar-wai, Dreyer, Tarkovski. Allemaal filmmakers die als er niet over geschreven en gepraat zou zijn misschien niet eens (her)ontdekt zouden zijn. Wat zijn uw ‘Strombolian films’?

Dana Linssen