Filmbladen – 25 november 2016

Wat is er verder over film te lezen? De Filmkrant bespreekt maandelijks de belangrijkste filmbladen, webzines of andere periodieken.

Er zijn van die actrices die met de allergrootste regisseurs hebben gewerkt, alom gerespecteerd worden maar toch geen snaar weten te raken. Juliette Binoche is voor mij zo iemand. Zij heeft een soort ernst waar je tegen moet kunnen. Niet de vileine ernst van superieure tegenpool Isabelle Huppert, maar een breekbare ernst die diepgang moet suggereren. Daarom zal ze vast hoog eindigen in de verkiezing van de beste actrices aller tijden die eind september plaatsvindt. Oké, in films van Haneke was ze goed — ze is eigenlijk altijd ‘goed’ — maar dat weet ze vaak zelf als de beste. Daarom is het verfrissend om eens een analyse van haar te lezen in Cahiers du Cinéma. Het illustere Franse tijdschrift kent sinds kort ook een Engelse versie die via e-cahiersducinema.com te bestellen is. Het recente nummer bevat een special over Binoche met de treffende titel Créature et créatrice. Ze is een schepsel en een schepper tegelijk volgens de interviewer, die daarmee gelijk de kern van het acteurschap in het algemeen te pakken heeft. Alle acteurs worden gekneed en alle personages worden gecreëerd, maar het resultaat heeft de acteur zelf geschapen. Sommige acteurs zijn als vee dat door de herder wordt geleid, andere acteurs zijn liever de herdershond die ook wat in de melk te brokkelen heeft. Binoche is van de laatste categorie.
Terwijl in dit nummer van Cahiers Jane Fonda in een L’Oréal-advertentie de bizar klinkende crème Age Re-Perfect Pro-Calcium aanprijst, krijgt Binoche op de andere pagina de kans om haar werk door te lichten. Maar eerst moet er een duizelingwekkende opsomming komen van de regisseurs waar ze mee heeft samengewerkt. Ze begon bij Godard, Téchiné, Doillon en Carax, en werkte in één jaar met Hou Hsiao-hsien, Amos Gitai, Olivier Assayas en Abbas Kiarostami. Ze vond ook emplooi in conventionele films zoals chocolat, maar volgens Cahiers laat ze ook in die rollen altijd een vlam branden. Dit lijkt me typisch een geval van roze bril.
Acteurs zullen eeuwig een onbekend continent blijven. Zeker is dat Binoche geboren is onder het gesternte van de ‘politique des auteurs’, een tegenbeweging die er juist voor wilde waken om de steracteurs te veel macht te geven. Die rebellie uitte zich ook tegen de machinale filmproductiemethoden die de creativiteit van de makers zouden smoren. Toch wilde Binoche altijd dat regisseurs haar als gelijke behandelden. Maar zoals regisseur Mike Figgis al fijntjes opmerkte: "Tijdens de opnames is de film van de acteurs. Tijdens de montage herstel ik dat weer." Binoche vertelt dat Patrice Leconte een absolute control freak is, het tegenovergestelde van Hou Hsiao-hsien die juist naar methodes zoekt om de controle te verliezen. Het verst daarin gaat Abbas Kiarostami, die tijdens de opnames soms de set verlaat zodat de acteurs zich vrijer kunnen voelen.
Maar hoe zit het ondertussen met het raadsel-Binoche? Cahiers merkt scherp op dat ze tegelijkertijd de uitstraling heeft van een onschuldig kind, verleidelijke adolescent en rijpe vrouw. Dat verklaart misschien ook de weerzin die ze kan oproepen: ze geeft tegenstrijdige signalen af. Positief gezegd: ze probeert iets te zeggen waar woorden eindigen, en dat zouden eigenlijk alle goede acteurs moeten doen.

Mariska Graveland