Filmbladen – 6 juni 2016

Wat is er verder over film te lezen? De Filmkrant bespreekt maandelijks een opvallende publicatie.

Films verbieden, is dat niet iets voor dictatoriale landen en zieltjesreddende regeringen uit een grijs verleden? Maar ook in ons land was er de afgelopen maanden ineens heel vaak het woord ‘verbod’ in combinatie met ‘film’ te horen. Het begon bij deep throat, toen kwam fitna, gemaakt door iemand die zelf een boek wil verbieden, gevolgd door minister Hirsch Ballin die onderzoek wil doen naar het verbieden van gewelddadige games en films. Eens kijken of we te rade kunnen gaan bij landen die vaker met dit bijltje hebben gehakt. Het dichtstbijzijnde land dat bekend staat om het verbieden van films is Groot-Brittannië. De Engelse krant The Guardian verbaasde zich recentelijk over het verschijnen van een aantal tot voor kort verboden ‘video nasties’ op dvd. the killer nun, zombie creeping flesh, snuff en the living dead at the manchester morgue werden een aantal decennia geleden nog te heftig bevonden voor onze fijnbesnaarde zielen, terwijl The British Board of Film Classification (BBFC) daar nu anders over denkt. "Zijn we zo gewend geraakt aan filmgeweld dat die ‘video nasties’ nu ineens tam op ons overkomen?", vraagt schrijver Lionel Shriver zich af in The Guardian. De BBFC geeft het zelf al toe: "De tijd verglijdt, opvattingen veranderen, en wat toen problematisch is, is dat nu niet meer."
Het is interessant om op de Nederlandse filmhistorische website cinemacontext.nl op te zoeken welke films de Nederlandse Filmkeuring te ver vond gaan. In de oorlog werden bijvoorbeeld "niet toegelaten" in de bioscoop: la main du diable (1943, Frankrijk), dr. jekyll and mr. hyde (1941, VS), jud süss (1940, Duitsland) en onstuimige jeugd (1939, Tsjecho-Slowakije). Seks, geweld, religie en nazi’s, nog altijd de onverwoestbare pijlers voor censors.
Het verbieden van films berust op de gedachte dat we door geweld afgestompt zouden raken, met alle kwalijke gevolgen van dien. En dat moet natuurlijk voorkomen worden in deze preventiemaatschappij waarin we alle risico’s uitbannen. Het is maar de vraag of mensen door het kijken van gewelddadige films ook niet meer geraakt worden door het geweld in het Journaal. Lionel Shriver denkt dat fictie en werkelijkheid heel verschillende werelden zijn. De BBFC en alle andere censors willen niet zozeer ons gedrag buiten de bioscoop beïnvloeden, maar ze willen onze naïeve blik beschermen — dat we kijken naar films alsof we nooit eerder een nepmes in iemands lichaam hebben zien steken.
Ook in Engeland pleitte een politicus recentelijk weer voor een verbod. In een commentaar in The Guardian van Calum Waddell wordt die oproep tot het verbieden van ss experiment camp door conservatief parlementslid Julian Brazier in proportie gezet. Is het niet gek dat een politicus een film wil verbieden die oorlogsgeweld simuleert, terwijl er duizenden mensen dood gaan in de Irak-oorlog? Het zijn niet filmgekken die fictie en werkelijkheid niet uit elkaar kunnen houden, maar politici als Brazier, vindt hij.
En dan is er nog de zelfcensuur van Column Productions, die geen toestemming wil geven voor de vertoning van submission omdat ze bang zijn voor de gevolgen. Daar hoor je niemand meer over, terwijl dit nog steeds relevant is nu de discussie rond fitna zich heeft toegespitst op de vraag in hoeverre iemand zijn verantwoordelijkheid moet nemen bij het vertonen van een splijtzwam.
In Duitsland kunnen ze ook meepraten over religie en verbod, met Tom Cruise als mikpunt. De Duitse minister van Defensie wilde Cruise verbieden om op zijn grondgebied valkyri te filmen omdat hij met zijn Scientology een geloof aanhangt dat gericht is tegen de vrije democratie. Bizar om dan in naam van de vrije democratie iemand te verbieden een film op te nemen.

Mariska Graveland