De geruchtenmachine – 6 april 2017

Zinkend schip
"Ik zit op een kapiteinloos schuitje dat achter het door Maria van der Hoeven bestuurde moederschip aandobbert", sombert de woordvoerder Cultuur van het ministerie van OC&W daags na de val van het kabinet. "Zeker is dat D66 definitief uit het kabinet is gestapt en dat Medy van der Laan niet langer Staatssecretaris van Cultuur is", aldus de voorlichter. "Als het ‘rompkabinet’ doorgaat, zal dat zonder D66-staatssecretaris zijn. Dat betekent dat op cultuurgebied de zaken stil liggen tot er een nieuw kabinet aantreedt." Lobbyist Joost Dekkers van de Federatie Filmbelangen inventariseert de gevolgen daarvan voor de filmsector: "Om op 1 januari 2007 een nieuwe filmstimuleringsregeling te willen was zelfs mét staatssecretaris hyperambitieus. Daarnaast had Van der Laan aan de Kamer nog een brief over documentairebeleid toegezegd. Maar als we nu weer een jaar moeten wachten op de plannen van een nieuwe staatssecretaris, zullen de eerste faillissementen in die sector wel zijn aangevraagd." Zelfs de woordvoerder van de met opheffing bedreigde NPS durft niet te juichen. "Als Maria van der Hoeven van het CDA de portefeuille van Medy van der Laan overneemt, kan ze die plannen nog zomaar doorzetten. Je weet in Den Haag nooit hoe een koe een haas vangt."

Na Verhoeven: Hauer
Na Paul Verhoeven keert nu ook ‘soldaat van Oranje’ Rutger Hauer terug naar het moederland op zoek naar financiering voor een film over de Tweede Wereldoorlog. De 62-jarige acteur Hauer, die volgens eigen zeggen altijd al regisseur wilde worden, werkt aan zijn Engelstalige speelfilmdebuut Changing fortunes, over een Nederlandse bankier die met financiële zwendel levens wist te redden. Zijn Londense producent Alba Film Productions meldt in onderhandeling te zijn met een Nederlandse coproducent, "maar er is nog niks getekend." Voor de hoofdrol twijfelt Alba nog tussen "een Brit en een Amerikaan met Europese roots". Naar verwachting zullen er ook voor Nederlandse acteurs bijrollen te vergeven zijn. Zegsman Christiaan Weiland meldt vanuit Londen dat de regiestijl van de kleurenblinde Hauer zich kenmerkt door "zijn gevoel voor acteurs en een sterke cinematografie met veel gebruik van een bewegende camera. Het wordt absoluut niet statisch, zoals je bij een WOII-drama zou kunnen verwachten." Hauer regisseerde eerder twee korte films. De opnames zouden voorjaar 2007 moeten starten in Amsterdam en Leiden.

Noodstop
De voortdurende onzekerheid over de toekomst in Hilversum is een belangrijke oorzaak voor de zomerstop die het Filmfonds heeft ingesteld voor documentaires. Woordvoerder Jonathan Mees: "In 2005 hadden we 109 aanvragen; voor 2006 zitten we nu al op 95. Terwijl het jaar nog maar half om is zitten we al bijna op het totaalcijfer van vorig jaar." Ook het Stimuleringsfonds voelt de nood. Ingrid van Tol: "Alles staat onder druk. De twee ton die we voor documentaires over kunst hebben is al nagenoeg op, maar ook het ontwikkelingsbudget. Dat hebben we nog nooit meegemaakt zo vroeg in het jaar. Waar omroepen vroeger nog wel eens dingen zonder Stifo-geld maakten, lijken ze nu sneller bij ons om steun te vragen. Makers verplaatsen zich ondertussen van de landelijke naar regionale omroepen. Maar ook het regiobudget is al bijna op, terwijl we dat al van 1 naar 2 miljoen hadden opgetrokken." Mees: "Omdat omroepen het steeds vaker laten afweten heeft het fonds sinds begin dit jaar de maximale bijdrage per documentaire al opgehoogd tot 80% van het totale budget; voorheen was dat 45%." Gevolg?: "We moeten scherper kiezen." Joost Dekkers van de Federatie Filmbelangen: "Schokkender dan die zomerstop vind ik dat het Filmfonds, door de ontwikkelingen bij de omroep, de keuze moet maken om minder films te ondersteunen. In het najaar van 2004 zond de publieke omroep nog 76 films uit in echte documentairerubrieken als ‘Uur van de wolf’. Door de nieuwe zenderindeling zijn dat er in het najaar van 2006 nog maar 52. De documentaireproducenten hebben het zwaar: van een normaal kantoortje terug moeten naar een zolder als werkplek, dat komt al voor. Als dit zo doorgaat, zullen er tussen nu en twee jaar goede productiehuizen over de kop gaan."

Jura ter ziele
"Ik heb geen zakelijke binding en geen vriendschappelijke band meer met Ruud Monster. Meer wil ik er niet over kwijt. "Aldus producent Wouter Snip, die sinds 2001 met regisseur en producent Ruud Monster en de in februari overleden Jan Heijs productiehuis Jura Filmprodukties runde. Het in documentaires gespecialiseerde bedrijf bracht spraakmakende documentaires voort als Dal der zuchten van Carin Goeijers, Chickies, babies and wannabees van Karin Junger en The making of a new empire van Jos de Putter. Het bedrijf is overgegaan in Kleine Beer Films BV, dat al bijna 16 jaar bestond, maar nu door Snip nieuw leven is ingeblazen. Met regisseur Gerrard Verhage (De dominee) werkt Snip nu aan Ichuani (Berbers voor broederschap), een ‘groots Marokkaans familiedrama’ voor de bioscoop over de reacties op de radicalisering van een familielid. Ruud Monster, die Jura in 1986 met Jan Ketelaars oprichtte, meldt dat hij "al heel lang" wilde stoppen "omdat ik na 20 jaar niet meer zo’n zin had in steeds maar al dat geregel." Hij is met documentairemaker John Albert Jansen inmiddels Stichting Oogland Producties begonnen, "vooral bedoeld om onze eigen films te maken en hooguit nog wat jong talent op weg te helpen." Monster — van huis uit cameraman — werkt momenteel aan een serie van tien korte films voor de bioscoop. Monster: "Observerende documentaires, digitaal gedraaid, over van alles wat zich buiten afspeelt; dingen die ik onderweg zie."

The making of a new empire

Partiële onthouding
Welke Nederlandse film de eer te beurt valt om naar de Oscars te worden ingezonden, wordt jaarlijks bepaald door een commissie bestaand uit een dik dozijn vertegenwoordigers uit de filmwereld. Maar wat als er in die commissie een producent zit wiens film meedingt? Moet die zich dan niet terugtrekken om de schijn van belangenverstrengeling te vermijden? Onderwerp van discussie is producente Hanneke Niens (Ik omhels je met duizend armen): "In de Oscarcommissie zit altijd een producent, voor drie jaar. Vorig jaar was dat nog Stienette Bosklopper, terwijl haar film Guernsey toen meedeed. Als je bedoelt dat er een producent in moet die de komende drie jaar geen films mag maken, dan geloof ik dat alle producenten hopen dat ze niet in die commissie komen." Kan de post dan niet jaarlijks worden ingevuld? Claudia Landsberger van Holland Film: "Hoe de beroepsverenigingen dat regelen, daar zijn ze vrij in. De eis van de Academy is alleen dat er een zo professioneel mogelijke vertegenwoordiging is." En wat als de bewuste film ter sprake komt? Verlaat de betrokken producent dan de kamer? Niens: "Daar zijn gewoon regels voor." Landsberger: "Daar ga ik verder niet op in. De vergadering, hoe we dat daar doen, is besloten. Ook ter bescherming van die mensen, anders worden ze continu benaderd, want iedereen heeft wel ergens een belang bij een van die films." De Nederlandse Vereniging van Speelfilmproducenten was niet bereikbaar voor commentaar.

Taart
Sinds het verantwoordelijke ministerie de filmsector eind maart een spreekwoordelijke taart van 7,5 miljoen bezorgde, begint de discussie over de verdeling daarvan op gang te komen. In hun reacties op de filmbrief claimen de beroepsverenigingen van regisseurs (DDG) en scenaristen (Netwerk Scenarioschrijvers) voortaan de ‘grootste punt uit de financiële en auteursrechtelijke taart’ voor de leverancier van het idee voor een film. "Dat kan ook een producent zijn", haast DDG-directeur Martijn Mewe zich te zeggen. Anderzijds bepleit zijn club "meer langdurige samenwerkingsverbanden tussen regisseurs en producenten", in een soort ‘stal’. Mewe: "Nu hebben regisseurs vaak het gevoel dat een producent meerdere projecten in de lucht houdt, waardoor de aandacht voor hun ene project te wensen over laat. Inzet is om wederzijdse onbegrip uit de weg te werken en meer vakmanschap van de producent te bewerkstelligen ten aanzien van het scenario." Concreter dan dat zijn de proefballonnetjes nog niet. Ander opvallend feit is dat de scenaristen en regisseurs zich op een aantal punten expliciet achter de producenten hebben geschaard in hun kritiek op het Filmfonds. Mewe: "Het Filmfonds is geneigd om zich bij elk onderdeel van het proces te bemoeien met de voortzetting. Als er bij de eindmontage, zoals bij Guernsey, wordt gezegd: ‘dat zou anders moeten,’ gaat die bemoeienis te ver. In het algemeen zouden de makers een sterker samenwerkend team moeten vormen en de financiers meer op afstand moeten opereren."

Duivenpost
De bij de lancering van CinemaNet aangekondigde satellietverbinding is van de baan; het digitale netwerk van het Filmfonds gaat over op kabel. Bij een openbaar toegankelijk experiment op zondag 18 juni in het Amsterdamse Ketelhuis zouden beelden van een vraaggesprek met regisseuse Mercedes Stalenhoef daartoe "razendsnel aan de deelnemende filmtheaters worden doorgestuurd". In de wandelgangen werd vastgesteld dat de zes seconden oponthoud tussen verzending en ontvangst van de beelden "in elk geval een hele verbetering was ten opzichte van duivenpost". Om het euvel te omzeilen, greep CinemaNet onder verwijzing naar de term ’tweeweg-cinema’ terug op het volgende procédé: "Een vragensteller in Maastricht stelt een vraag, die wordt door een medewerker naar Amsterdam doorgebeld, daar uitgetypt, op het scherm geprojecteerd en aan de makers gesteld. Hoe de makers antwoord gaven was vervolgens in Maastricht op hetzelfde moment te volgen", aldus de woordvoerder. En hoe liep dat? "Ik heb begrepen dat het een geslaagde dag was." Dat wil niet zeggen dat dit soort Q&A’s nu een vast programmaonderdeel worden: "Het verkeert nog steeds in de experimentele fase: het is de bedoeling om ervan te leren en op termijn de beste variant regelmatig te gaan gebruiken." Het Filmfonds streeft ernaar om CinemaNet en de bijbehorende distributeur Cinema Delicatessen vóór 2008 op eigen benen te laten staan. Naar verluidt werkt het netwerk momenteel aan een online database met 5000 verhuurbare Nederlandse en Europese titels.

Maaiveld
Op de vraag hoe te voorkomen dat jonge filmkoppen die boven het maaiveld uitsteken door de Nederlandse filmpraktijk voortijdig worden afgehakt, antwoordde producente Stienette Bosklopper (Guernsey) een zaal met ruim vijftig jonge filmmakers met een tegenvraag. "Wie van jullie heeft wel eens een film gezien van Guy Maddin? Tsai Ming-liang? Lucretia Martel? Claire Denis?" De score in de zaal: respectievelijk twee, vier, twee vingers en één vinger in de lucht. Bosklopper: "Dat zegt iets over de kwaliteit van het filmonderwijs. Zolang jonge makers geen kennis nemen van wat er internationaal wordt gemaakt, bestaat er in Nederland geen filmklimaat."

L’intrus van Claire Denis

Relatieperikelen
Na het Filmfestival Rotterdam en Cinekid mag de Volkskrant zich sinds kort ook hoofdsponsor van het Nederlands Film Festival noemen, ten koste van AD/Utrechts Nieuwsblad. Van de grotere filmfestivals zijn nu alleen Film by the sea (Provinciaalse Zeeuwse Courant) en IDFA (Vrij Nederland, Het Parool) nog verbonden aan andere papieren media. Rotterdam reageert niet onverdeeld enthousiast nu haar Volkskrant-partner met Utrecht vreemdgaat. IFFR-directeur Sandra den Hamer: "Dat hadden ze ons wel mogen vertellen na 25 jaar huwelijk. Dat hebben we vorig jaar nota bene nog gevierd." Maar ging het IFFR eerder zelf al niet in zee met Utrecht-sponsor Tiscali? Den Hamer: "Ja, en Grolsch is er ook nog: dat zijn bedrijven die film als prioriteit hebben geformuleerd. Maar het lijkt me niet prettig als alles op elkaar gaat lijken." En wat betekent het sponsorschap voor de inhoudelijke banden? Den Hamer: "Niks. De afspraken zijn gemaakt met de marketingafdeling, maar de redactie is onafhankelijk. Natuurlijk komen die journalisten bij ons langs om te horen wat er op het programma komt, maar ze schrijven er daarna over wat ze willen." Maar waarom staat Volkskrant-medewerker Jan Pieter Ekker dan als programma-adviseur vermeld op de website van Cinekid? Volkskrant filmchef Ronald Ockhuysen: "Dat heeft met de sponsoring niets van doen. Jan Pieter is freelancer. Hij heeft toestemming gevraagd en gekregen om voor één jaar een adviseur-achtige rol te spelen. Gedurende dat jaar zal hij geen woord over dat festival schrijven. Onze auteurs schrijven wel vaker voor andere opdrachtgevers. Zo heeft Pauline Kleijer onlangs voor het Filmmuseum nog een stuk geschreven over Robert De Niro."

Laatste daad
Op de valreep heeft de (voormalig) staatssecretaris van Cultuur de voordracht van de Raad voor Cultuur voor een nieuwe voorzitter van de commissie Film bekrachtigd. De keuze is gevallen op Patrick van Mil (1958) "vanwege zijn kennis van en affiniteit met de filmsector, zijn bestuurlijke ervaring en zijn expertise op het terrein van museaal beleid, digitalisering, educatie, publieke omroep en cultuurbeleid in brede zin. Tevens heeft Van Mil oog voor internationaal cultuurbeleid en betekent het feit dat hij op zekere afstand van de filmsector staat, dat hij de diverse belangen die in de sector spelen, goed kan wegen." Sinds 2002 is Van Mil adjunct-directeur van het Nederlands Architectuur Instituut. Van 1998 tot 2000 was hij hoofd Collecties & Informatie bij het Filmmuseum. In de tussenliggende twee jaar werkte hij bij advies- en organisatiebureau Berenschot op het beleidsterrein cultuur en media. Voor Van Mil naar het Filmmuseum ging, was hij acht jaar werkzaam bij de televisiepoot van de NCRV, als eindredacteur en presentator. Behalve Van Mil is ook Bruno Felix, directeur van multimediabedrijf Submarine, aan de filmcommissie toegevoegd. Producente Leontine Petit en filmprogrammeur Wiepko Oosterhuis zaten daar al langer in.

Niet van ons
Het World Cinema Fund van het Filmfestival van Berlijn heeft in haar vierde beoordelingsronde besloten vijf nieuwe projecten te steunen, waaronder films van Lisandro Alonso en Carlos Reygadas: regisseurs die tot het vaste menu van het Filmfestival Rotterdam (IFFR) behoren. Heeft het IFFR met haar Hubert Bals Fonds er nu een geduchte concurrent bij? IFFR-directeur Sandra den Hamer: "Dat Berlijnse fonds bestaat al twee jaar. Dat Alonso en Reygadas daar steun van krijgen, is eigenlijk vrij logisch: makers uit Zuid-Amerikaanse landen kunnen eigenlijk alleen met steun van dit soort fondsen films maken. Bovendien zijn ze niet van ons. De mensen van dat fonds hebben overigens veel met ons gesproken en veel van het Hubert Bals Fonds gekopieerd, net als het filmfestival van Göteborg onze Cinemart als voorbeeld heeft gebruikt. Daar hebben we ook actief aan meegewerkt."

Carlos Reygadas

Nieuwe zakelijkheid
Op 1 augustus, twee jaar na zijn aantreden, hangt Walter Groenen, de zakelijk leider van het Filmfestival Rotterdam (IFFR), zijn lier alweer in de wilgen om in Amsterdam directeur te worden van de Stichting Cultureel Jongeren Paspoort. Heeft het IFFR voor die tijd een opvolger? Directeur Sandra den Hamer: "Nee, maar we zijn bezig met de werving." En voor de volgende festivaleditie in januari? "Dat hoop ik wel ja." De functie niet opvullen is volgens Den Hamer geen optie, want "dat kan ik er niet allemaal bij hebben hoor."

Cannes-films
In aanvulling op de Cannes-aankooplijst uit de vorige Filmkrant zijn de volgende aankopen recentelijk bekend gemaakt: de film Princess (Anders Morgenthaler, Quinzaine des réalisateurs) wordt uitgebracht door Filmfreak Distributie en niet zoals vorige maand vermeld door Benelux Film Distributie. Behalve de vermelde titels heeft Cinemien ook de rechten verworven van Anche libero va bene (Kim Rossi Stuart, Quinzaine) en op de markt: Das Leben der Anderen (Florain von Henckel), 50 ways of saying fabulous (Stewart Main), Family law (Daniel Burman), Secrets of the code (Jonathan Stack), Marcello — Una vita dolce (Mario Canale en Annarosa Morri) en The real life of Angel Deverell (François Ozon). A-Film kocht ook nog: Ashes of time (Wong Kar-wai). Al deze films zullen later dit jaar en in de loop van 2007 in de Nederlandse bioscopen worden uitgebracht.