Filmbladen – 3 mei 2016

Wat is er verder over film te lezen? De Filmkrant bespreekt maandelijks een opvallende publicatie.

Praten willen ze vaak wel, maar niet veel regisseurs schrijven over films. Alex Cox is een uitzondering. In het mei/juni-nummer van het Amerikaanse tijdschrift Film Comment buigt de cultregisseur van repoman en sid & nancy zich over anti-oorlogsfilms, en de onmogelijke situatie waarin die zich bevinden. Cox citeert ‘Jarhead’-auteur Anthony Swofford die zei dat Vietnamfilms altijd pro-oorlog zijn, ongeacht de bedoeling van criticasters als Kubrick, Coppola en Stone. Er schuilt altijd iets aantrekkelijks in het tonen van gevechten, en filmmakers kunnen niet onder de wrede schoonheid van geweld uit, ook al verafschuwen ze deze vanuit de grond van hun hart. Volgens Cox schurkt Hollywood te veel tegen het Pentagon aan en zijn filmmakers te dol op explosies en massascènes, zodat het bijna onmogelijk is om een oorlogsfilm te maken die niet datgene verheerlijkt wat het juist beweert te haten. Cox, wiens eerste script werd afgewezen omdat het te veel tegen de oorlog ageerde, kent maar drie echte anti-oorlogsfilms: Lewis Milestone’s all quiet on the western front, Elem Klimovs kom en zie en Kon Ichikawa’s fires on the plain. In laatstgenoemde film is er geen heroïsche handeling of vechtscène te vinden, maar overheerst het brute nihilisme, waarbij de soldaten van elke menselijkheid zijn ontdaan.
In Film Comment staat ook de aankondiging van Werner Herzogs oorlogsfilm the piano tuner, waarin de onvolprezen Duitser terugkeert naar de jungle voor een film over een pianostemmer in het door oorlog verscheurde Birma. We wachten in spanning af wat Herzog nu weer voor ons in petto heeft.
Op zijn website alexcox.com koppelt Cox eveneens film aan politiek, door met name te schrijven over Irak en Nicaragua, waarover hij de recent op dvd verschenen film walker maakte. Cinefiel Cox, die werkt aan het standaardboek over spaghettiwesterns Ten thousand ways to die, heeft ook een paar mooie foto’s op zijn site staan van Sam Peckinpah, die in in 1978 op de set van china 9, liberty 37 samen met Sergio Leone en Monte Hellman op de foto ging. Als het geweld niet verheerlijkt mag worden, dan in ieder geval wel de regisseurs ervan.
Ook Paul Schrader schrijft veel en enthousiasmerend over film, zoals te lezen is in Film Comment en op zijn nieuwe website paulschrader.org. Schrader, vooral bekend door taxi driver, werd als filmcriticus zeer beïnvloed door Pauline Kael, die hij zijn scriptie toestuurde en die hem een baantje bij LA Press bezorgde. Sinds de jaren zestig heeft Schrader vele essays geschreven, onder andere over pickpocket, Brian De Palma’s greetings en easy rider. Hij is net als Alex Cox een Sam Peckinpah-specialist. De site bevat alle schrijfsels van Schrader en is daardoor een mooie aanvulling op het boek Schader on Schrader, waarin alleen acht essays van zijn hand werden gepubliceerd. Regisseurs hebben alle recht om zich afzijdig te houden van commentaar op andermans films, maar het is verfrissend als sommige regisseurs zich wel uitspreken over de films die ze hoog hebben zitten.

Mariska Graveland

Sam Peckinpah, Giuseppe Rotunno, Sergio Leone en Monte Hellman