Filmthuis – 8 januari 2016

Een selectie uit de videotheek van nieuwe, interessante en curieuze films die niet in de bioscoop zijn uitgebracht. En films opnieuw uitgebracht op dvd.

IP MAN
Vuisten van een volksheld

Chinees volksheld verslaat hordes Japanners in het vingerlikkend lekkere martial arts-epos ip man, over de legendarische leermeester van Bruce Lee.

Het vechten zo lang mogelijk uitstellen, daar draait het om in veel kung fu-films. De held is zo goed dat hij niet hoeft te knokken. Als de bad guy hem zo vreselijk getart heeft dat een gevecht onvermijdelijk is, is de bevrediging voor de kijker dubbel zo groot. Zo ook in ip man, een groots opgezet, met prijzen overladen en quasi-historisch relaas over de grote Wing Chun-leermeester Ip Man, beroemd geworden als leraar van Bruce Lee.
Het zijn de jaren dertig van de vorige eeuw, de vooravond van de Japanse bezetting. De welvarende Ip Man (Donnie Yen) woont kalmpjes in zijn riante herenhuis en geeft zelfs geen kung fu-les, zo terughoudend is hij in het vertonen van zijn kunsten. Constant wordt hij gevraagd of uitgedaagd om te vechten, maar steeds houdt hij zich in, zelfs als de Japanners de winnaar van showgevechten belonen met een zak rijst. Dan kun je al raden hoe goed hij is.
Bruce Lee had daar overigens nooit last van, van dat zich inhouden; die vocht graag met figuranten tussen de opnames door. In fist of fury (1972), misschien wel zijn beste, heeft hij in de eerste tien minuten een complete Japanse sportschool verpletterend verslagen, terwijl toch iedereen hem smeekte zijn vuisten te laten rusten.
Zo’n zelfde botversplinterende vernietiging van een volledige Japanse vechtschool vormt het magistrale hoogtepunt van ip man, maar dan pas na een vol uur. De sadistische Japanse bezetter is dan echt te ver gegaan en eindelijk laat onze held zijn vuisten spreken. In onverbiddelijke salvo’s dalen ze neer op kansloze tegenstanders, die kermend, kreunend en kruipend achterblijven op de mat — een directe verwijzing naar fist of fury.

Soepel
Donnie Yen is goed op dreef, zowel als welwillende leraar als meedogenloze wreker. De ouder wordende martial arts-acteur, een van Hongkong’s grootste sterren, werkt vruchtbaar samen met regisseur Wilson Yip en actiechoreografe en kung fu-legende Sammo Hung. Samen leveren ze film na film af, zoals het grotestadsknokfestijn spl. De beetje gladde regie van Yip gaat goed samen met Hungs vechtscènes, die hard en helder in beeld worden gebracht. Zo zien we dat graag.
Het drietal werkt aan maar liefst twee vervolgen op ip man, waarin hij les gaat geven aan de jonge Bruce Lee. Iets om naar uit te kijken. Benieuwd ook hoe trouw die blijven aan de geschiedenis. Ip Man wordt hier als verzetsheld afgeschilderd, terwijl hij in het echt de bezetting ontvluchtte en tot overmaat van ramp lid was van de Kwomintang, de verliezende nationalisten. Een ongemakkelijk feitje dat soepel wordt genegeerd.
Ook al wonnen de communisten, het nationalisme hebben de Chinezen nooit afgeschud. Chinese (knok)films kunnen ongegeneerd nationalistisch zijn, in het neerzetten van karikaturale slechteriken uit het Westen (zie Jet Li’s once upon a time in china-trilogie) en vooral uit Japan. Ze hebben een punt want Japan hield daar gruwelijk huis tijdens de bezetting. Dat vormt het beste motief om te vechten.
Maar uiteindelijk draait het niet om de geschiedenisles, rechtvaardigheid of over goed en kwaad. Het gaat namelijk om iets veel groters: om de vraag wiens kung fu de beste is. Dat is een veel belangrijker kwestie dan de geschiedenis.

Rik Herder

IP MAN (Wilson Yip, Hongkong, 2008, Showbox, import)

ANVIL! THE STORY OF ANVIL
Slijtageplekken

Hun haar vertoont kale plekken maar is nog even lang als in het begin van de jaren tachtig, het gouden tijdperk van de metal. Tegelijkertijd verschenen er toen vier toekomstige megabands: Metallica, Slayer, Anthrax en Anvil. Pardon, zegt u, Anvil?

Tegenwoordig leeft de band Anvil in de obscuriteit van een Canadese voorstad. Zanger en leadgitarist Steve ‘Lips’ Kudrow bezorgt maaltijden en drummer Robb Reiner teert op de zak van zijn vrouw. Maar ze geloven nog steeds in een doorbraak. In het weekend spelen ze hun snelle trash metal onvermoeid in bingohallen en sportbars, voor een handjevol fans dat dezelfde fysieke en geestelijke slijtageplekken vertoont als zijzelf.
De vraag waarom ze nooit zijn doorgebroken stelt deze documentaire niet. Maar hun oude producer zegt gewoon waar het op staat: hun liedjes waren niet goed genoeg. Lips zelf houdt het op eindeloos veel stomme pech. Dat en vreselijk slechte managers. Daar hebben ze inderdaad een feilloos gevoel voor: de verlepte dame die hun Europese tour organiseert lijkt weggelopen uit een komedie. Dat levert hilarische scènes op: bandleden die op het station slapen nadat ze de trein hebben gemist, een vechtpartij met de eigenaar van een Tsjechische bierkelder die weigert te betalen. Dit is real life Spinal tap.
Maar onder alle slapstick klopt een warm hart: de vriendschap tussen Lips en Reiner. Als 14-jarigen sloten ze een pact om de wereld te veroveren en aan die belofte houden ze elkaar als vijftigers nog steeds. Regisseur Sacha Gervasi, zelf Anvil-fan vanaf zijn tienerjaren, vond een fantastische hoofdpersoon in de niet al te snuggere maar erg sympathieke Lips, met zijn slechte gebit en droeve hondenogen. Gervasi’s strak opgebouwde en snel gemonteerde film is een constant geestig, bij vlagen ontroerend en altijd empathisch portret van een onverwoestbare optimist die weigert volwassen te worden. Is dat niet de definitie van rock ‘n’ roll?

Rik Herder

ANVIL! THE STORY OF ANVIL (Sacha Gervasi, Engeland, 2009, A-Film)

Top 10 import-dvd’s

ECLIPSE SERIE 17: NIKKATSU NOIR
De vijf titels van deze dwarsdoorsnede van de op Franse en Amerikaanse noirs geënte producties van Nikkatsu, de oudste filmstudio van Japan, spreken voor zich: i am waiting, rusty knife, take aim at the police van, cruel gun story en a colt is my passport. (Criterion, regio 1)

FRITZ LANG MABUSE BOX
Fritz Langs drie mabuse-films voor het eerst verzameld. Ronald Rovers in FK316: ‘Achteraf bezien is mabuse niks minder dan de personificatie van de evolutie van angst en overheersing in de twintigste eeuw.’ (Eureka, regio 2)

LONDON IN THE RAW/PRIMITIVE LONDON
Het dubbelloops openingssalvo van BFI’s in 2009 gestarte label Flipside was direct raak, met deze twee mondo-docu’s over de rafelranden van het Londen van de ‘swinging sixties’. Zegt de tagline voor london in the raw: ‘Thrill to its gay excitement, its bright lights, but be shocked by the sin in its shadows!’ (BFI Flipside, regiovrij)

UNE FEMME MARIÉE: SUITE DE FRAGMENTS D’UN FILM TOURNÉ EN 1964
Voor het eerst op dvd, en sowieso lang onbeschikbaar geweest, maar Jean-Luc Godards une femme mariée (gemaakt tussen de veel bekendere meesterwerken bande à part en alphaville) zou zo maar eens een sleutelwerk kunnen blijken. (Eureka/Masters of Cinema, regio 2)

SIMON OF THE DESERT
THE EXTERMINATING ANGEL
Criterion vervolgt zijn serie prachtige Buñuel-uitgaven. Gawie Keyser in FK308: ‘Bijzonder zou zijn deze twee films samen met viridiana (1961) te bekijken, want de drie films waren de laatste van Buñuel voordat hij Mexico verliet om zijn carrière in Europa voort te zetten. Zoals de documentaire [buñuel in mexico], beschikbaar op de [simon]-dvd, laat zien, is het nu wel duidelijk dat de meester zijn beste films in dit tijdperk maakte.’

HARDWARE
Gedoe met de rechten van de film weerhield Richard Stanley’s vergeten scifi-klassieker lange tijd van een dvd-release, en zorgde ook dat een geplande sequel op niets uitdraaide. Nu dan alsnog? (Richard Stanley, 1990, Severin, regio 1)

NIGHT OF THE CREEPS
Regisseur Fred Dekker strooit met grote namen uit het horrogenre: night of the creeps wordt bevolkt door Detective Landis, Sergeant Raimi en de Corman Universiteit. Of Dekker hun niveau haalt laten we maar in het midden; feit blijft dat de film mede dankzij zijn geringe beschikbaarheid een culthit werd. Benieuwd of dat zo blijft nu er een dvd is. (Sony, regio 1)

MAGNIFICENT OBSESSION
De Technicolor-overdaad van Douglas Sirk in dvd-overdaad van Criterion. Ronald Rovers in FK309: ‘Wat overheerst in Sirks films is distantie. Onoverbrugbare afstanden, zowel tot anderen als tot de werkelijkheid die voor altijd ontastbaar blijft. Alle keurige exterieuren in Sirks films zijn opvulling en verhulling van die distantie.’

Joost Broeren

Deze lijst is samengesteld door Boudisque. Voor meer informatie ga naar boudisque.nl.

Dvd’s van het jaar

TIE XI QU: WEST OF THE TRACKS
Schrootzoekers

Laten we op reis gaan. Omdat het kan. En dan niet naar een mooi natuurpark of een plek waar de zon altijd schijnt, maar naar het koude noordoosten van China. tie xi qu is een van de dvd’s van het jaar.

Sommige mensen houden meer van wandelen in de natuur, van het fluiten van vogels om ze heen, de rust, de stilte; maar ik ben meer van de industrie. Pijpen en schoorstenen, dat zijn mijn bomen. Baksteen is mijn struik. Geen rust maar roest. Herrie.
Maar dan gaan we niet voor eventjes! Zo van, erin, even een hotelletje doen, in een openluchtbus de historische gebouwen aan je voorbij laten glijden, een roedel foto’s nemen, en weer oprotten, nee, we gaan om er te zijn.
Zo ook in de film, de ultieme travelogue tenslotte. Legio zijn de portretten van plekken op de wereld waar een filmmaker even is neergestreken om zijn verhaal te maken. Als kijker rij je een tijdje mee, maar bijna altijd voelt het als een openluchtbus, een bezoekje zonder gevolgen, een trip zonder het gevoel dat je jezelf ooit vergeet. Of verliest.
Oh, ja, interessant…
Alleen daarvoor is het al van essentieel belang om de 543 minuten van tie xi qu: west of the tracks uit te zitten. Hier ben je niet even, op doortocht naar iets nieuws en machtigs interessants, integendeel, hier ben je om te blijven. Na negen uur kan je niet meer om dit gebied heen, het is voor altijd deel van je systeem gaan uitmaken. Als ik mijn ogen sluit, dan zie ik de arbeiders van de fabriek, de spoorwegbeambten, de scharrelaars: hun gerook, gekaart en geouwehoer.
Tijd en film, het blijft het verhaal van de trein. Bind jezelf als Emile Zola voorop een trein, en de wereld komt vanzelf op je af. Net als in de film, ik wil het. Twee jaar lang heeft Wang Bing er gefilmd, twee jaar waarin het helemaal bergafwaarts ging met het Tie Xi industriecomplex, waar de ene na de andere verhuizing plaatsvond, waar alles leegliep, fabrieken sloten, het geluid van kokend hete koper niet meer te horen was, en waar de treinen steeds minder te vervoeren hadden. In het eerste deel van de film — ‘Rust’ geheten — concentreert Bing zich nog hoofdzakelijk op de techniek van de fabriek waar de arbeiders in moeten werken, dat inferno van bouten, moeren en kranen. Voor de werkers is er wel aandacht, maar het overweldigende decor van de hoogovens laat hen wegsmelten.
Pas in het tweede gedeelte — ‘Remnants’ — over de arbeiderswijk die in navolging van de faillissementen van de fabrieken langzaam maar zeer zeker leegliepen, komt de volle glorie van zijn project naar voren. Joris Ivens — of godbetert Marcel van Dam — eat your heart out! De schrapers, de schrootzoekers, de overblijvers — of moet je zeggen: overblijfselen? — nooit zijn ze beter en eerlijker geportretteerd. Het derde deel heet dan wel ‘Rails’, en schier eindeloos zijn ook weer de Zola-shots, maar eigenlijk is het één groot monument voor Du de spoorwegscharrelaar. Du en zijn lapzwanszoon Du Yang. Samen veroordeeld tot een steenkolenbestaan én verantwoordelijk voor de allermooiste vader-zoonscène die ik ooit heb gezien. Juist omdat ik al zolang bij hen was, stonden de tranen in mijn ogen. Als er zoiets bestaat als medeleven of medelijden, dan is het dit. Dvd van het jaar.

Mike Naafs

TIE XI QU: WEST OF THE TRACKS, Filmfreak/Tiger release

THE WIRE
Moeras
Goed, de laatste aflevering werd uitgezonden in 2008 en het vijfde en laatste seizoen is ook al een poosje verkrijgbaar op dvd. Maar pas sinds november jongstleden is in Nederland de hele reeks van The Wire, dat inmiddels copyright mag aanvragen op de beschrijving ‘beste televisieserie ooit’, in één box verkrijgbaar. En dat is goed. Want wie eenmaal deze sociologische studie van het hedendaagse Baltimore wordt ingezogen — met zijn schaakspel om macht tussen politie en straatbendes, met zijn bureaucratische moerassen en politieke intriges, met zijn laag voor laag blootleggen van de werking van de maatschappij — die zal niet snel weer bovenkomen. (the wire, HBO)
Joost Broeren

CLEAN, SHAVEN
Cultstatus
Iedere dertien-in-een-dozijnfilm is binnen de kortste keren in Nederland op dvd verkrijgbaar, maar bij Lodge Kerrigans meesterwerk clean, shaven duurde het zestien (!) jaar. Het portret van een schizofrene man, die na zijn ontslag uit een inrichting op zoek gaat naar zijn dochtertje, heeft een cultstatus, maar de invloed strekt zich uit tot ver buiten het cultgetto. Iedere filmmaker die in het hoofd wil kruipen van een personage kan niet om clean, shaven heen. De film is bij terugzien nog steeds een briljante afdaling in een verwarde geest, die onder meer denkt dat er een radiozender in zijn vinger verborgen zit. De scène waarin de man met een mesje de nagel van zijn vinger wipt, doet niet onder voor Buñuels schokkende scheermes-snijdt-door-oog-scène in le chien andalou. (clean, shaven, Filmfreak)
Jos van der Burg

THE CHASER
Ingewanden
De held is een ploertige pooier en de bad guy wordt al aan het begin van de film gevonden. Daar zowel een hartverscheurende als bloedstollende thriller van maken, kunnen ze alleen in Korea. the chaser vormt een prachtige double bill met memories of murder, die andere Koreaanse hit die het sleetse serial killer-genre binnenstebuiten trok. Maar waar memories een meanderende anti-thriller was, is the chaser een puur concentraat dat je ingewanden doet branden. Jammer dat Koreaanse genrefilms hier maar geen succes worden. the host verdween binnen een maand van het scherm, the chaser hield het zelfs geen twee weken vol. Hoe kan dat nou? (the chaser, A-Film)
Rik Herder

DAI-NIPPONJIN
Krankzinnig
In Japan is Hitoshi Matsumoto een bekende komiek, maar in Nederland konden we alleen tijdens het Filmfestival Rotterdam 2008 genieten van zijn hilarische debuutfilm dai-nipponjin (‘Grote Japan Man’). Wat begint als een droogkomische fakedocumentaire over een slome figuur, ontbrandt als de meest krankzinnige Japanse monsterfilm ooit. Matsumoto ís de Grote Japan Man en bevecht in zijn paarse onderbroek onwaarschijnlijke CGI-creaturen als de ‘Strangling Monster’. Deze Michelin-man met giraffenek heeft een elastische ringarm waarmee hij gebouwen in Tokio omvertrekt. Waarna hij, met behulp van een pijlvormige eileider, eitjes legt in de puinhopen. Een ander monster beschikt over een groot bungelend oog, waarmee hij wolkenkrabbers omverkegelt. Gelukkig is er de dvd: kunt u het zelf zien, als u het niet gelooft. (dai-nipponjin, Magnolia, import)
Barend de Voogd

CORLEONE/FALCONE
Heksenjacht
Moorden zijn zaken. Kort, onpersoonlijk, emotieloos. De zesdelige Italiaanse serie Corleone vertelt het waargebeurde verhaal van de opkomst en val van de ‘capo dei capi’, de baas der bazen, Salvatore ‘Totò’ Riina bij de Siciliaanse Cosa Nostra. Geraffineerder wordt het met de bijgevoegde miniserie Falcone: deels hetzelfde verhaal vanuit een tegenovergesteld perspectief. We volgen rechter Giovanni Falcone bij zijn heksenjacht op de ‘mannen van eer’. De eerdere slachtoffers zijn nu onze vrienden. Beide films rekenen af met elke vorm van maffiose charme: hoe de Italianen de maffia terugstalen van Hollywood. (corleone/falcone, Dutch FilmWorks)
Laura van Zuylen

L’AMORE IN CITTÀ
Liefde
De Italiaanse omnibusfilm l’amore in città uit 1953 is niet per se een collector’s item vanwege het neorealistische breiwerkje van (De Sica’s vaste scenarist en filmtheoreticus) Cesare Zavattini, die het initiatief voor het maken van deze zes kortfilms nam. Het zijn Antonioni’s en Fellini’s bijdragen die ervoor zorgen dat deze dvd nog verkocht wordt. Maar dat was een beetje te verwachten. Toch zit er nog iets anders fascinerends aan deze dvd, precies wat de film na verschijnen commercieel deed mislukken: de geestdrift waarmee Zavattini zijn theorie over het exact naspelen van de werkelijkheid doordrukte. l’amore in città moest de liefde in al zijn facetten tonen, nagespeeld door mensen die de verhalen werkelijk beleefd hadden. Helaas voor Zavattini dachten Antonioni en Fellini daar net anders over. Negen jaar later had de omnibusfilm boccaccio ’70 veel meer succes. Ook daar schreef Zavattini aan mee maar regisseren deed hij niet meer. (l’amore in città, Optimum)
Ronald Rovers

THE HOUSE IS BLACK
Troost
Is de dvd van het jaar een dvd die in het afgelopen jaar is uitgekomen? Of bekeken? De jaaroogst is al lang niet meer de jaaroogst, want films blijven soms jaren liggen voordat ze in de Nederlandse filmtheaters uitkomen. En op dvd vindt er niet alleen een enorme inhaalslag plaats, maar wordt er ook steeds meer ontsloten wat lang niet te zien was. Daarom dus mijn dvd van het jaar: the house is black van Forough Farrokhzad, een film uit 1962. De film van de Iraanse dichteres is een van de meest empathische en normen- en waardenoverstijgende portretten van verschoppelingen die ik ooit zag. Puur beeld. Geen sensatie. Geen voyeurisme. Ik ging Susan Sontags essay Regarding the pain of others herherlezen, dat ik al was gaan herlezen na de moord op collega-filmjournalisten Alexis Tioseco en Nika Bohinc in september. Woorden en beelden kunnen soms troost bieden. Krijg een comment op Facebook van filmmaker Raya Martin en vriend van Alexis: ‘Alexis was so much fascinated by this film.’ (the house is black, Facets Video)
Dana Linssen

BLADE RUNNER: THE FINAL CUT
Kus
Op 36 minuten van mijn blu-rayschijf van blade runner staat Rick Deckard op duizelingwekkende hoogte op het balkon van zijn appartement te kijken naar de hellestad en precies op dit moment, vermoed ik, begint hij te twijfelen aan zijn eigen menselijkheid. blade runner: the final cut van Ridley Scott suggereert dat Deckard ook een replicant is, zoals de robotwezens heten waar hij als agent op jaagt. Deckard wordt verliefd op de beeldschone Rachel, met haar zacht, golvend haar en grote, donkere ogen. Rachel is ook een replicant. Ze kussen elkaar en het is dé kus uit de historie van de cinematografie, door de pijnlijk mooie muziek en de gothic, retrofuturistische set — een reflectie van het New Romanticism van de jaren tachtig — maar vooral door het feit dat beiden nu op z’n minst denken dat ze niet-menselijk zijn en dus niet meer lang te leven hebben. (blade runner: the final cut, Warner)
Gawie Keyser