Filmbladen – 20 mei 2016

Wat is er verder over film te lezen? De Filmkrant bespreekt maandelijks een opvallende publicatie.

Na het verschijnen van Joris Luyendijks anatomieles van de journalistiek Het zijn net mensen kreeg de voormalig Midden-Oosten-correspondent de wind van voren. Het zou schadelijk zijn voor de geloofwaardigheid van de journalistiek als iemand uit de eigen gelederen de aanval op zijn vak inzet. Want journalisten heb je juist zo hard nodig in deze tijd van informatiechaos, zo reageerde Zuid-Afrika-correspondent Bram Vermeulen. Een vreemde redenering, want sinds wanneer mag een kritische journalist niet net zo kritisch zijn op zijn eigen vak? De hamvraag die vanzelf uit de discussie oprijst is: klopt de fundamentele twijfel aan het bestaan van de waarheid of kun je wel degelijk een waarheidsgetrouwe weergave geven van de gebeurtenissen? Ook de Britse journalist Nick Davies ontkleedde de journalistiek in zijn recente boek Flat earth news, dus we mogen gerust van een nieuw journalistiek bewustzijn spreken.
De filmjournalistiek is van een andere orde dan de oorlogsverslaggeving maar ook filmhistoricus David Bordwell, schrijver van het standaardwerk Film art, an introduction, trekt zich dit soort integriteitskwesties aan. Op davidbordwell.net/blog zet hij uiteen wat zijn doel is als blogger en docent. Hij wil de clichés uit de mainstream filmjournalistiek doorprikken. De deadline dwingt filmjournalisten soms om ideeën te herkauwen die op weinig bewijs berusten. Zo lezen we keer op keer dat sequels de kwaliteitsfilm verdringen, actiefilms dom zijn, mensen niet meer naar de bioscoop gaan, de filmindustrie het moeilijk heeft, het publiek escapistisch is, de nieuwe media de traditionele media verdringen, op een dag alle films via internet te krijgen zijn, enzovoort. Te veel schrijvers nemen dingen klakkeloos aan, omdat het hen aan tijd of zin ontbreekt om zelf verder onderzoek te doen. Als de filmjournalistiek weer een solide basis wil hebben, zullen de schrijvers zichzelf moeten dwingen om origineler en sceptischer te zijn, aldus Bordwell.
Zijn collega-historicus en mede-blogger Kirsten Thompson onderzocht bijvoorbeeld of het klopt dat New Line met de lord of the rings-trilogie het risico liep om failliet te gaan, ook zo’n sappig verhaal dat de ronde doet, en kwam erachter dat dit niet het geval was. Ook de standaard mening over sequels wordt door Bordwell omver gekegeld. Het riedeltje: ‘vervolgen zijn overbodig, worden alleen uit winstbejag gemaakt en een regisseur kan er zijn ei niet in kwijt’ kan hij niet meer horen. Hij vroeg zijn studenten om originelere theorieën te bedenken, en die uitkomsten zijn ook te lezen op zijn blog.
Bovenal is zijn website een heel toegankelijke bron voor bespiegelingen over Hollywoodfilms die dieper graven dan recensies. Op davidbordwell.net/essays/anatomy.php is een analyse van mission: impossible iii te lezen, waarin Bordwell beargumenteert dat veel actiefilms niet als dom en gewelddadig moeten worden weggezet, omdat ze verhaaltechnisch een interessante architectuur hebben. Dat wisten de meeste filmliefhebbers allang, dus ook Bordwell heeft wel eens moeite om origineel te zijn, maar zolang je zo nauwgezet en ruimdenkend over film schrijft als hij, dan is hem zo’n open deur ook weer gauw vergeven.

Mariska Graveland