Hollandse Nieuwe 2017: Gerald van der Kaap over Beyond Index.

Het Nederlands Film Festival is in volle gang. De Filmkrant stelt iedere dag vijf vragen aan een regisseur wiens film op het festival in première gaat. Vandaag: Gerald van der Kaap over Beyond Index.

1. Waar gaat je film over? Beyond Index speelt in China in een schilderijenfabriek waar een groep kunststudenten Europese meesterwerken kopieert. In het begin werken ze aan een typisch Rococo schilderij van François Boucher, een naakt meisje op een sofa. Een schilderij dat Boucher zelf ook kopieerde. In de tweede versie, de kopie, zie je een Chinese wierrookbrander. Die versie zijn Fang en haar vriendin QiQi aan het naschilderen. Een voice-over vertelt het verhaal bij het schilderij. Het is de stem van Casanova die het model ooit ontmoette. De wereld in het schilderij is het Frankrijk van vlak voor de revolutie.
Maar goed, wij zijn in China. Er zijn net protesten geweest in Hongkong. De andere studenten zie je werken aan schilderijen van Picasso, Matisse, Renoir, schilderijen die we misschien ook herkennen als de ansichtkaarten of posters in films van Godard en Truffaut. Gao Jian, afkomstig uit het noorden, Binnen-Mongolië, vertelt over de verschillen met het zuiden, over haar tattoo, en dat ze haar eigen weg wil gaan.
Dan verschijnt er een vreemdeling, Yves, die zichzelf heeft genoemd naar Yves Klein. Hij introduceert de kleur blauw. Blauw als elixir voor de luchtverontreiniging? Een elixer voor de geest? Hij declameert teksten van Yves Klein en uit L’homme révolté (The Rebel) van Camus.
En er is niet één Yves, maar er zijn er twee. Ook van Fang zijn er in de film twee versies: een echte en een gespeelde, een kopie. De opdrachten waaraan de studenten werken worden ingewikkelder. Het zwarte vierkant van Malevich, Duchamps Mona Lisa, een zero kunstwerk van Jan Henderikse, het komt allemaal voorbij. Als Fang uiteindelijk de opdracht krijgt een foto van Yves Klein na te maken, besluit ze dit werk op een geheel andere manier te kopiëren, en besluit ze zelf de sprong in de leegte te maken.
De film is opgenomen in China met een Chinese cast en crew. De buitenopnames maakte ik met Joewi Verhoeven, afgestudeerd aan de filmacademie in Beijing. De binnenopnames in de fabriek zijn gemaakt met de crew van Jia Zhangke met Yu Lik-wai als cameraman. De muziek is gemaakt door het Berlijnse DJ/producer-duo Âme (Frank Wiedemann en Kristian Rädle).

2. Waarom wilde je hem maken? Ik wilde de film, die je misschien beter een kunstwerk kan noemen, maken, omdat hij nog niet gemaakt was. Het gaat over de veranderingen in China en de veranderingen die je als beginnend kunstenaar meemaakt als je overspoeld wordt met alle klassiekers. Het moment dus dat je je eigen weg gaat zoeken. De film moest zich ook op een natuurlijke manier kunnen ontwikkelen tijdens de opnames, dus hij is on-the-fly gemaakt.

3. Mijn volgende film wordt nu eens… niet in China gemaakt. Maar waarom ook niet?

4. Dit zou de Nederlandse film nodig hebben… Dat moet iedereen voor zichzelf bepalen. Misschien, in het algemeen, de film meer zelf het verhaal laten vertellen? Minder hapklare beelden?

5. Dit was een bepalend filmmoment in mijn leven… Mijn eerste bezoeken aan Film International in Rotterdam. In Lantaren/Venster was dat. Net na de middelbare school. Ik weet nog dat ik alleen in een zaal overbleef bij een film van Frans van de Staak. De films van Straub/Huillet. Een actrice met een Romeins kostuum in een boom. Een retrospectief van Antonioni. Dat waren bepalende momenten.